بخشی از مقاله
تاريخچه
دبيرستانهاي مردمي و انجمنهاي آموزش بزرگسالان در زمره قديمي‌ترين مراكز سازمان يافته ارائه كننده دوره‌هاي آموزش بزرگسالان دركشور سوئد محسوب مي‌گردند. با اعمال تغييرات ساختاري درحوزه آموزش سوئد طي قرن 19، روند توسعه آمورش بزگسالان تسهيل يافت. افتتاح نخستين مراكز آموزش متوسطه مردمي ويژه آموزش بزرگسالان در سال 1868 خود مبين اين مطلب است. گفتني است كه ساير مراكز آموزش متوسطه مردمي كشور سوئد در آغاز قرن20 پديدار شدند. انجمنهاي آموزش بزرگسالان در كشور سوئد به واسطه توسعه جنش‌هاي مردمي تشكيل گرديد.ازجمله توسعه جنش‌هاي مردمي نظير جنبش‌هاي مذهبي و جنبش‌هاي سياسي مي‌توان به نياز اعضاي جنبش به برخورداري از اطلاعات و بالابردن سطح آگاهي افراد از نيروي بالقوه خود اشاره نمود.
گفتني است كه جامعه علمي اين نيازها را تامين نموده، جنبش‌هاي مردمي نظارت بر حوزه آموزش را به دست گرفته و نخستين گروه‌هاي آموزش بزرگسالان كشور طي سال 1902 شكل گرفت. علي‌رغم ارائه دوره‌هاي معمول آموزش بزرگسالان در مدارس ايالتي، طرح توسعه مدارس ويژه آموزش بزرگسالان كشور سوئد طي دهه‌هاي 60 -1950به اجرا در آمد. مدارس شبانه ابالتي ويژه بزرگسالان نيز در آوريل سال 1938 تاُسيس گرديد. طي دهه 1950نيز افراد بزرگسال كشور سوئد از امكان حضور در دوره‌هاي آموزش تكميلي برخوردار گرديدند.
لازم به ذكر است كه مدارس شبانه ابالتي ويژه بزرگسالان ، ابتدا توسط انجمنهاي آموزش بزرگسالان اداره مي‌گرديد، تا اينكه درسال 1963 مدارس مذكور از امتيازات ايالتي برخوردار گرديد.
در اين اثنا و با گذر از دوره گذار، توسعه كليه مدارس شبانه ابالتي ويژه بزرگسالان تحت نظارت شهرداريهاي كشور در آمد.علاوه بر اين دوره‌هاي آموزش فني و حرفه‌اي بزرگسالان به صورت دوره‌هاي آموزشي پاره وقت و توسط مدارس فني و حرفه‌اي ارائه گرديد. در سال 1967 اقداماتي در خصوص اعمال اصلاحات تدريجي در حوزه آموزش بزرگسالان سوئدي به عمل آمد كه از آن جمله مي‌توان به پذيرش دانشجويان در دوره‌ها ي آموزش ايالتي، ملي و شهري (منطقه‌اي) اشاره نمود. در نتيجه اعمال چنين اصلاحاتي، مدارس شبانه متوسطه و تكميلي ايالتي ازفعاليت بازمانده و از سال 1968 تحت نظارت شهرداريهاي كشور فعاليت مي‌نمايند. در سال 1997 گذراندن دوره هاي آموزش پايه براي افراد بزرگسال كشور الزامي گرديده و با آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريهاي كشور ادغام گرديد. لازم به ذكر است كه دوره‌هاي آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريهاي كشور بخشي از سيستم آموزش ايالتي كشور سوئد محسوب مي‌گردد. ازسال 1986 مسئوليت برگزاري و نظارت بر دوره‌هاي آموزش زبان سوئدي ويژه مهاجرين به شهرداريها ي مناطق مختلف كشور تفويض گرديده است.
چارچوب‌هاي قانوني
طبق قانون مصوب 1975ويژه آموزش بزرگسالان كليه شهروندان شاغل سوئدي از حق مرخصي بدون حقوق، جهت حضور در دوره‌هاي آموزشي برخوردارمي‌باشند. لازم به ذكر است كه محدوديت قانون مذكور مشروط بر اين است كه افراد شاغل بزرگسال سوئدي به همكاري با يك كارفرما طي12-6 ماه گذشته مبادرت نموده باشند.كليه افراد شاغل سوئدي هم چنين بدون احتساب موقيت شغلي از حق حضور دردوره‌هاي آموزشي كه توسط اتحاديه‌هاي تجاري ترتيب داده شده است، بر خوردارمي‌باشند.
علاوه بر اين نه كارفرما و نه اتحاديه‌هاي تجاري از حق اولويت بندي برخوردار نبوده و به عبارت ديگر هيچ گونه محدوديتي بر حضور شاغلين در دوره‌هاي آموزشي بزرگسالان وجود ندارد. دوره‌هاي آموزش بزرگسالان در سطح ايالتي و منطقه‌اي كشور سوئد رايگان است. علاوه بر اين كمك هزينه‌هاي بلاعوض تحصيلي و وام‌هاي آموزشي نيز به داوطلبين اعطا مي‌گردد. گفتني است كه از اول جولاي 2001 كليه دانشجويان دوره‌هاي آموزش بزرگسالان دركليه مقاطع آموزشي تحت پوشش چنين كمك هزينه‌ها و وام‌هاي آموزشي قرارگرفته اند. سيستم كمك هزينه تحصيلي دوره آموزش بزرگسالان به صورت كمك هزينه‌هاي بلاعوض 5/34درصد و 82درصدي به دانشحويان ارائه مي‌گردد. كمك هزينه‌هاي بلاعوض تحصيلي (UBS) نوع ديگري از كمك هزينه‌هاي تحصيلي است كه به اشخاص غير شاغل بين رده‌هاي سني 55-25 سال اعطا مي‌گردد.
موسسات آموزش بزرگسالان
نظام آموزش بزرگسالان كشور سوئد از دوره‌هاي آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريها (komvux)، آموزش تكميلي متوسطه، آموزش استثنايي ويژه بزرگسالان (sarvux) و آموزش زبان سوئدي به مهاجرين و افراد غير بومي (sfi) متشكل مي‌گردد.لازم به ذكر است كه مسئوليت برگزاري، نظارت و تامين بودجه كليه دوره‌هاي آموزش ويژه افراد بزرگسال بر عهده شهرداريهاي مناطق مختلف كشور مي‌باشد. دوره‌هاي آموزش تكميلي شغلي بزرگسالان نيز در اشكال مختلف آموزش شغلي پيشرفته (ky) و آموزش بازار كار به افراد بزرگسال سوئدي ارائه مي‌گردد. دوره‌هاي آموزش پيشرفته شغلي بزرگسالان دركشور سوئد توسط دانشگاه‌هاو دانشكده‌هاي ايالتي، شهرداريها، شوراهاي استاني و سازمان‌دهندگان آموزش فردي برگزار مي‌گردد. در سال 1997 طرح آموزش اوليه بزرگسالان با عنوان (kunskaplyfter) در جهت اجراي بهينه طرح مذكور اتخاذ گرديده و طي دوره آموزشي 5 ساله تا سال 2002 توسط آژانس ملي آموزش به اجراء در آمد. طي طرح مذكور تعداد 47000 مركز آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريها و تعداد 7000 مركز آموزش آزاد بزرگسالان آغاز به فعاليت نمود.
گفتني است كه مسئوليت اجراي طرح مذكور تا سال 2006 به شهرداريها و مراكز آزاد آموزش بزرگسالان تفويض گرديده است . از جمله ديگر دوره‌هاي آموزش بزرگسالان دركشور سوئد مي‌توان به آموزش آزاد سالمندان (folkbidning) تحت نظارت انحمن‌هاي آموزشي بزرگسالان و دبيرستانهاي مردمي (follchogiscdor) اشاره نمود.لازم به ذكر است كه بودجه آموزش آزاد بزرگسالان توسط شوراهاي ايالتي و شهرداريهاي مناطق مختلف كشور تامين مي‌گردد. دوره‌هاي آموزش تكميلي شغلي بزرگسالان نيز در اشكال مختلف آموزش شغلي پيشرفته (ky) و آموزش بازار كار به افراد بزرگسال سوئدي ارائه مي‌گردد. دوره‌هاي آموزش پيشرفته شغلي بزرگسالان در كشور سوئد توسط دانشگاهها و دانشكده‌هاي ايالتي، شهرداريها، شوراهاي استان و سازمان‌دهندگان آموزش فردي برگزار مي‌گردد. در سال 1997 طرح آموزش اوليه بزرگسالان با عنوان (kunskaplyfter) طي دوره آموزش 5 ساله تا سال 2002 به اجرا در‌آمد. آژانس ملي آموزش، مسؤوليت اجراي طرح مذكور را برعهده دارد.
طي طرح مذكور تعداد 47000 مركز آموزش بزرگسالان تحت نظارت شهرداريها و تعداد 7000 مركز آموزش آزاد بزرگ سالان آغاز به فعاليت نمود. گفتني است كه مسؤوليت اجراي طرح مذكور تا سال 2006 به شهرداريها و مراكز آزاد آموزش بزرگسالان تفويض گرديده است. لازم به ذكر است كه آموزش عمومي بزرگسالان (kumvux)، آموزش بزرگسالان فاقد توانايي يادگيري (sarvux) وآموزش ويژه مهاجرين (sfi) تحت نظارت شهرداريها ارائه مي‌گردد. از جمله مهمترين نهادها و مراكز ارائه كننده آموزشهاي بزرگسالان مي‌توان به آژانس ملي آموزش (cfl) با دو واحد عملياتي در مناطق harnosand و norrkoping و اداره مركزي در hossleholm ، تعداد 7 انجمن آموزشي ويژه بزرگسالان و تعداد147 دبيرستان مردمي برخوردار از امتيازات ايالتي اشاره نمود. دوره‌هاي آموزش بازاركار در كليه شهرداريهاي مناطق مختلف كشور برگزارمي‌گردد. انجمنهاي آموزش بزرگسالان و دبيرستانهاي مردمي از پايه قوي در اتحاديه هاي تجاري برخوردار بوده و با اجتماعات مذهبي، احزاب سياسي و برخي جنبش‌هاي مردمي همكاري مي‌نمايند. گفتني است كه دوره‌هاي آموزش بزرگسالان توسط شهرداريها و دبيرستانهاي مردمي تامين اعتبارمي‌گردد.
سياست هاي آموزش بزرگسالان
دوره‌هاي آموزش بزرگسالان در سوئد تحت نظارت شهرداريها (komnvn) برگزارمي‌گردد، آموزش مقدماتي بزرگسالان (kamskapslypt)آموزش ويژه بزرگسالان فاقدتوانايي يادگيري (sanran)، آموزش سوئدي ويژه مهاجرين (sfi) و آموزش تكميلي شغلي بزرگسالان را شامل مي‌گردد. آموزش بزرگسالان در سوئد توسط دبيرستانهاي مردمي (folkhogskolor)؛ انجمنهاي آموزشي بزرگسالان (studieforbund) و برخي از مدارس تكميلي (kompletferande utbildning) برگزار مي‌گردد. علاوه براين دوره‌هاي آموزش كار ويژه افراد فاقد شغل و نيازمندآموزش مجدد نيز ارائه مي‌گردد. هدف از برگزاري دوره‌هاي آموزش بزرگسالان فراهم نمودن فرصتهاي ويژه براي بزرگسالان بر پايه آرزوهاي فردي و درجهت تكميل آموزش و تقويت وضعيت فردي،حيات اجتماعي و كاري آنان مي‌باشد.مطابق بيانيه دولت در خصوص آموزش بزرگسالان و توسعه برنامه‌هاي آموزشي بزرگسالان در سال 2001، استراتژيهاي وبژه‌اي در جهت شكل دهي آموزش سالمندان همگام با آموزش عالي طراحي گرديده است. طبق چنين استراتژيهايي، آموزش پايه، نهايتاً به كليه افراد بزرگسال ارائه مي‌گردد.چنين آموزش‌هايي از آموزش بزرگسالان تجت نظارت شهرداريها، آموزش بزرگسالان ويژه افراد فاقد توانايي يادگيري و آموزش سوئدي ويژه مهاجرين كه توسط آژانس ملي آموزش و انجمنهاي آموزش بزرگسالان برگزارمي‌گردد، متشكل گرديده است.
ساختار آموزش بزرگسالان
علاوه بر فرصتهاي آموزشي كه توسط مدارس ويژه جوانان فراهم آمده است، طي دهه هاي60 و50 افزايش مدارس ويژه بزرگسالان نيز مشهود بوده است. مدارس مقدماتي و تكميلي متوسطه شبانه دولتي ويژه بزرگسالان طي سال 1938 تأسيس يافت. درمدارس شبانه فشرده كه طي دهه50 به تدريج گسترش يافت، بزرگسالان از قدرت انتخاب بيشتري درجهت ادامه تحصيلات خود در مقاطع مقدماتي و تكميلي متوسطه برخوردار گرديدند. در ابتداء مدارس شبانه توسط برخي از سازمانهاي آموزشي راه اندازي شده و اين درحالي است كه طي سال1963 برنده بورس دولتي شدند. سپس آنها دوره توسعه سريع را طي نموده و تحت كنترل دولتهاي محلي در آمدند . آموزش بزرگسالان توسط مدارس فني نيز به صورت دوره هاي نيمه وقت برگزار گرديده و دوره هاي فني تمام وقت نيز به دوره هاي نيمه وقت فني شبانه تغيير وضعيت داد. دولتهاي محلي مكلف به ارائه 535 ساعت آموزش پايه زبان سوئدي به مهاجرين مي‌باشند.
هدف از ارائه آموزش زبان سوئدي ايجاد دانش پايه ومهارت در زبان سوئدي براي مهاجرين بزرگسال و شناخت جامعه سوئد بود. در سال 1967 مجلس ملي سوئد تصميم به اعمال تحولاتي اصولي در ساختار آموزش بزرگسالان گرفت. از اين روي آموزش بزرگسالان به2صورت آموزش دولتي بزرگسالان درسطح ملي و آموزش بزرگسالان درسطح محلي ،سازمان دهي گرديد. در نتيجه اين تحولات، مدارس متوسطه شبانه و مدارس مكمل منحل گرديد. در اول جولاي 1968ساختار آموزش بزرگسالان توسط دولتهاي محلي تغيير يافت. سال بعد در سال 1977 آئين نامه دايره آموزش پايه بزرگسالان ابلاغ گرديد. از اول جولاي 1996 دولتهاي محلي، عهده‌دار مسئووليت فراهم سازي دوره‌هاي آموزش زبان سوئدي ويژه مهاجران گرديدند.
تعداد دانش آموزان طي سالهاي تحصيلي 1994تا سال 1998 ( درصد زنان در سال( 1998-1997)
آموزش زبان ويژه مهاجرين تحصيلات تكميلي مقطع آموزش متوسطه تعداد دانش آموزان مقطع آموزش پايه سال تحصيلي
61017 6563 140868 48460 1995-1994
51486 5798 157599 47643 1996-1995
41134 1974 177732 47422 1997-1996
35746 8381 260612 47705 1997-1998
طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال 1998، هزينه كلي آموزش بزرگسالان كه توسط دولتهاي محلي تأمين اعتبار مي‌گردد به 5 هزارميليون كرون سوئدي و براي آموزش زبان مهاجران نيز بر610 ميليون كرون سوئدي بالغ مي‌گردد.
شرايط پذيرش
كليه شهروندان سوئدي رده‌هاي سني20 سال و بالاتر به شرط عدم برخورداري از تخصص‌هاي آموزشي پايه در مدارس پايه كشور از حق حضور در دوره‌هاي آموزش عمومي وآموزش تكميلي بزرگسالان كه توسط شهرداريهاي مناطق مختلف كشور برگزارمي‌گردد، برخوردارمي‌باشند.
از جمله مهم ترين شاخص‌هاي پذيرش داوطلبين دوره‌هاي آموزش بزرگسالان مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:
• عدم برخورداري متقاضيان از تحصيلات كافي
• عدم برخورداري متقاضيان ازشغل مناسب
• نيل به اهداف آموزش همگاني
هدف اصلي سيستم آموزش بزرگسالان كشورسوئد فراهم نمودن فرصتهاي آموزشي براي افراد در جهت تكميل تحصيلات مطابق با نيازهاي فردي آنان مي‌باشد.از جمله ديگر اهداف دوره‌هاي آموزشي فوق مي‌توان به تقويت وضعيت بازار كار و حيات فرهنگي و سياسي شهروندان بزرگسال سوئدي اشاره نمود.
