بخشی از مقاله
مقدمه
CTRP12یا آدیپولین از جمله اعضای خانواده پروتئین های مرتبط با - C1q/TNF - CTRP ، آدیپوکاینی ضد التهابی است کهعمدتاً در بافت چربی سنتز و ترشح می شود و در شرایط چاقی، دیابت و دیگر شرایط پاتولوژیکی ناشی از چاقی کاهش می یابد 1 - و. - 2 به علاوه، آدیپولین هم به بهبود حساسیت انسولینی کمک می کند و به همین دلیل فاکتور بهبود دهنده حساسیتانسولینیِ مشتق شده از چربی نیز نامیده شده است . - 1 - آدیپولین در دو ایزوفرم، یکی ایزوفرم دست نخورده - fCTRP12 - - 40 کیلودالتون - و دیگری شکسته شده - کروی - gCTRP12 - - 25 - کیلودالتون - در گردش خون یافت می شود. اما، تنها ایزوفرم دست نخورده - fCTRP12 - آدیپولین است که در بهبود مقاومت به انسولین نقش دارد. بنابراین، هر عاملی که سبب شکستن آدیپولین و کاهش شکل دست نخورده آن گردد می تواند حساسیت انسولینی را کاهش دهد. انسولین یکی از این عوامل است. اگرچه انسولین بیان هر دو شکل آدیپولین را در بافت چربی افزایش می دهد - 2 - ، ولی به نظر می رسد بیشتر سبب شکستن fCTRP12 و در نتیجه افزایش gCTRP12 می شود. گلوکز نیز سبب کاهش سطوح آدیپولین می شود . - 3 - البته، علاوه بر انسولین، فورین، نیز در شکستن آدیپولین نقش دارد فورین، یکی از اعضای خانواده آنزیم های مبدل پروپروتئین ها - PCs - می باشد که از طریق برهم کنش متقابل با فاکتورهای پیش التهابی نظیر فاکتور نکروز کننده ی تومور آلفا - - TNF- در توسعه التهاب نقش دارد. به طوری که، TNF-موجب افزایش بیان ژنی فورین در سلول های چربی شده و در مقابل، فورین نیز در تبدیل شکل غیرفعال TNF-به شکل فعال آن نقش دارد . بنابراین، این احتمال وجود دارد که شرایط چاقی و افزایش رهایش TNF- بتواند از طریق بیش تنظیمی بیان ژنی فورین و افزایش میزان تبدیل شکل دست نخورده آدیپولین به شکل شکسته شده آن سبب کاهش شکل فعال آدیپولین در خون می گردد و بدین ترتیب سیکل معیوب پاسخ التهابی و مقاومت به انسولین را شدت می بخشد . - 4 - با این همه، باید توجه داشت که سطوح فورین و عملکرد آن نیز متأثر از عوامل مختلف افزایش می یابد. عواملی نظیر فاکتور رشد تغییردهنده بتا - TGF-β1 - .1 TGF- یکی از اعضا خانواده بزرگ فاکتورهای رشد تغییردهنده بتا - - TGF- و سایتوکاین کلیدی در چاقی و مقاومت به انسولین است که تحت تأثیر پروتئازهای خارج سلولی نظیر فورین می شکند و به ایزوفرم فعال 112 - آسیدآمینه - تبدیل می-شود. در شرایط چاقی افزایش سطوح سرمیTNF-α ، نه تنها به واسطه افزایش فورین - 1 - ، بلکه به طور مستقیم، بیان ژنی TGF- 1 را در بافت چربی زنان بسیار چاق افزایش می دهد. افزایش بیان ژنی-TGF 1 نیز با افزایش بیان فورین - 5 - متعاقباًو کاهش سطوح ایزوفرم ضد دیابت آدیپولین یعنیfCTRP12 ، در بروز مقاومت به انسولین نقش دارد. بنابراین، می-توان گفت در شرایط چاقی سیکل معیوب TNF- ، TGF- 1و فورین و تنظیم منفی آدیپولین یکی از سازوکارهای مسئول در بروز مقاومت به انسولین است و شاید فعالیت ورزشی نه تنها با تأثیر مستقیم بر انسولین و گلوکز و بهبود عملکرد و متابولیسم آن ها، بلکه از طریق تأثیر بر اجزای تشکیل دهنده این زنجیره فیدبکی یعنی TNF- ، TGF- 1و فورین، سطوح آدیپولین را تنظیم کرده و به بهبود مقاومت به انسولین کمک کند. با این وجود، در هیچ کدام از پژوهش های انجام شده، تاکنون، تأثیر فعالیت بدنی و ورزش بر سطوح آدیپولین و این فاکتورهای تنظیم کننده مورد بررسی قرار نگرفته است. از آنجا که طی سالمندی به دلیل سبک زندگی کم تحرک و چاقی، زنان و مردان سنین بالاتر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های متابولیکی نظیر مقاومت به انسولین و دیابت قرار دارند. و در این میان، در زنان، در مقایسه با مردان، به دلیل یائسگی و تغییر فیزیولوژیک هورمون های جنسی احتمال وقوع شرایط بیماری زا بیشتر خواهد بود؛ بنابراین، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که آیا اجرای یک جلسه تمرین مقاومتی بر سطوح سرمی آدیپولین، فورین، TGF- 1، TNF-، انسولین، گلوکز ناشتا و شاخص مقاومت به انسولین در زنان چاق یائسه و غیرفعال تأثیر معنادار دارد یا خیر؟
روش پژوهش
در ابتدا با نصب اعلامیه های فراخوان در منطقه پنج تهران، افراد چاق یا دارای اضافه وزن که مایل به اجرای تمرینات ورزشی جهت بهبود وضعیت فیزیولوژیک خود بودند، به یکی از مجموعه های ورزشی وابسته به شهرداری واقع در منطقه پنج تهران، مراجعه و توسط محقق شناسایی گردیدند. پس از ارائه توضیحات کامل درباره روند اجرای پژوهش، فواید و مضرات احتمالی مطالعه، رضایت نامه کتبی از داوطلبین اخذ شد. پس از تکمیل پرسشنامه های استاندارد سلامت و میزان فعالیت بدنی، 20 نفر از واجدین شرایط از بین زنان 50 - 65 سال و یائسه، با توده بدنی بیشتر از 30 کیلوگرم بر مترمربع، سالم، غیر فعال و بدون سابقه اجرای فعالیت ورزشی یا محدودیت کالریک، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه تجربی 12 - نفر - و کنترل 8 - نفر - تقسیم شدند. قبل از آغاز اجرای برنامه تمرینی، یک تکرار بیشینه RM - 1 - هر آزمودنی تعیین گردید و اندازه گیری شاخص-های آنتروپومتری صورت پذیرفت. به علاوه پس از 12 ساعت ناشتایی خون گیری اولیه نیزانجام شد. آزمودنی ها در گروه تجربی پس از 5-7 دقیقه گرم کردن، در یک جلسه تمرین مقاومتی به شکل تمرینات با وزنه، سه دوره با 8 تکرار در شدت 40 درصد یک تکرار بیشینه و به مدت 30 دقیقه شرکت کردند. تکرارها در هر دوره بدون تناوب استراحتی انجام شد. زمان استراحت بین تمرینات در هر دوره 2 دقیقه و بین دوره ها 60-90 ثانیه در نظر گرفته شد. در هر دوره نیز چیدمان ترتیبی اجرای تمرینات در هر ناحیه از بدن به گونه ای بود که خستگی موضعی مانع از اجرا نگردد. 5-7 دقیقه سرد کردن شامل تمرینات کششی و نرمشی نیز در پایان پروتکل تمرینی منظور گردید. دومین خونگیری بلافاصله پس از یک جلسه تمرین در مرحله پس آزمون، انجام شد. آنالیز داده ها با استفاده از آزمون آماری شاپیر و ویلک، تی زوجی و تی مستقل و آزمون همبستگی پیرسون انجام شد
یافته ها
بنابر نتایج آزمون تی زوجی، اجرای یک جلسه تمرینات مقاومتی موجب افزایش معنادار سطوح فورین =P - 0/033 - شد اما تغییر معناداری در سطوح آدیپولین، TGF- 1، TNF-، انسولین و گلوکز و HOMA-IR ایجاد نکرد >P - . 0/05 - نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که تنها بین تغییرات سطوح سرمی آدیپولین در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل تفاوت معنادار وجود داشت =P - . 0/016 - با توجه به نتایج آزمون همبستگی پیرسون، بین سطوح اولیه آدیپولین سرم با ارزش های اولیه شاخص های آنتروپومتری و سطوح اولیه انسولین، گلوکز ناشتا وHOMA-IR ، ارتباط معناداری وجود نداشت >P - . 0/05 - اما پس از یک جلسه تمرین مقاومتی بین تغییرات آدیپولین با تغییرات HOMA-IR - 606/0=r، =P - 0/037ارتباط معنادار مثبت گزارش شد.
بحث
از میان عواملمؤثّر در تنظیم آدیپولین، شاید یکی از مهمترین عوامل شرایط التهابی بدن باشد؛ چراکه نیم رخ التهابی بدن در پاسخ استرس های مختلف از جمله فعالیت بدنی بسیار واکنش پذیر بوده وسریعاً دستخوش تغییر می شود . TNF-، TGF- 1و فورین از جمله شاخص های التهابی بودند که در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفتند. در پژوهش حاضر نیز شرایط التهابی بدن در پاسخ به یک جلسه فعالیت مقاومتی مثابه شرایط چاقی تغییر یافت؛ یعنی TNF-، فورین و TGF- 1 افزایش یافته و با توجه به وجود رابطه و اثر متقابل مثبت بین این سه عامل و با برقراری
