بخشی از مقاله
چکیده
دستیابی به تمدن نوین اسلامی آرمان انقلاب اسلامی است و اولین گام در این راه، شناخت دقیق ماهیت، تناسبات و ارکان تمدن و نحوه جریان دین در ابعاد مختلف آن است.باطن هر تمدن، جریان اراده های اجتماعی حول اراده ای محوری و برتر است که تجسد آن، غالب های تمدنی را شکل می دهد و شاخصه تمدن نوین اسلامی نیز حاکمیت اراده توحیدی و جریان ولایت و تولی حول این محور در همه عرصه های حیات اجتماعی و تمدنی است. اینکه ائمه معصومین - ع - به عنوان مظاهر اراده توحیدی » ساسه العباد و ارکان البلاد« اند بدین معناست که بلد یا مدینه بر مدار امام شکل می گیرد و باطن مدینه جریان ولایت امام و تولی مومنین به ولایت اوست و تمامی ارزش های اجتماعی ظهور و بروز این جریان ولایت و تولی است.
به دیگر سخن، برایند باور و عمل به مناسک مذهبی وانجام فعالیت های اجتماعی بر اساس جریان ولایت و تولی حول امام، شکل گیری تمدن است. براین اساس، به دلیل تمایز ولایت الهی از ولایت شیطانی، تمدن بر مدار ولایت و تولی نیز دو گونه خواهد بود که یکی - تمدن الهی - بر مدار جریان ولایت ولاه حق و بلد امین ظهور می یابد و دیگری - تمدن شیطانی - بر محور جریان ولاه باطل و قریه یا تمدن مادی شکل می گیرد.دو رکن اساسی تمدن یعنی سبک زندگی و زیرساخت سبک زندگی را می توان به مثابه نمونه ای ذکر کرد که در آن جریان ولایت و مدیریت اجتماعی ساری و جاری است. سبک زندگی »فردی، خانوادگی و اجتماعی« مبتنی بر الگوهای اسلامی و برگرفته از منابع دینی کاملا متمایز از سبک حیات مبتنی بر ایدئولوژ ی های غربی است. تغییر سبک زندگی کنونی مستلزم ارائه نظامی از الگوهای متعدد در عرصه های مختلف زندگی همچون الگوی پوشش ، الگوی خوراک ، الگوی شهرسازی و.... است.
»نظام تمایلات اجتماعی ، بینش ها و دانش ها ، محصولات« سه رکن اساسی هر تمدن می باشد که در این میان جایگاه تمایلات اجتماعی تمدنی بسیار مهم می باشد چرا که نقطه عزیمت تمایز هر تمدن از تمدنی دیگر ، تغییر در تمایلات، عاطفهها و زیباشناسی اجتماعی است. سپس متناسب با این تغییر ، عقلانیت تمدنی شکل گرفته و شبکه علوم و دانش های تمدن ساز تولید شده و بر اساس این علوم ، محصولات تمدنی تولید می شود . بر این اساس جهت نیل به تمدن اسلامی می بایست مبتنی بر ارزش های دینی و تغییر تمایلات بر اساس این ارزش ها ، فقه تمدنی استنباط ،علوم اسلامی و الگوهای اسلامی پیشرفت متناسب با شرایط زیست محیط هر نقطه از محیط تمدن اسلامی تولید گردد و در آخر محصولات تمدنی اعم از محصولات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، تولید شوند. این مقاله به تبیین تفصیلی چیستی و ارکان تمدن نوین اسلامی و نحوه جریان دین در آن با استفاده از روش تحلیل محتوا می پردازد.
کلید واژه : تمدن نوین اسلامی ، توحید ، سبک زندگی ، نظام تمایلات ، نظام بینش ها و دانش ها، محصولات تمدنی
مقدمه
از سنن الهی در تاریخ بشریت وجود دو جریان حق و باطل یا نور و ظلمت است که در طول تاریخ درگیری مستمر و مدام دارند و حیات هریک در نفی دیگری می باشد و اینگونه صحنه تکلیف در دار دنیا رقم می خورد .َ الظﱡلُمَاتِ إِلَی النﱡوُرِ وَالﱠذِینَ کَفَرُواْ أَوْلِیَآؤُهغُوتُمُیُخْرِجُونَهُمالطﱠا مﱢنَ ْلَئِکَالنﱡورِإِلأَصْحَابُیالظﱡلُمَ النﱠارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ - بقره - 257/این درگیری در طول تاریخ متناسب با بلوغ بشریت شکل های مختلفی به خود می گیرد و اقتضات عصری دارد و با ظهور آخرین دین الهی اسلام این دین جامع و خاتم ، درگیری به اوج خود می رسد و تدوین تاریخ اسلام از منظر این درگیری اجتناب ناپذیر می باشد . داشتن فلسفه تاریخ شیعی در این راستابسیار ضروری می باشد. با اینحال با مطالعه تاریخ اسلام و درگیری با جبهه باطل به خوبی می توان به این نکته اساسی اذعان نمود که در هیج دوره ای از تاریخ درگیری حق وباطل به پیچیدگی عصر حاضر نبوده است .
عصر تجدد عصر طغیان بشر مادی در مقابل بشر الهی در همه عرصه های حیات می باشد. جریان باطل در عصر حاضر نه تنها در غالب یک دولت یا حکومت و یا حتی فرهنگ به میدان کارزار با جریان حق آمده است بلکه با اقامه منکرات به نام معروف و حق بشر به شکلی تمدنی به دنبال مدیریت مادی تمامی عرصه های حیات بشری می باشد و تمدن مادی خود را تمدن پایان تاریخ می نامد و سخن از دهکده جهانی و جهانی سازی بر اساس ارزش های مادی خود می باشد .ولی با دقت در معنای امت و معنای تمدن به خوبی می توان ایده » امت تمدن «را به عنوان ایده ای متفاوت از ایده »ملت دولت « معنا نمود . از این منظر انقلاب اسلامی اوج بلوغ جامعه ایمانی در عصر حاضر است که وجه همت خود را نه تنها تشکیل حکومت و نظامی اسلامی در گوشه ای از جهان بلکه افق حرکت خود را دستیابی به تمدن اسلامی با تمام لوازم تمدنی عصر حاضر می داند.
بنابراین انقلاب اسلامی سرآغاز ظهور اسلام تمدنی و یا تحقق تمدن نوین اسلامی در عصر حاضر است مخصوصاً با افول تمدن های مادی امروز همچون تمدن سوسیالیستی و تمدن لیبرال دمکراسی و لذا لازم است برای بشر خسته و ناامید از ایسم ها و مکتب های مادی توسعه دنیای امروز، نسخه جدیدی از زیست اجتماعی عاری از مشکلات و چالش های اجتماعی ارائه گردد . اولین گام در تحقق تمدن نوین اسلامی باور به امکان تحقق تمدن اسلامی با تمامی لوازم تمدنی آن متناسب با پیچیدگی های جامعه پردازی در عصر حاضر می باشد . دومین گام برای تحقق تمدن نوین اسلامی ، مهندسی دقیق این تمدن و برنامه ریزی جامع در این راستا می باشد و جهت مهندسی دقیق تمدن اسلامی لازم است به خوبی چیستی وارکان تمدن اسلامی شناخته شود.
1. چیستی تمدن اسلامی
اگر چه در ادبیات منابع دینی همچون قرآن و روایات واژه تمدن نیامده است اما به کرات از واژه های مترادف آن همچون مدینهبَلَد، ،مُلک ، دارالایمان در مقابل دارالکفر، حاکمیت و امت سخن به میان
