بخشی از مقاله
چکیده :
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین احساس تعلق به مدرسه با برنامه ریزی تحصیلی وشغلی دانش آموزان پسر متوسطه دوره دوم شهر دهدشت بود. مطالعه ی حاضراز نوع همبستگی می باشد که برای نمونه ی 300 نفری از دانش آموزان پسر متوسطه دوره دوم شهردهدشت با استفاده از نمونهگیری خوشهای چند مرحله ای انجام شد. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های احساس تعلق به مدرسه بری، بتی و وات - 2005 - ، و رغبت سنج استرانگ - 2004 - در این پژوهش استفاده شد. در مطالعه حاضر جهت تجزیه وتحلیل داده ها ازضریب همبستگی پیرسون، همبستگی کانونی و رگرسیون چندگانه استفاده شد.
نتایج نشان داد که بین احساس تعلق به مدرسه با برنامه ریزی تحصیلی وشغلی دانش آموزان پسر در رشته های تجربی و ریاضی همبستگی مثبت و معناداری وجود داشت وبین رشته های انسانی وفنی رابطه معنادارنبوده.. نتایج همبستگی کانونی نشان دادبین ترکیب خطی احساس تعلق به مدرسه وکلیه مولفه های آن باترکیب خطی گرایش به رشته تجربی وریاضی ،انسانی وفنی همبستگی کانونی وجوددارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان دادبین متغیرهای پیش بین با گرایش به رشته تجربی وریاضی همبستگی چندگانه وجودداشت،واز بین متغیرهای پیش بین متغیرحمایت معلم درگرایش به رشته تجربی قابلیت پیش بینی کننده بهتری داشت ولی بین متغیرهای پیش بین باگرایش به رشته های انسانی وفنی همبستگی چندگانه وجود نداشت.
مقدمه :
تحصیل و شغل دو جنبه مهم زندگی انسان است. هر فرد سال های بسیاری از بهترین ایام زندگی خود را صرف کسب علم و آماده شدن برای یک شغل مناسب میکند مسلم است برای این که فرد از این سرمایهگذاری عمر، بهترین نتیجه را به دست آورد و به خواستههای شغلی مناسب خود برسد، ناگزیر به انجام برنامهریزی هست. چرا، که در عصر ما مساله انتخاب رشته تحصیلی و شغلی به علت پیشرفت سریع دانش و تکنولوژی هر روز پیچدهتر میشود و اگر براساس برنامه آگاهانه پیش نرود، ممکن است با صرف وقت و زحمت بیشتر به هدف خود برسد و یا مرتکب خطاها و اشتباهاتی بشود که ما را از هدف خود بسیار دور میکند و یا هرگز به هدف خود نرسد.
برنامهریزی تحصیلی و شغلی در حقیقت طرح یک نقشه خوب برای سفر آینده تحصیلی و شغلی نوجوان است، بدون هدف و برنامهریزی هم فرد میتواند راهی را انتخاب کند. اما به احتمال زیاد به مطلوبیت نخواهد رسید و مجبور به بازگشت خواهد شد. و چون سرمایه عمر و نوجوانی را از دست داده است دیگر شوق رفتن را ندارد. امروزه وجود دنیایی از شغلهای وابسته به دنیای علم و تکنولوژی موجب شده که نگاهها حتی نسبت به چند سال پیش متفاوت باشد.
چون جو محیطهای کاری در حال تغییر است لازم به نظر میرسد که افراد بدانند که چه نوع مهارتها و چه ویژگیهای شخصیتی به آنها برای رسیدن به موفقیت کمک میکند - الون،.1 - 2001 مطالعه عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی و شغلی، از جمله دغدغهای مهم نظام آموزشی و بعضاً خانوادهها میباشد، در دهههای اخیر سوالاتی نظیر کلاس کارآمد، مدرسه کارآمد، مطرح است که در اکثر موارد عملکرد تحصیلی و نگاه دانشآموز به مدرسه به عنوان پاسخ مطرح میشود. محیط مدرسه یکی از حوزههای مهم زندگی دانشآموزان است؛ زیرا آنها بسیاری از وقت خود را در مدرسه سپری میکنند - لی، لی و روجسکی،2 - 2012، محیط مدرسه به جو روان شناختی و شکل فیزیکی مدرسه اشاره دارد.
محیط مدرسه یکی از حساسترین و مهمترین کانونهای هویتیابی محسوب میشود. بسیاری از روان شناسان معتقدند خمیرمایه اصلی شخصیت متعادل، یا متزلزل دانش آموزان در محیط مدرسه و در سایه تعامل مطلوب با دانشآموزان شکل میگیرد - معروفی، . - 1389 چنان چه محیط مدرسه دارای محیطی شاد و امن باشد، کاهش تمایل دانشآموزان به غیبت از مدرسه افزایش علاقه به درس خواندن، افزایش پیشرفت تحصیلی و افزایش سلامت روانی را به دنبال خواهد داشت که در نهایت منجر به استقلال فردی و پذیرفته شدن در جمع دوستان میشود - ناطق پور ،. - 1389 دانش آموزان اگر به مدرسه نیز مانند خانواده خود بنگرند دیگر به سراغ گروههای خطرناک همسال خارج از مدرسه نخواهندرفت؛ چرا که خانواده به اندازه کافی نیازهای او را تأمین خواهد کرد و به خانواده خود و اعضای آن احساس تعلق پیدا خواهند نمود.
مدرسه، خانه دوم دانش آموزان محسوب میشود و به جرأت میتوان گفت بعد از خانواده، دانشآموزان زمان بیشتری را در مدرسه میگذراند. لذا فراهم کردن شرایطی که کودکان و نوجوانان از آن لذت ببرند بسیار مهم میباشد. به همین دلیل مدرسه باید مانند محیط خانوادگی دارای احساس امنیت و بهزیستی باشد - ابوالقاسمی،. - 1389 احساس تعلق به مدرسه یعنی ادراک دانشآموزان از این که در محیط مدرسه توسط همکلاسیها مورد پذیرش و حمایت واقع میشوند و در نتیجه رضایت و تعلق به مدرسه دارند - روزر، میدگلیاویوردان4،. - 1996 احساس تعلق در درجه نخست به معنای خاص و متمایز بودن، ثابت و پایدار ماندن، تداوم داشتن و به جمع تعلق داشتن است.
به بیان روشنتر، انسانها با احساس تعلق به جمع داشتن امنیت و آرامش لازم رابرای زندگی کسب میکند - گل محمدی، . - 1381 در واقع می توان گفت تعلق به مدرسه عبارت است از: این که دانشآموزان چه احساسی نسبت به مدرسه خود دارند و تعلقی که به همسالان، معلمان و کادر آموزشی مدرسه برقرار میکنند چگونه است - یون، لااو، لی، گیسبرز، فونگ و چانگ،. - 20121 از آن جا که فرایند برنامهریزی تحصیلی و شغلی در فضای مدرسه صورت میگیرد. متغیری مهم در این مسیر یعنی احساس تعلق به مدرسه از اهمیت به سزای برخوردار میباشند. برنامهریزی تحصیلی مشتمل بر تدابیری است که امکان سامان بخشی اقدامات جریان یاددهی - یادگیری را فراهم میکند و با سه پرسش عمده همراه است: چرا باید به آموزش اقدام کرد؟
- هدف - ، چگونه باید به آموزش اقدام کرد؟ - روش - و چگونه میتوان از توفیق فعالیتهای آموزش اطلاع حاصل کرد؟ - ارزشیابی - - والدنسر2، . - 2009 برای تحقق بخشیدن به اهداف برنامهی درسی و تبدیل آن به برنامهی درسی کارآمد باید برنامهی آموزش شغلی اثر بخش برای مراحل و موقعیتهای مختلف زندگی فرد، طرحها و راهبردهای به هم پیوسته و منسجمی را تدوین، اجرا و نظارت نمود؛ که در مجموع خودکفایی فردی و تداوم شغلی و پایداری نسبی وضعیت فرد را تأمین نماید - شهنساریان،. - 2001 بنابراین برنامهریزی اهمیت زیادی دارد زیرا نداشتن تحصیلات کافی و از دست دادن امکانات آموزشی موجب سرگردانی، بیهدفی، بیکاری، اتلاف وقت و نیروی جوانی میشود. وقتی برنامهریزی تحصیلی، شغلی با دقت و بر اساس تواناییها، رغبتها، نیازها تهیه شده باشد تحصیلات منظمتر و دانشآموزان از امکانات و توانائیهای خود حداکثر استفاده را خواهند برد.
روش پژوهش
جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشآموزان پسر مشغول به تحصیل در مقطع متوسطه دوره دوم شهر دهدشت، شامل: 1347نفر، در رشتههای متوسطه نظری شامل رشته های، علوم تجربی، ریاضی و فیزیک، علوم انسانی و فنی وحرفهای در سال تحصیلی 94-95 و درپایههای دوم ،سوم و چهارم میباشد. نمونه پژوهش شامل 300 دانشآموز پسر میباشد که به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحلهای انتخاب شدند. طرح پژوهش حاضر توصیفی، از نوع همبستگی میباشد. که در آن برنامهریزی تحصیلی و شغلی به عنوان متغیر ملاک و احساس تعلق به مدرسه به عنوان متغیر پیشبین در نظر گرفته شد.
ابزارهای اندازهگیری
پرسشنامه احساس تعلق به مدرسه: این پرسشنامه در سال 2004 توسط بری، بتی و وات به صورت جملات مثبت در مقیاس لیکرت - ازکاملاً موافقم تاکاملاً مخالفم - طراحی شده است. پرسشنامه مذکور در سال 2004 نیز توسط بتی و بری مورد تجدید نظر قرار گرفته است که شامل 27سوال و به طور کلی دارای 6 خرده مقیاس شامل احساس تعلق به همسالان، حمایت معلم، احساس رعایت احترام و عدالت در مدرسه - احساس مثبت به مدرسه - ، مشارکت در اجتماع، ارتباط فرد با مدرسه و مشارکت علمی میباشد. سؤالات این پرسشنامه دارای مقیاس لیکرت 4 سطحی از مخالفمتا کاملاٌ موافقم میباشد که از 1 تا 4 نمره گذاری میشود. میانگین نمره قابل کسب در این پرسشنامه از 1 تا 4 بود. در این پرسشنامه کسب نمرات بالا نشان دهنده تعلق بالاتر و نمرات پایین نشان دهنده تعلق پایینتر به مدرسه است.
