بخشی از مقاله
مقدمه
عملکرد روانی گفتار سهولت تولید کلمات توسط فرد را نشان می دهد و معیار مناسبی جهت بررسی اختلالات زبان با علل مختلف می باشد .(2 ,1) آزمون روانی گفتار، آزمونی است کوتاه
ﻭ مختصر که نقص در توانایی تولید کلمات (3)، پردازش های ذهنی آگاهانه و به طور کلی قابلیت برقراری ارتباط شفاهی را
بررسی کرده و توانایی تولید محتوای زبان را تجزیه و تحلیل می کند .(4 ,2) تکالیف مربوط به این آزمون (روانی معنایی و روانی-واجی) به منظور ارزیابی عصب روانشناختی و شناختی-روانشناختی، جستجو در خزانه واژگان و بازیابی از خزانه واژگان
ﻭ حافظه معنایی، به طور وسیعی مورد استفاده قرار می گیرد .(6 ,5)
در مطالعات مختلفی که در کشورهای مختلف انجام شده است تکالیف روانی واجی ارتباط معناداری با متغیرهای سن، جنسیت و میزان تحصیلات دارد. به طوری که با افزایش سن و سنوات تحصیلی تعداد کل کلمات، تعداد انتقال ها و میانگین اندازه خوشه روانی واجی افزایش می یابد و در برخی از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است ثابت شده که زنان عملکرد بهتری
نسبت به مردان در تکالیف روانی واجی دارند. البته در برخی از مطالعات هم جنسیت تاثیری بر عملکرد در چنین تکالیفی نداشته است .(12-7 ,1) به عنوان مثال در سال 2004 کاسمیدیس و همکاران، به منظور هنجاریابی برای جمعیت یونانی و اندازه گیری استراتژی های خوشه بندی و انتقال، آزمون روانی معنایی
ﻭ روانی واجی، در بین 300 فرد سالم بزرگسال انجام شد. نتایج نشان دهنده ارتباط مثبت معنی داری بین متغیرهای جمعیتی (سن، جنس و میزان تحصیلات) بود و با افزایش سن، تعداد پاسخ های تکراری کاهش می یافت و در نهایت اینکه، استراتژی های خوشه بندی و انتقال، با تعداد کل کلمات در هر دو تکلیف روانی واجی و روانی معنایی همبستگی معنی داری داشت .(10) همچنین گفته شده است که در ارتباط با همبستگی بین تعداد خوشه ها و انتقال ها و تعداد کل کلمات و تاثیر احتمالی سن، سنوات تحصیلی و جنس، ارتباط مثبت بین متغیر تعداد سال های تحصیلی و روانی معنایی وجود دارد، اما چنین ارتباطی در مورد روانی واجی مشاهده نمی شود، و با افزایش تعداد کل کلمات تولید شده توسط گویندگان، میانگین اندازه خوشه و تعداد انتقال ها نیز به خصوص در تکالیف روانی واجی
بررسی تاثیر سنوات تحصیلی و جنسیت روی روانی واجی ...
می تواند افزایش یابد. این رابطه در مورد تعداد همبستگی بین تعداد کل کلمات وتعداد انتقال ها در تکالیف روانی واجی معنی-دار تر می باشد .(7)
با بررسی روانی واجی و معنایی در افراد سالم می توان هنجاری برای این توانایی به دست آورد و به عنوان شاخصی برای ارزیابی و درمان بیماران مبتلا به اختلالات رشدی (نظیر افراد مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه، عقب ماندگی ذهنی، کم شنوا و ...) مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به اینکه در مورد روانی واجی افراد فارسی زبان و ارتباط آن با سنوات تحصیلی و جنسیت در گروه سنی 12 تا 18 سال مطالعه ای صورت نگرفته است، در این پژوهش قصد داریم تا این موارد را مورد بررسی و تجریه و
تحلیل قرار دهیم.
روش کار
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی -تحلیلی است که به صورت مقطعی انجام شده است. افراد مورد مطالعه در این پژوهش 290 نمونه فارسی زبان 12-18 ساله طبیعی بودند که در هفت گروه سنی 11-12)، 12-13 ، 13-14 ، 14-15 ، 15-16 ، 16-17، 17-18 سال) مورد بررسی قرار گرفتند . این افراد از مدارس ابتدایی مناطق 6 ، 7، 11 و 12 از مناطق 22 گانه شهر تهران در دو جنس دختر و پسر انتخاب شدند. نمونه گیری در این پژوهش به صورت تصادفی انجام شده است. لازم به ذکر است که تعداد نمونه ها پس از مطالعه پایلوت با استفاده از فرمول زیر محاسبه شد :
n = (Z (1- ) + Z ( 1- ) ) 2 (s 12 +s22)/ 2
آزمودنی ها از نظر میزان تحصیلات در 7 پایه در مقاطع
راهنمایی، دبیرستان و پیش دانشگاهی قرار داشتند. ، قبل از بررسی آزمودنی ها با استفاده از تاریخچه پزشکی و بررسی پرونده سلامت موجود در مدارس، از سلامتی پزشکی این افراد اطمینان پیدا کرده و بنابراین معیارهای ورود آزمودنی ها شامل موارد زیر بود: : -1 نداشتن سابقه اختلالات نورولوژیک، -2 نداشتن اختلالات روانی، -3 نداشتن اختلالات حسی مانند کم شنوایی و نابینایی. بدیهی است معیارهای خروج نیز شامل سابقه داشتن هر یک از موارد ذکر شده و همچنین در صورتی که آزمودنی ها مایل به شرکت در آزمون نبودند بود و این افراد به
عنوان آزمودنی، مورد مطالعه قرار نمی گرفتند.
38
مجله علمی پژوهشی پژوهان
ابزار جمع آوری اطلاعات شامل: آزمون روانی گفتار و برگه ثبت مشخصات فردی بود. علاوه بر این MP3 Player جهت ضبط صدای آزمودنی و فرم های مناسب همراه با یک خودکار جهت وارد کردن اطلاعات استفاده می شد. جهت بررسی میانگین عملکرد روانی واجی، از سه تکلیف استفاده شد. قبل از اجرای
آزمون یک نمونه (نامیدن کلماتی که با حرف "م" آغاز میشوند) به عنوان راهنما ارائه می شد. در این تکالیف، از آزمودنی خواسته می شد تا در مدت یک دقیقه تا آنجاییکه به یاد می آورد، کلماتی را بیان کند که با حروف "س"، "ف"، و "آ" آغاز میشوند. از آزمودنی خواسته می شد تا از اسامی خاص و واژههای یکسان با پسوندهای مختلف استفاده نکند. از آن
جایی که در تمامی تحقیقات پیشین و در تمامی زبانهای مورد
مطالعه از سه حرف A، F، S استفاده شده است، در این پژوهش
نیز از معادلهای فار سی این سه حرف استفاده شد
.(18-13 ,6 ,4 ,2)
در بررسی میانگین اندازه خوشه، از روش ترویر1 برای شمارش تعداد خوشهها استفاده شد. در این روش مقوله های معتایی مختلف بر اساس ویژگیهای معنایی مشترک طبقه بندی می شوند. مثلا مقوله معنایی حیوانات بر اساس "محل زندگی"، "کاربرد آنها" و "علم جانورشناسی"، همچنین مقوله معنایی میوه ها بر اساس" میوههای زمستانی "، "میوههای تابستان و بهار" و "میوههای خشک" طبقه بندی می شوند.
در این پژوهش، برای پاسخ به فرضیه پژوهش، از نرم افزار SPSS برای آنالیز توصیفی و تحلیلی دادهها استفاده شد. از روشهای آمار توصیفی 2 برای ارائه اطلاعات توصیفی، و از روشهای آمار تحلیلی جهت مقایسه میانگین عملکرد روانی واجی، میانگین اندازه خوشه و تعداد انتقالها استفاده شد. در
بخش مربوط به آنالیز توصیفی از شاخصهای مرکزی درصد فراوانی دادهها و میانگین، و همچنین از شاخصهای پراکندگی انحراف معیار، دامنه، و حداقل و حداکثر استفاده شد. آنالیز تحلیلی دادهها با استفاده از آزمون آماری t مستقل 3 و ANOVA، با حدود اطمینان معادل ( =0/05) %95 انجام شد.
1 Troyer 2 Descriptive statistics 3 Independent T-Test
دوره 12، شماره 3، بهار 1393
افراد مورد مطالعه در صورت عدم رضایت، وارد مطالعه نمی شدند. اطلاعات نزد پژوهشگر محفوظ خواهد ماند و پس از پایان کار از بین برده خواهد شد. آزمون این پژوهش غیرتهاجمی بود و هیچگونه آسیبی به آزمودنی وارد نمیساخت . برای اجرای آزمون، هیچگونه وجهی از آزمودنی ها دریافت نشد.
نتایج
با توجه به بررسی به عمل آمده بین میانگین عملکرد روانی واجی در دو جنس دختر و پسر تفاوت معنی دار است P) برابر است با صفر). همچنین تفاوت معنی داری در میانگین تعداد انتقال های روانی واجی نیز وجود دارد p) برابر است با صفر). اما در میانگین اندازه خوشه روانی واجی بین دو جنس تفاوت معنا داری مشاهده نشد p) برابر است با .(0/547 داده های حاصل از این بررسی در جدول 1 نشان داده شده است.
همچنین مطابق نتایج بدست آمده، می توان گفت در میانگین اندازه خوشه روانی واجی بین مقاطع تحصیلی مختلف هیچ تفاوت معنا داری وجود ندارد. اما در میانگین عملکرد روانی واجی در پایه اول راهنمایی با پایه های دوم راهنمایی (P =0/002)، دوم و سوم دبیرستان (به ترتیب P = 0 و (P =0/05 پیش-دانشگاهی (P =0/028) تفاوت معنی دار است. میانگین تعداد انتقال های روانی واجی در پایه اول راهنمایی با پایه های دوم و سوم راهنمایی p) ب ه ترتیب برابر است با 0 و (0/004 و اول، دوم و سوم دبیرستان (به ترتیب P = 0/008 ، P = 0، (P =0 و پیش دانشگاهی (P =0/033) تفاوت معنی دار دارد. همچنین می توان گفت میانگین عملکرد روانی واجی از پایه اول راهنمایی به پایه های دوم دبیرستان (P =0/002)، سوم دبیرستان (P =0/019) و پیش دانشگاهی (P = 0/009) تفاوت معنی داری دارد. در میانگین تعداد انتقال های روانی واجی از پایه اول راهنمایی به پایه های دوم و سوم دبیرستان و پیش-دانشگاهی تفاوت معنی دار وجود دارد. اما در میانگین اندازه خوشه روانی واجی در بین هیچ یک از پایه های تحصیلی تفاوت معنی داری وجود ندارد .(P > 0/005) نتایج آماری مربوط به اندازه خوشه و تعداد انتقال ها در جدول 2 و 3 آمده است.
39
سمیرا مظاهری و همکاران بررسی تاثیر سنوات تحصیلی و جنسیت روی روانی واجی ...
جدول :1 نتایج آزمون T مستقل و آزمون ANOVA جهت مقایسه عملکرد روانی واجی، تعداد انتقال ها و اندازه خوشه
روانی واجی در گروه های مورد مطالعه
جنسیت دختر پسر
میانگینعملکرد روانیواجی 22/37 17/24
انحراف معیار 5/13
مقدار P 0
میانگین تعداد انتقال روانیواجی 15/6 12/08
انحراف معیار 3/52
مقدار P 0
میانگین اندازه خوشه روانیواجی 0/28 0/26
انحراف معیار 0/02
مقدار P 0/547
جدول.2 توزیع فراوانی و شاخصهای آماری اندازه خوشه در عملکرد روانیواجی در گروههای مورد مطالعه
آزمودنیها جنسیت تعداد حــــداقل حــــداکثر دامنه امتیازات میـــــانگین انحـــراف
امتیاز امتیاز امتیازات معیار
اول دختر 21 2/6 3/0 2/4 0/32 0/20
راهنمایی پسر 21 0/3 1/3 1/0 0/37 0/41
دوم دختر 21 0/02 1/37 1/35 0/41 0/35
راهنمایی پسر 18 0/04 0/94 0/9 0/24 0/21
سوم دختر 20 0 0/89 0/89 0/27 0/21
راهنمایی پسر 19 0 1/44 1/44 0/29 0/34
اول دختر 21 0 0/87 0/87 0/23 0/18
دبیرستان پسر 21 0 0/44 0/44 0/15 0/13
دوم دختر 21 0 0/7 0/7 0/23 0/15
دبیرستان پسر 21 0/04 0/94 0/9 0/26 0/25
سوم دختر 21 0 0/48 0/48 0/19 0/13
دبیرستان پسر 21 0/08 0/83 0/75 0/32 0/20
پیش- دختر 21 0/05 1/1 1/05 0/34 0/27
دانشگاهی پسر 23 0 0/71 0/71 0/23 0/20
40
مجله علمی پژوهشی پژوهان دوره 12، شماره 3، بهار 1393
جدول .3 توزیع فراوانی و شاخصهای آماری تعداد انتقالها در عملکرد روانیواجی در گروههای مورد مطالعه
آزمودنیها جنسیت تعداد حداقل
امتیاز
اول راهنمایی دختر 21 1
پسر 21 1
دوم راهنمایی دختر 21 5
پسر 18 3
سوم راهنمایی دختر 20 5
پسر 19 2
اول دبیرستان دختر 21 6
پسر 21 5
دوم دبیرستان دختر 21 10
پسر 21 5
سوم دختر 21 6
دبیرستان پسر 21 2
پیش- دختر 21 4
دانشگاهی پسر 23 6
حداکثر دامنه میانگین انحراف معیار
امتیاز امتیازات امتیازات
19 18 10/14 4/45
24 23 9/33 5/14
31 26 17/33 6/18
15 12 8/94 3/52
23 18 15/10 4/42
20 18 10/05 4/57
27 21 15/47 5/51
20 15 12/14 4/65
28 18 18/85 4/54
23 18 14/90 4/53
24 18 17/14 5/12
19 17 13/47 4/41
23 19 15/19 4/94
25 19 14/82 5/27
بحث و نتیجه گیری
نتایج این مطالعه نشان داد، بین میزان تحصیلات و میانگین عملکرد روانی واجی تفاوت معناداری وجود دارد .(P <0/005) اما در میانگین اندازه خوشه روانی واجی در مقاطع تحصیلی مختلف تفاوت معناداری یافت نشد.
