بخشی از مقاله
چکیده
با نظر به چالشهای موجود در کشور در زمینه آموزش تیزهوشان در این مقاله سعی شده است تا با نگاهی عمقی و ریشهای، به مسائلی چون برگزاری آزمونها، رویکردهای آموزشی رایج، مسائل فرهنگی وتربیتی پیرامون جداسازی وآموزش این دسته از افراد وامکانات فراهم شده توسط دولت،جهت رشد افرادتیزهوش پرداخته وراهکارها یی را برای بهره برداری از این گنجینه بی بدیل کشور و به فعلیت رسانیدن این نیروی عظیم بالقوه ارائه نماییم. . پرسش اساسی ،که این تحقیق مطرح می کند با توجه به کیفیت بخشی به آموزش تیزهوشان این است که» آیاسیاست ها وبرنامه های اعمال شده کنونی می تواند به واقع زمینه مناسبی را برای شناسایی وپرورش مناسب افراد تیزهوش فراهم نماید؟.«ودرنهایت مشخص شد که افزایش پرشتاب مدارس استعدادهای درخشان خصوصا در کلان شهرها ودیگر مراکز استان ها، توسعه مدارس استعدادهای درخشان وافزایش تعداد دانش آموزان این مدارس،بیشتر از آن که منجر به رشد کیفی این مراکز شود ،زمینه رشد کمی آنها را فراهم نموده است.. روش پژوهش حاضر،روش توصیفی با رجوع به اسناد ومنابع چاپی ونیز استفاده از منابع الکترونیکی وسایت های معتبر ونیز گزارشاتی که در سایت های مختلف در طی مصاحبه با متخصصین ودست اندرکاران سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان موجود بود .
کلمات کلیدی: تیزهوشی،تیزهوشان پنهان،غنی سازی،جداسازی،تسریع،سمپاد
Investigating the negative effects of gifted and talented education
Abstract By considering the current challenges of our country on the education of the gifted, this study aims to investigate some factors of the gifted education -such as test administration, common pedagogical processes, educational and cultural challenges of separation and education of gifted students and facilities provided by the government-andsuggest alternative ways of exploiting and activating this unique treasure. The main question of this study,
FRQFHUQLQJ WKH LPSURYHPHQW RI JLIWHG DQG WDOHQWHG HGXFDWLRQ' LV "ZKHWKHU FXUUHQW SURJUDPV DQG SROLFLHV RI WKH cRXQWU\ FDQ SURYLGH D VXLWDEOH EDVLV IRU WKH LGHQWLILFDWLRQ DQG WKH HGXFDWLRQ RI JLIWHG VWXGHQWV". 7KH UHVXOWV RI this study showed that the fast growing number of gifted schools, especially in metropolises and other provincial capitals,have resulted in aquantitative growthof talented students, instead of a qualitative growth. This descriptive study was conducted by referring to printed documents and resources, electronic websites and
available interviews with officials and experts of the national gifted education×
.
Key words: Acuity, hidden gifted students, enrichment, seperation, acceleration, SAMPAD.×
مقدمه
کشف استعدادهاو رفتارهای خلاق در افراد همواره یکی از آرزوهای بشر در همه زمانها بوده است.با پیشرفت علوم وتکنولوژی تحقق این آرزو اگر چه امکان بیشتری یافته است،در عین حال مخاطره امیز تر نیز شده است.
به موازات گسترش علوم در زمینه های مختلف نظیر:بیولوژی،روانشناسی،جامعه شناسی ومردم شناسی ما همیشه مطالب وحقایق زیادی را دزباره هویت وطبیعت انسان یاد می گیریم،اما خود این عوامل مشکلات جدیدی را برای افراد وجوامع به وجود اورد اند. خطا در آموزش تیز هوشان، علاوه بر اینکه جامعه را از مهمترین منابع انسانی محروم می سازد، می تواند باعث کاهش انگیزه به تحصیل, ایجاد اضطراب و نگرانی برای دانش آموزان و خانواده های آنها شود.
1
در تحقیق حاضر سعی برآن بوده تا در حد امکاناتی که در اختیار پژوهشگر قرار داشته است، به بررسی آسیب ها وچالش های آموزش تیزهوشان بپردازیم .این اطلاعات طی فصول متعددی گردآوری شدهاند که اهم آنها عبارتند از:
فلسفه و ماهیت تیزهوشی از نظر روانشناسی مدرن پیشینه نخبه پروری در تاریخ آموزش وپرورش
بیان وضعیت موجود پرورش استعدادهای درخشان، و تبیین آسیب های این نوع آموزش از جنبه های مختلف .
فلسفه وماهیت تیز هوشی
با توجه به اینکه هوش عامل وراثتی جدی تری نسبت به محیط در پیدایش دارد وانسانها برای رفع نیازهایشان به افراد نابغه،خلاق،مبتکر ومکتشف احتیاج دارند، در سیر قهری طبیعت،برخی باهوش تر از بقیه به دنیا آمده اند که طبیعی است مسئولیت آنها در رفع نیازهای مادی ومعنوی بشریت بیش از بقیه می باشد واین همان فلسفه وجودی تیزهوشان در عالم خلقت است واگر بپذیریم که تیزهوشان،یکی از زیر مجموعه های کودکان استثنایی هستند،ناچاریم اذعان کنیم که تیز هوشان همانند سایر کودکان استثنایی اعم از ناشنوا،نابینا،عقب مانده ذهنی و..دارای مسایل خاصی هستند.که متفاوت از سایر کودکان استثنایی است.فلسفه آموزش وپرورش کودکان تیز هوش،ایجاد فرصت بیشتر برای به فعلیت رساندن استعدادهای ویژه در آنهاست که با برنامه آموزشی ودرسی غنی تر،گسترده تر وعلمی تر،می توان امکان تحقق آن را فراهم ساخت..(شکاری،210،(1383امروزه اکثر جوامع باایجاد محیط های یادگیری وفرصت های مناسب زمینه شکوفایی استعداد بالقوه این گونه از افراد را فراهم می اورند 2010)،( Jeremy S
تعریف تیزهوشی
تعاریف متعددی از تیز هوشی وجود داردکه، به چند نمونه ازآن اشاره می شود:
کودکان با استعداد کوکانی هستند که نسبت به همسالان خود ،دارای سطوح بالاتری از هوش می باشند.در شیوه های سنتی ،از طریق آزمون های هوشی،بهره هوشی افراد را محاسبه وکسانی را که بهره هوشی بالاتر از حد متوسط داشتند برچسب باهوش بودن زده می شد ودر مدارس ویژه به آموزش این دسته از افراد می پرداختند.اما بعدها استفاده از این روش برای شناسایی وجداسازی این دسته افراد رد شدوپیشنهاد یک سری از آزمایشات دیگر را برای شناسایی این دسته مطرح نمودند(،2010،( Jeremy S در اصلاحیه 1978 قانون عمومی آمریکا کودکان تیز هوش چنین تعریف شده اند: کودکان و نوجوانان سنین قبل از دبستان, دبستان ,یا دبیرستانی که دارای توانایی هوشی بالا , خلاقیت,توانایی در یک موضوع علمی خاص و توانایی مدیریت و رهبری هستند و به خدمات آموزشی خاصی نیاز دارند(ملک پور,1380ص. (10
اشترنبرگ و دیویدسون((1983مهارت های بینشی را خصوصیت اصلی و تعریف گر سر آمدی هوشی می دانند.با اینکه سرآمدی ممکن است توسط کارکرد فرد، در حیطه خاصی بروز یابد،مثل ریاضیات،نوشتن، هنرهای بصری،مهارت های بین شخصی و موسیقی ،اما عاملی که چنین کارکردی را محتمل می سازد ،ممکن است هوش عمومی باشد. (هالاهان و کافمن،1378،ص(712 میریام معتقد است که برتری کودک در یکی دو زمینه را به معنی تیزهوشی نمی باشد و تیزهوش، کسی است که تقریبا از نظر تمام جنبههای پیشرفت و نیز کسب مهارتها از سن خود جلوتر است؛ چنین کودکی از هر لحاظ پیشرفتهتر از کودکان دیگر است»استابرد میریام ، 1382 ، ص (158وبعضی نیز اولین شرط تیزهوشی را ، هوشبهر بیش از 130 در نظر گرفته اندومعتقدند که در کنار چنین هوشبهری، آفرینندگی و توانایی فرد در استدلال و همچنین ابتکار او در انجام کارها را باید مدنظر داشت. پیشرسی استعداد و تمایل به رقابت با کودکان بزرگتر از خود، نیز از جمله شاخصهایی است که در کودکان تیزهوش دیده میشود»احمد وند،1372،ص«222 هر یک از این تعاریف به تنهایی ممکن است برخی از کودکان را شامل کند که سرآمد نیستند و کودکانی را که تحت پوشش قرار ندهد که واقعا سرآمدند.کودکان ممکن است در یک خط فعالیتی ارزشمند از دیگر همسالان خود پیشی بگیرند ولی نشانه های دیگر سرآمدی را نشان نداده و یا جز پنج درصد بالای افراد کلاس خود در یک مدرسه خاص باشند ولی در رده سوم دانش آموزان در سطح مدرسه قرار بگیرند.( هالاهان و کافمن،1378،ص(712 گاهی نیز به دلیل عدم توافق بر سر این که دقیقا چه چیزی به واقع »استعداد« محسوب می شود ،منجر به عدم شناسایی کودکان با استعداد می گردد. 2010)، Jeremy
پیشینه های تیزهوشی:
بحث آموزش استعدادهای درخشان به طور جدی، ریشه خود را در جنگ سرد و رقابت تسلیحاتی و علمی بلوک شرق و غرب می یابد. جنگ جهانی دوم نیز از دیگر عوامل توجه به اهمیت تعلیم وتربیت کودکان تیزهوش، به ویژه در آمریکا ،انگلیس،فرانسه وشوروی بوده است.اگر چه در آن موقع بیشتر به تفاوتهای فردی توجه شده تا اینکه هوش تعریف وتحلیل شود.(گتزل،ص(119 بعد از اتمام جنگ جهانی دوم، شوروی و آمریکا همزمان به فکر جذب و استفاده از دانشمندان آلمانی افتادند و به این طریق برای اولین بار سیاست رسمی جهت استعدادیابی و جذب استعداد اتخاذ شد. اما تنها بعد از ارسال ماهواره اسپوتنیک در 1957 بود که رشد و توسعه استعدادهای درخشان در سطوح پایه و از دوران نوجوانی اهمیت پیدا کرد. مطالعات لیتا هولینگورث و لویس ترمان (Lewis Terman Lita Hollingworth) در آن سال ها پایه گذار بحث رشد و پرورش استعدادهای درخشان شدند. در ایالات متحده روند برنامه ریزی برای رشد و پرورش استعدادهای درخشان بعد از چاپ گزارش مارلند ( Marland Report،(1972 که نشان داده بود
2
استعدادهای درخشان در مدارس آمریکا نادیده گرفته شده اند، وارد فاز جدیدی شد و برنامه های خاص برای استعدادهای درخشان، با کمک مالی دولت فدرال و در سطح ایالتی طراحی و اجرا شدند. این برنامه ها، دو رویکرد کلی را در پیش گرفتند :یکی جداسازی نخبگان و آموزش آن ها تحت برنامه ها و یا مدارس خاص بود و رویکرد دیگر به ارائه برنامه های توانمندسازی و رشد فردی در کنار برنامه درسی معمولی می پرداخت. (روزنامه مشرف،(1387 در ایران ،مدرسه تیزهوشان محصول پس از انقلاب نبود. پیش از انقلاب در سال 1355 سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان تاسیس شده بود و سه مرکز در تهران و دو مرکز در مشهد و کرمان داشت. حتی پیش از این سازمان نیز از سال 1347 که اداره کل امور کودکان و دانشآموزان استثنایی در وزارت آموزشوپرورش تشکیل شده بود، مسوولان به فکر تاسیس »مرکز آموزش کودکان تیزهوش« افتاده و از سال بعد، آن را فعال کرده بودند . همان سالها، اولین دبستان تیزهوشان ایران به نام »هشدار« با 14 دانشآموز دختر و شش پسر، به وجود آمد .پس از انقلاب، این مدارس که همچنان تحت پوشش دفتر کودکان استثنایی کار میکردند، به کار خود ادامه دادند و تا سال 66 جمعا 802 دانشآموز داشت. معاون فرهنگی و اجتماعی نخستوزیر، حجتالاسلام جواد اژهای، در این سال تصمیم گرفت به این دو مدرسه تیزهوشان که هر لحظه ممکن بود با مدارس معمولی آموزشوپرورش ادغام شوند، سامانی دهدو با وجود شخصیت متنفذی چون اژهای، به سرعت رشد کرد.
در سال 66 اولین مراکز سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در همدان وکرمان تاسیس شد.سال بعد،18 مرکز در شهرهای مختلف تاسیس شد
.وبه این ترتیب ورود به مدارس سمپاد،با کنکور سراسری که در انتهای دوره های ابتدایی وراهنمایی برگزار می شد،امکان پذیرگردید. (روزنامه مشرف،(1387
