بخشی از مقاله
چکیده:
سالمندی با کاهش عملکرد عضلات و استخوان مرتبط است و منتهی به سارکوپنیا و پوکی استخوان میشود. پوکی استخوان یک مشکل عمده بهداشت جهانی است. بر اساس پژوهشهای انجام شده مشخص شده است که پوکی استخوان بیشترین تاثیر را روی زنان یائسه میگذارد. پژوهشها نشان میدهد که بر خلاف اعتقاد عموم، کاهش توده استخوانی مرتبط با سالمندی نه تنها در زنان بلکه همچنین در مردان در نتیجه کاهش استروژن است. بر اساس پژوهشهای انجام شده در دهههای اخیر بین نسبت آندروژن به استروژن با نسبت انگشت دوم به چهارم ارتباط معناداری پیدا شده است. گیرنده آندروژن و گیرنده استروژن فعالیت بیشتری در انگشت چهارم نسبت به انگشت دوم دارند. غیر فعال شده گیرنده آندروژن باعث کاهش رشد انگشت چهارم شده که باعث افزایش نسبت انگشت دوم به چهارم میشود؛ در حالیکه غیر فعال شدن گیرنده استروژن باعث افزایش رشد انگشت چهارم و در نهایت کاهش نسبت انگشت دوم به چهارم میشود. در این پژوهش ما به دنبال بررسی ارتباط بین نسبت انگشت دوم به چهارم، توده عضلانی و قدرت با میزان تراکم مواد معدنی استخوان در زنان یائسه فعال هستیم.
بدین منظور، 94 زن یائسه با میانگین سن 50/71±6/86 سال، قد 159/39±5/62 سانتیمتر، وزن 67/50±12/35 کیلوگرم برای شرکت در این پژوهش انتخاب شدند. ویژگیهای آزمودنیها شامل: قد، وزن، انگشت دوم (اشاره) و انگشت چهارم (حلقه) اندازهگیری شد. همچنین، شاخص توده عضله اسکلتی محاسبه و قدرت عضلانی آنها اندازهگیری شد. تراکم مواد معدنی استخوان در ناحیه ستون فقرات و گردن استخوان ران با استفاده از دستگاه دگزا اندازهگیری شد.
نتایج نشان داد که نسبت انگشت دوم به چهارم ارتباط مثبت معناداری با تراکم مواد معدنی استخوان ستون فقرات و گردن استخوان ران داشت .(P˂ 0/001) همچنین، بین توده عضلانی و قدرت با تراکم مواد معدنی استخوان ستون فقرات و گردن استخون ران ارتباط مثبتی مشاهده شد (به ترتیب P˂ 0/001 و0/001 .(P˂ بر اساس نتایج بهدست آمده به نظر برسد که بتوان از نسبت انگشت دوم به چهارم و قدرت عضلانی برای پیشبینی تراکم مواد معدنی استخوان و احتمال ابتلای زنان یائسه به پوکی استخوان استفاده کرد و با این روش بتوان از هزینههای جانی و مالی این بیماری پیشگیری کرد.
کلمات کلیدی: زنان یائسه، پوکی اس
مقدمه:
سالمندی با کاهش عملکرد عضلات و استخوان مرتبط است و منتهی به سارکوپنیا و استئوپروز می شود Tagliaferri)و
همکاران .(2015 استئوپروز به عنوان یک مشکل عمده بهداشت جهانی در مردان و زنان شناخته شده ( El Hage و همکاران (20012 و یک اختلال سیستماتیک اسکلتی است که با کاهش تراکم استخوان و نابودی بافت استخوانی مشخص و باعث افزایش شکنندگی استخوان میشود Tagliaferri)و همکاران .(2015 استئوپروز به دو صورت طبقهبندی میشود؛ اولیه (اختلال ذاتی استخوان) و ثانویه (در اثر بیماری دیگر یا عوارض جانبی درمان). اختلالات اولیه استخوان ممکن است همراه با عدم تحرک (ناتوانی در حرکت) باشد. سازمان جهانی بهداشت (WHO)، استئوپنی و استئوپوروز را بر اساس توده استخوانی اینگونه تعریف کرده است: استئوپنی، توده استخوانی کمتر از -1 و بیشتر از -2/5 انحراف استاندارد نسبت به متوسط توده استخوانی بالغین جوان و استئوپوروز، توده استخوانی کمتر از -2/5 انحراف استاندارد نسبت به متوسط توده استخوانی بالغین جوان El Hage) و همکاران .(20012
دو فاکتور اصلی ایجاد کننده استئوپروز عبارتند از: اوج توده استخوان در بزرگسالان و سرعت کاهش توده استخوان با افزایش سن(Chan و همکاران .(2008 مشخص شده است که محتوای مواد معدنی استخوان (bmc) در دوران کودکی افزایش مییابد و در دوران بلوغ حداکثر میزان خود میرسد Babaroutsi) و همکاران .(2005 پس از آن کاهش کلی استخوان بعد از دهه سوم زندگی شروع میشود و با افزایش سن این کاهش توده عضلانی پیشرفت میکند، این موارد باعث میشود که سن تقویمی یکی از عوامل اصلی خطرزای شیوع پوکی استخوان است Marin) و همکاران .(2010 فعالیت بدنی، مصرف کلسیم،
ویژگیهای آنتروپومتریک و مرحله بلوغ به عنوان عوامل اصلی افزایش توده استخوان در نوجوانان شناخته شده است. Chan)
و همکاران (2008 بر اساس پژوهشهای انجام شده مشخص شده است که پوکی استخوان بیشترین تاثیر را روی زنان یائسه میگذارد(El Hage و همکاران .(20012 پژوهشها انجام شده نشان میدهد که بر خلاف اعتقاد عموم، کاهش توده استخوانی مرتبط با سالمندی در نتیجه کاهش استروژن است، نه تنها در زنان بلکه همچنین در مردان این گونه است، Khosla) و
همکاران .(1998
به نظر میرسد نسبت انگشت دوم به چهارم با سطوح هورمونی در مردان و زنان مرتبط باشد. در مورد نسبت انگشت دوم به چهارم در دهه گذشته پژوهشهای فراوانی انجام شده است و نتایج نشان میدهد که بین استروئیدهای جنسی جنینی، سلامت عمومی و آمادگی جسمانی فرد با نسبت انگشت دوم به چهارم ارتباطی وجود دارد Lu) و همکاران .(2015 نسبت انگشتان، به خصوص نسبت انگشت دوم به چهارم در دوران جنینی مشخص و شکل میگیرد و سپس به همان صورت در طول دوران رشد فرد باقی میماند. Lu)) و همکاران .(2015 شواهد نشان میدهد که میزان تستوسترون دوران جنینی رابطه معکوسی با 2d:4d به ویژه دست راست دارد. مطالعات نشان میدهد که تفاوت جنسیتی در نسبت انگشت دوم به چهارم در نتیجه میزان تستوسترون قبل از تولد و استروژن قبل از تولد و میزان توسعه در زمان جنینی باشد. در اصل، نشان داده شده است که اندازه نسبت انگشت دوم به چهارم به دوران بلوغ مرتبط نیست و تغییری نمیکند Lu) و همکاران .(2015 بر اساس مطالعات، پیشنهاد شده است که نسبت انگشت دوم به چهارم به صورت منفی مرتبط است با تستوسترون و به صورت مثبت با استروژن مرتبط است. همچنین با توجه با مطلب گفته شده، استدلال میشود که بالا بودن تستوسترون دوران جنینی و پایین بودن استروژن (با کاهش نسبت انگشت دوم به چهارم نشان داده میشود) به نفع جنین مرد و پایین بودن تستوسترون دوران جنینی و بالا بودن استروژن (با افزایش نسبت انگشت دوم به چهارم نشان داده شده است) مناسب جنین زن بوده است Manning) و همکاران .(2000 به طور کلی نسبت انگشت دوم به چهارم در مردان کمتر از زنان است و تفاوت در این نسبت تحت کنترل ژن Homeobox یا Hox است (ژن Hox و Manning) (Hoxa و همکاران .(2000
کاهش پیشرونده تراکم مواد معدنی استخوان، توده عضلانی و قدرت عامل اصلی شکستگی در فرآیند پیری است. افراد مسن مستعد ناتوانی، زمین خوردن و شکستگی هستند. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد عضله و استخوان بهطور کلی توسط ژنتیک، تغذیه، سبک زندگی و عوامل هورمونی مشخص میشود. علاوهبراین عضله و استخوان با قدرت استخوان در تعامل
هستند Verschueren) و همکاران .(2013 با توجه به مفهوم واحد استخوان-عضله، یک ارتباط قوی باید بین حداکثر نیروی عضلانی و توده استخوان وجود داشته باشد، و هر دو بافت یک عملکرد مشترک را انجام میدهند، نقل و انتقال
Tagliaferri)و همکاران .(2015 مکانیسم اولیه عملکرد استخوان، ایجاد اهرم سفت و سخت (با کمک مواد معدنی) در مقابل عضلات برای کشیدن به جلو و باقیماندن در جلو برای ایجاد حرکت موثراست، مکانیسمهای زیر بنایی این چنین رابطهای به سختی درک شده است و بسیاری از فعل و انفعالات بیوشیمیایی در میان بافتها و سلول اغلب ناشناخته باقی مانده است
Tagliaferri)و همکاران .(2015 کاهش 50 ٪ قدرت عضلانی از سن 30 تا 80 سالگی اتفاق میافتد و بیشترین کاهش در اندام پایینی است .(4) کاهش توده عضلانی و قدرت از عوامل خطرزای استئوپروز محسوب شده و باعث افزایش سستی و عدم تعادل افراد میشوند 19)،.(9 همچنین، افراد میانسالی که استئوپنی یا استئوپوروز دارند، دارای تعادل کمتری بوده و نسبت به سایر افراد، احتمال زمین خوردن و ایجاد شکستگی در آنها بیشتر است .(4) پژوهشها نشان دادهاند که، استئوپوروز با ضعف و عدم تعادل بین عضلات قدامی و خلفی اندام تحتانی، عضله چهارسر ران و عضلات آنتاگونیست آنها مرتبط است .(4) در این وضعیت، تغییرات مرکز ثقل، بر کنترل وضعیت در حرکات ایستاده و نشسته تاثیر میگذارد Brech) و همکاران .(2013
هدف از انجام این پژوهش بررسی ارتباط بین نسبت انگشت دوم به چهارم، توده عضلانی و قدرت با میزان تراکم مواد معدنی استخوان در زنان یائسه فعال است. در دهههای گذشته پژوهشهای مختلفی در این زمینه انجام شده است و نتایج مختلفی در جوامع مختلف بهدست آمده اما تا کنون در بین زنان ایرانی این ارتباط بررسی نشده است. همچنین در این پژوهش، پژوهشگر برای اولین بار قصد بررسی ارتباط بین نسبت انگشت دوم به چهارم با تراکم مواد معنی استخوان زنان یائسه دارد. به نظر میرسد از نتایج این پژوهش بتوان برای پیشبینی خطر ابتلای زنان یائسه به پوکی استخوان و پیشگیری از گسترش این بیماری در این افراد استفاده کرد.
