بخشی از مقاله
چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین جو سازمانی وکیفیت زندگی کاری کارکنان آموزش وپرورش می باشد. طرح تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان رسمی و قراردادی می باشد.که 500 نفر بودند. نمونه پژوهش200 نفر از کارکنان را تشکیل می دهد که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه جو سازمانی و پرسشنامه کیفیت زندگی کاری می باشد. جهت تعیین پایایی پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که در تمام موارد کفایت ابزارها محرز شد. داده ای گرد آوری شد ه با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون،تحلیل رگرسیون چند گانه وتحلیل مسیر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند که نتایج نشان می دهد که بین جو سازمانی وبهره وری و همچنین بین ابعاد کیفیت زندگی کاری و بهره وری رابطه مثبت ومعنی داری وجود دارد. جوسازمانی به عنوان متغیر اثرگذار بر کیفیت زندگی کاری می باشد .
کلید واژه: جو سازمانی، کیفیت زندگی کاری، بهره وری
مقدمه
کمال طلبی یکی از ویژگی های انسان و مهم ترین عامل پیشرفت وی در طول تاریخ حیات اوست بهره وری نیز یکی از فعالیتهای ارادی انسان و از جمله شاخص های رسیدن به کمال در نظام های ساخته انسان است . تلاش انسان همواره معطوف به کسب حداکثر بازده از حداقل منابع بوده است. بر این اساس،موضوع بهره وری،امری جدیدی نیست و قدمتی برابر طول تاریخ زندگانی بشر دارد. امروزه، بهره وری به عنوان یکی از مهم ترین زمینه های توسعه مطرح است وتلاش برای دست یابی به حد مطلوبی از آن جز،اهداف عالی واستانداردهای زندگی مردم دنیا تلقی می گردد - تولنتینو،. - 2000منابع انسانی از مهمترین منابع استراتژیک هر سازمانی میباشند. بیگمان، اساس موفقیت سازمانها ، محیطهای کاری ومشاغل مختلف به استفاده موثر از منابع انسانی است؟
برای رویارویی با چالش استفاده موثر از این منبع، شناختی وسیع وجامع از مفاهیم و سازه های مربوط به منابع انسانی و ابزارهای خاص آن لازم است . - Hatami H and et al, 2011 - یکی از مظاهر موفقیت یک مدیر استفاده درست و بهینه از منابع مادی - تجهیزات و سرمایه،... - و منابع انسانی سازمان متبوع خود است .افزایش نرخ بهره وری و موفقیت سازمان در گروه به کار گیری درست از از منابع مادی وانسانی در جریان کار است . پاره ای از این عوامل تحت عنوان شاخص کیفیت زندگی کاری مطرح گردیده است - اسدی،. - 1387کارکنان ارزشمند ترین دارایی ما هستند .نیروی انسانی است که با برخورد مناسب می تواند مثبت و در جهت اهداف سازمان ویا در صورت عدم هدایت در خلاف اهداف سازمان گام بردارد. از این رو شناخت رفتار نیروی انسانی در مدیریت اهمیت ویژهای دارد.
البته این شناخت ونگه داری از منابع انسانی صرفا نگه داشتن افراد در سازمان نیست بلکه جوش دادن آنها با سازمان وایجاد همبستگی متقابل فرد وسازمان است . - ابدالهی،. - 1384کیفیت زندگی کاری فرایندی است که به وسیله آن همه اعضای سازمان از راه مجاری ارتباطی باز و ارتباط مستمر بر هم اثر می گذارند .بر اساس کیفیت زندگی کاری سطح رضایت شغلی، احساس هویت سازمانی و سلامت روانی در محیط کار بیشت می باشد . بنابراین کیفیت زندگی کاری هم یک روش و هم یک هدف اخلاقی است عوامل مختلفی بر کیفیت زندگی کاری موثر که در جمع بندی نهایی می توان به ایمنی و امنیت کار، فرصت شکوفایی و امکانات فیزیکی اشاره کرد . هنگامی که سازمان کیفیت زندگی کاری به کارکنان خودارائه میدهد،یک رویکرد عالی در جهت جذبو حفظ کارمندان خود انجام داده است . - Noor SM and et al, 2012 -
لذافاکتورهایمتعددی برکیفیت زندگی کاری و ابعاد آن تاثیرگذار هستند که شامل پاداش عادلانه وکافی،شرایط،کاری ایمن وسالم و یکپارچگی اجتماعید رکار سازمان که افرادراقادرمیسازد تااز همه تواناییهای خوداستفاده کنند و استعدادهای خود را شکوفاکنند و از شغل خودرضایت داشته باشند . - Gupta M, and et al, 2011 - جوسازمانی نیز منعکس کننده نگرش افراد از سازمانی است که نسبت به آن احساس دلبستگی می کنند و مجموعه ای از ویژگی هایی است که توسط کارکنان سازمان وجود دارد و به عنوان نیروی اصلی در تعیین رفتار کارکنان موثر است - علاقمند ،. - 1376لذا پژوهش حاضر به بررسی رابطه جو سازمانی وکیفیت زندگی کاری کارکنان آموزش وپرورشمیپردازد.
پژوهش های مورد تحقیق:
تعالی - 1374 - در تحقیقی که به عنوان »بررسی اثرات کیفیت زندگی کاری بر بهرهوری کارکنان بانکهای کشور« انجام داد به این نتیجه رسید که مهمترین عامل معروفیت شعب بانکها، جلب رضایت مشتریان است او توصیه کرد آموزشهای لازم به کارکنان بانک در خصوصی برخورد مناسب با مشتریان داده شود. همچنین رفع نیازهای مادی کارکنان، از عوامل موثر در افزایش بهرهوری آنان است. روسای شعب باید سعی نمایند توزیع امکانات میان کارکنان عدالت را رعایت کنند.و در کنار نظارت بر کارکنان باید به آنها آزادی عمل اعظا نمایند.طوسی و ناظم - 1380 - در تحقیق خود تحت عنوان »رابطه سبک رهبری و جو سازمانی با بهرهوری خدمات مدیران آموزشگاهها دردبیرستانهای شهر تهران - « به این نتیجه رسید که بهرهوری خدمات مدیران آموزشگاهها با سطحهای سه گانه فضای سازمانی محیطهای آموزشگاهها ارتباط مستقیم دارد.
و عوانلی مانند پاداش،دوستی، پشتیبانی و هویت که از بعدهای سازنده فضای سازمانی است، به طور ضمنی در روحیه مدیران و بهتر شدن روحیه معلمان و در نتیجه بهرهوری خدمات مدیران آنان به طور مستقیم اثر دارد.کریم زاده - 1381 - در پژوهش خود تحت عنوان رابطه بین جو سازمانی بر بهرهوری کارکنان اداره برق شهرستان جهرم به این نتیجه دست یافت که جو باز در سازمان بر افزایش بهرهوری کارکنان تأثیرگذار میباشند و وجود فرهنگ غیر رسمیدر سازمان،علاوه بر ایجاد رضایت بیشتر در کارکنان ازشغلشان، بهرهوری بیشتری را منجر خواهد گشت.کریموند - - 1383 پژوهشی با عنوان »بررسی رابطه زندگی کاری با بهرهوری آنان در آموزش و پرورش شهر تهران » انجام داد و جامعه آماری شامل کلیه کارکنان رسمی و قرار دادی و پیمانی شاغل در مناطق 14 -13 -9 آموزش و پرورش تهران، حجم نمونه 200 نفر از کلیه کارکنان مناطق یاد شده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بهرهوری اچیو و این نتایج حاصل شده است :
بین کیفیت زندگی کاری کارکنان با بهرهوری آنان در آموزش و پرورش همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد بین میزان مشارکت کارکنان در امر تصمیم گیری با بهرهوری آنان همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. بین پرداختهای منصفانه حقوق و مزایا در سازمان با بهرهوری کارکنان همبستگی مثبت و معنا دار وجود دارد. بین جنسیت کاکنان با بهرهوری آنان رابطه معنی دار وجود دارد.دهقان نیری و صالحی - 1387 - در پژوهشی تحت عنوان کیفیت زندگی کاری و بهرهوری پرستاران بالینی و ارتباط آنها با یکدیگر« را مورد مطالعه قرار داد جامعه پژوهش را کلیه پرستاران شاغل در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل میدادند که 360 نفر نمونه تصادفی از بین آنها گرفته شد و یافتهها نشان دادند که رابطهی معنا داری بین بهرهوری و کیفیت زندگی کاری وجود دارد مدیران میتوانند با اتخاذ راه کارهای مناسب کیفیت زندگی کاری و مولفههای مهم کیفیت زندگی کاری پرستاران را ارتقا داده و شرایط لازم جهت بهبود کیفیت ارائه خدمات و بهرهوری پرستاران را فراهم سازند.
وهان - 1983 - 1 در پژوهشی تحت عنوان »رابطه تحصیل، آموزش و تجارب مدیر با فضای سازمانی و بهرهوری« که در یک واحد خرده فروشی یک شرکت رایانهای انجام شده دریافت که فضای سازمانی با بهرهوری رابطه مستقیم دارد و عملکرد مدیران، با تحصیل، آموزش و تجارب آنان مرتبط است.»ویت - 1985 - 2« نیز در پژوهش خود تحت عنوان »فضای سازمانی برای بهرهوری به مثابه نوید دهنده بهرهوری سازمانی« به وجود رابطه بین فضای سازمانی و بهرهوری دست یافت. لیتوین و استرینجر - 1986 - 3 در مطالعات خود دریافتند که جو سازمانی خود کامه مبتنی بر تصمیم گیری متمرکز موجب کاهش بهرهوری و رضایت شغلی در کارکنان میشود و در مقابل جو دوستانه موجب افزایش رضایت شغلی و نگرش مثبت در کارکنان میشود.
یافتههای دیسنز و رابینز - 1988 - 4 نشان میدهد که کیفیت زندگی کاری، برخورداری ازمحیط کاری است که مناسب کارکنان باشد. به عبارت دیگر، به اعمال آزادی و استقلال، تأثیر،حسن تعلق، پیشرفت و توسعه و پاداشهای درونی میتوان بهرهوری را در سازمانها به بهبود بخشید.هیلبر - 1990 - 5 در پژوهش خود دریافت که عوامی از جو سازمانی مانند نقش سازمانی، سلسله مراتب و ساختار سازمانی با عملکرد شغلی،رضایت شغلی و بهرهوری رابطه مستقیم و معنا دار دارند.بوید - 1997 - 6 در پژوهشی تحت عنوان جو سازمانی دانشکده و تأثیر آن برگروههای آموزشی نشان داد که در دانشکدههای که جو سازمانی باز دارند، میزان خلاقیت رضایت شغلی و بهرهوری کارکنان و گروههای آموزشی در سطح بالایی قرار دارد.
