بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه فرسودگی تحصیلی دانش آموزان بر اساس مولفه های ادراکات محیطی به روش همبستگی انجام شد نمونه پژوهش )296 دانش آموز پسر و دختر) بود که به شیوهی نمونه گیری طبقهای تصادفی، از دبیرستان های دورهی متوسطه شهر مریوان انتخاب شدند و به سه پرسشنامه متشکل از ادراکات محیطی کلاس، کمک خواهی تحصیلی، فرسودگی تحصیلی پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از رگرسون جندگانه به روش گام گام استفاده شد نتایج نشان داد که سه متغی لدت ، علاقه و انتخاب وارد مدل شند و از بین 3 متغیر علاقه ، لذت، انتخاب ، بزرگترین ضریب بتا برابر با 0/41 مربوط به مولفه های لذت و علاقه برای پیشبینی میزان فرسودگی تحصیلی میباشد. یعنی متغیر علاقه و لذت قویترین سهم را برای تبیین فرسودگی تحصیلی فراهم میآورد.
کلمات کلیدی: کمک خواهی تحصیلی، ادراکات محیطی، فرسودگی تحصیلی
×
.1مقدمه و هدف
در جهان امروز از مهمترین اهداف نظامهای تعلیم و تربیت که همواره مورد توجه محققان بوده است پرورش فراگیرانی با انگیزه، - هدفمند، پیشرفتگرا وکارآمد میباشد. دانش روانشناسی به ویژه در جهت حیطه انگیزش، یادگیری و عملکرد با تکیه بر یافتههای تجربی و پژوهشی خود بیشترین نقش را در پیشبرد این مسیر ایفا کرده است و همواره دستاوردهای بزرگی برای شناسایی و فهم، رفتار انسان و همچنیین ارتقاء تواناییهای او داشته است و سعی کرده از شکست و فرسودگی در موقعیتهای آموزشی جلوگیری نماید. عوامل متعددی عملکرد تحصیلی دانش آموزان را تحت تأثیر قرار میدهد. برخی از این عوامل موجب بهبود عملکرد
1
تحصیلی و برخی دیگر باعث تضعیف عملکرد دانشآموزان میشوند. از جمله عواملی که به شکل منفی بر عملکرد تحصیلی أثر گذار بوده و اخیرأ مطالعاتی را در مدارس و دانشگاه صورت گرفته است فرسودگی تحصیلی1 است (ماسلاچ2 و همکاران .(2001 فرسودگی تحصیلی در میان دانشآموزان مدارس اشاره به خستگی به خاطر تقاضا و الزامات تحصیلی داشتن یک حس بدبینانه و بدون علاقه به تکالیف درس فرد (بیعلاقگی) و احساس عدم شایستگی به عنوان یک دانشآموز دارد(سائوفلی3،. (2002
عوامل زیادی با فرسودگی تحصیلی در ارتباط هستند و محققان در پژوهشهای خود عواملی همچون خودکارآمدی معلم، کمال-گرایی، احساسغربت، انگیزش، عملکرد تحصیلی، حمایت اجتماعی، استرس، جو حاکم بر مدرسه بررسی کرده اند. از جمله مهم-ترین عاملی که به نظر می رسد در فرسودگی تحصیلی دخیل باشد ادراکات محیطی مدرسه ای4 است.
جنتری(2002) 5 معتقد است، یکی از پیامدهای محیط مدرسه، ادراکات دانشآموزان است که نقش مهمی در انگیزش ؛ عملکرد و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دارد. ادراکات فعالیت های مدرسهای یا کلاسی، دامنهای گسترده از فرایندها، نگرشها و باورها شامل کنترل، حمایت، خود مختاری، انتخاب و لذت است. ادراکات فعالیتهای مدرسهای تحت تاثیر عوامل مختلفی است و پیامدهای را هم به دنبال دارد.
سازه دیگری که با فرسودگی تحصیلی در ارتباط است، کمکخواهی تحصیلی6 میباشد؛ که تاکنون تأثیر آن بر فرسودگی تحصیلی دانشآموزان در هیچ یک از تحقیقات بررسی نشده است. مساله کمک خواهی دانش آموزان یکی از مسائل مهم در روانشناسی تربیتی است که عوامل مؤثر بر آن و بررسی ارتباط آن با دیگر متغیرهای انگیزشی از جمله ادراکات محیطی و فرسودگی تحصیلی حائز اهمیت است.
کمکخواهی یکی از مهمترین راهبردهای مدیریت منابع است. این راهبردها به دانشآموزان کمک میکند تا امکانات موجود در مدرسه و محیط اطراف را تنظیم و اداره نماید(مک کیجی،1990، نقل از دمبو، .(1994کمک خواهی تحصیلی به عنوان راهبردی برای غلبه بر مشکلات یادگیری و بهبود تبحر تعریف شده است. بنابراین با توجه به تحقیقات انجام شده و اهمیت درک و اطلاع و آگاهی از ادراکات فعالیتهای کلاس و مدرسه وکمکخواهی تحصیلی و ارتباط آنها با فرسودگی تحصیلی در تعلیم و تربیت و روانشناسی تربیتی پژوهش حاضر در نظر دارد تا رابطه بین ادراکات محیطی و کمکخواهی دانشآموزان را با فرسودگی تحصیلی با توجه به نقش اهداف پیشرفت اجتماعی مورد بررسی قرار دهد.
عظیمی (1390) در بررسی عوامل موثر عملکرد تحصیلی دانشآموزان نشان داد که تنها فرسودگی تحصیلی تاثیر منفی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد.علاوه بر این روند پژوهش های جاری در این حوزه نشان می دهد که فرسودگی تحصیلی می تواند بر سلامت روانی دانش آموزان اثر گذار باشد که آن هم به نوبه خود باعث کاهش بازده های تحصیلی خواهد شد.
آهولاهاکانین(2007)7 نشان دادندکه فرسودگی تحصیلی به افسردگی منجر می شود. کاسکه و کاسکه (1991) فرسودگی تحصیلی رابطه استرسهای تحصیلی و پیامدهای آن مانند سردرد، دل درد، احساس درد و افسردگی را افزایش می دهد. این محققان نشان دادند که با وارد کردن متغیر فرسودگی تحصیلی رابطهی استرس تحصیلی و پیامدهای آن به طور معناداری افزایش یافت(سالملا ،.(2002
از جمله عواملی که با فرسودگی تحصیلی در ارتباط است ادراک از فعالیتهای مدرسهای و کلاسی است. ادراک از فعالیت های کلاسی، نوع ادراک آزمودنیها از متغیرهای کلاسی و مدرسه ای را نشان می دهد که بر انگیزش، پیشرفت مؤثر است( جنتری
1 School burnout 2 Maslach 3 Sayvfly
4 - Perceptions of the school environment 5 Gentry 6 help seeking 7 Hvlahakanyn
2
،گابل و ریزا،.(2002 ادراک از کیفیت فعالیتهای مدرسهای دامنه گستردهای از فرایندها، نگرشها و باورها از قبیل لذت، چالش، انتخاب، اهمیت، تایید و خودکارآمدی تحصیلی را شامل می شود(جنتری و اوون، .(2004
