بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به این که سرزمین ایران جز ده کشور برترجهان در زمینه دارا بودن جاذبه های گردشگری است, گسترش گردشگری به عنوان یک راهبرد جدید در زمینه توسعه , می تواند نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد کشور ایفا کند . توسعه پایدار نقطه ایدئال صنعت گردشگری و بسیاری صنایع دیگر در قرن بیست ویکم است . این رویکرد از توسعه بر حفظ یکپارچگی و تنوع زیست محیطی،برآوردن نیازهای اساسی انسان، نگهداری منابع به منظور استفاده نسلهای آتی وکاهش بی عدالتی تأکید دارد.رسیدن به توسعه پایدار در گردشگری فقط از طریق همکاری و مشارکت فعال مردم و مسئولان تمام نهادها اتفاق می افتد. پژوهش حاضر به شیوه ی تحلیلی توصیفی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای و الکترونیکی به بررسی مشارکت مردم محلی در گردشگری پایدار و ضرورت توجه به آن در ایران , باهدف ارائه راهکار های مناسب به چگونگی بهره گیری از پتانسیل های موجود در کشور در راستای توسعه گردشگری پایدار می پردازد.نتایج تحقیق حاکی از آن است مشارکت افراد بومی به عنوان یک قدم مهم در تضمین دسترسی به توسعه گردشگری پایدار , قطعی است با این وجود بایددر راستای مشارکت فعال و صحیح یا توانمند سازی آنان گردشگری تلاش کرد.
واژه های کلیدی: گردشگری، گردشگری پایدار, توسعه ، مشارکت مردم محلی
1
-1 مقدمه
گردشگری تاثیر فراوانی بر ابعاد اقتصادی, اجتماعی, فرهنگی و سیاسی کشورها می گذارد.گردشگری اشتغال ایجاد می کند , سرمایه های اقتصادی را به جریان می اندازد, به دنبال افزایش تقاضا برای سفربه داخل کشور امنیت داخلی را افزایش می دهد و به مشروعیت سیاسی در سطح بین المللی می انجامد( شجاعی و نوری،.(2 :1386گردشگری و گذران اوقات فراغت به شیوه ای جدید , پدیده ای پیامدی و همزمان جزو جدایی ناپذیر جامعه صنعتی و حلقه ای مهم در بازتولید آن است (مومنی و همکاران، (2 :1389 و مهم ترین فعالیت های معاصر است که همراه با به وجود آوردن تغییرات شگرف در سیمای زمین, اوضاع سیاسی, اقتصادی, فرهنگی, نحوه زندگی انسان ها را نیز دگرگون می کند( حبیبی و همکاران، .(2 :1391
بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه نیز,از صنعت گردشگری به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار یاد می کنندو بر این باورند که گردشگری , به عنوان یک موضوع چندارزشی از راهکارهای مهم نیل به توسعه پایدار به شمار می رود؛ چراکه آثار تخریبی زیست محیطی آن حداقل و منبعی تمام نشدنی است( افتخاری و همکاران، .(2 :1392
مدیریت گردشگری خصوصا گردشگری پایدار در بسیاری از کشورها , به منزله نمادی از هویت فرهنگی , طبیعی ، انسانی از بخش های مهم اقتصادی محسوب می شود.از این رو پایداری در گردشگری , مستلزم توجه نظام مند به ابعاد فنی ، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، تاریخی و زیست محیطی در حرکت به سوی استفاده ازجاذبه های گردشگری مطابق نیاز امروز و حفظ و ماندگاری این منابع برای آینده است(تقوایی و صفرآبادی، .(2-3 : 1390
رهیافت گردشگری پایدار , گردشگری را در غالب مرزها بررسی می کند و رابطه مثلث وار میان جامعه میزبان و سرزمین آن را از یک سو و جامعه میهمان یعنی گردشگران را از سویی دیگر با صنعت گردشگری برقرار می سازد و قصد دارد فشار و بحران موجود بین سه ضلع مثلث را تعدیل و در طولانی مدت موازنه ای را برقرار سازد.
از زمان انتشار گزارش " آینده مشترک ما", پایداری به هدفی مهم در روند توسعه در سطوح مختلف محلی, منطقه ای, ملی و بین المللی تبدیل شده است( افتخاری و همکاران، 2 :1389 و .(6
به طور کلی توسعه پایدار فرآیندی است که طی آن مردم یک کشو ر نیازهای خود رابرآورده میکنند و زندگی خود را ارتقا می بخشند، بدون اینکه از منابعی که به نسلهای آینده تعلق دارد مصرف کنند .در .توسعه پایدار، تلاش برای حمایت از آینده، در زمان حال است . مفروضات زیربنایی و ایده آل های توسعه پایدار عبارتند از -1: یکپارچگی اقتصادی- محیطی، -2 تعهد بین نسل ها ، -3 عدالت اجتماعی، -4 حفاظت محیطی، -5 کیفیت زندگی، و -6 مشارکت( موسایی و همکاران، .( 16 :1391
مهم ترین عوامل تایر گذار بر توسعه پایدار را می توان فقر، میزان جمعیت ، مقوله آلودگی، مشارکت، سیاست گذاری ، بازار و مدیریت و پیشگیری از بلایای طبیعی است (هاشمیان، (2 :1389 گردشگری فی النفسه در ارتباط با حفاظت و توسعه است بویژه اگرجوامع محلی قادر به اخذ منافع اقتصادی بوده و قدرت
حفظ منابعی را که درآمدشان به آنها وابسته است را داشته باشند. از دیدگاه زیست محیطی و اقتصادی اگر مردم محلی مشارکت نداشته باشند در طول زمان منابعی که گردشگری به آنها وابسته است تخریب شده و سرمایه گذاری ها از بین می روند.از طرفی مدیریت بوسیله مردم محلی در توسعه وفرایندهای تصمیم گیری سودآورتر است زیرا در مدت طولانی این امر باعث تضمین خواهد شد .
تشویق و ترغیب مردم محلی به سرمایهگذاری و مشارکت در فعالیتهای مرتبط با گردشگری از طریق آموزش و یا وضع قوانین و مقررات حمایتی در دستیابی به گردشگری پایدار بسیار حائز اهمیت میباشد معمولاً پیشنهاد میگردد که از وابستگی فعالیتها و صنایع مرتبط به نواحی کلان شهری اطراف و یا سازمانهای غیر محل کاسته شود.
برنامه ریزان گردشگری معتقدند که به دو دلیل باید از مشارکت مردم محلی در برنامه ریزی صنعت گردشگری بیشتر استفاده کرد: اول اینکه ، اثرات گردشگری ، در منطقه مقصد محلی ، به شدت احساس می شوند و دوم اینکه ساکنان اجتماع محلی
