بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توجه به مفهوم نشانه ها و نمادها و هویت در شهر سازی و معماری به عنوان یکی از دغدغه های حرفه مندان و نظریه پردازان شهر سازی و معماری شده است به کارگیری نشانه شناسی و نمادها و هویت اسلامی به مثابه ابزاری برای تحلیل و ارزیابی استفاده ها و دﻻلت های تصریحی و تلویحی در ساختار شهر سازی و معماری است نمودی از کاربرد نشانه شناسی هویت اسلامی و نماد شهری است. در این مقاله ابتدا به تعاریف و مفاهیم پایه پرداخته و در ادامه به اهمیت نمادها و نشانه ها، چگونگی کاربرد نشانها، نقش نشانهای معماری و شهری، عوامل اصلی عدم کاربرد نشانه های اسلامی در بنا، فلسفه کاربرد نشانهای اسلامی در بنا و در انتها به یک نمونه موردی خانه عامری ها در کاشان و راهکارها و نتیجه گیری را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد.
واژگان کلیدی: نشانه ها، نمادها، هویت شهری، شهرسازی
-1 مقدمه
در پرداختن به نشانه شناسی شهری و پژوهش پیرامون آن، توجه به برخی تعاریف پایه ای که در علم نشانه شناسی کاربرد دارد، الزامی است. این مفاهیم در تببین موضوعات گوناگون نشانه شناختی به انحاء مختلف مورد تاکید بوده و در روند نشانه شناسی از کلیه نظام هایی که موضوع این علم اند، نقش اساسی ایفا می کند. مسلما تحقق این مطالب با بررسی دقیق و درک کاملی از مفاهیمی همچون نشانه، رمزگان، نشانه شناسی، شهر و ارتباط تنگاتنگ و چند سویه آنها میسر است. جست جوی برای بازیابی معانی ای که انسان به شهر می دهد، کار دشواری است. شهرها زاییده نیازهای اجتماعی انسان هستند و همین نیازها اشکال و روش های بازنمایی آنها را مضاعف می سازد. از این رو برای بازنمایی واقعیت در شهرها، از روش های متداول در زبان شناسی و معنی شناسی استفاده می شود. در زبان شناسی، معماری زبانی است که شهر متن آن است. در معنی شناسی، شکل شهری، متنی است که تفسیر می شود. هدف نشانه شناسان مطالعه نظام یافته معنی از طریق نشانه های متبلور در صورت و محتوای شهر است.
-2 هدف تحقیق
در این مقاله به این ترتیب هدف اصلی مقاله حاضر یافتن پاسخی برای این پرسش ها است. که سوال های تحقیق مربوط به نمادها و ن شانه ها می با شد و در ادامه هدف این تحقیق برر سی نمادها و ن شانه ها و هویت ا سﻻمی در معماری و شهر سازی ایران می باشد.
-3 سوال های تحقیق
-1 برای هدایت بخشی به شهرهای ایران و تبدیل آن ها به جلوه کافی از فرهنگ و تمدن اسلامی چه باید کرد؟
-2 در صــورتی که کاربرد نشــانه ها و نمادهای اسلامی در بنا های مدرن و بافت جدید شــهرها امکان پذیر باشــد، راهکارهای استفاده بجا و محتوایی از این نشانه ها چیستند و فرآیند انجام کار چگونه است؟
-4 روش تحقیق
از نظر پژوه شی کار حا ضر جزو تحقیقات کاربری مح سوب می شود. در جمع آوری اطﻻعات، از روش تحلیلی و ا سنادی استفاده شده است، و اطﻻعات حاصله از مطالعه منابع اسناد و نوشته های مربوط سعی گردیده با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، داده ها و اطاعات گردآوری شده، بررسی و تحلیل گردیده است.
-5 مبانی نظری - تعاریف و مفاهیم پایه -1 نشانه
بدین ترتیب، هر نشــانه دارای یک واحد اطﻻعات اشــاره و دﻻلت دارد. پیکربندی نشــانه ها در کنار یکدیگر نیز دارای معنی است. الگوهای اولیه که به بررسی ساختار نشانه پرداخته اند، متعلق به زبان سوئیسی فرد بنان دو سوسور و فیلسوف آمریکایی چالرز ســندرز پیرس، می باشــد. کماکان الگوهایی که ســوســور و پیرس از مفهوم نشــانه مطرح کرده اند، اعتبار بنیادی خود را حفظ کرده و مبنای تحوﻻت بعدی شده است.
-2 نماد
یک نماد ( که مظهر و سمبل هم نامیده می شود) نتیجه فرآیند شناختی ا ست که به تبع آن مو ضوع برای ا ستفاده ابزار معنایی ضــمنی پیدا می کند. از این نظر (( موضــوع)) می تواند یک محیط با یک مصــنوع مادی باشــد. این معانی از داده های ذهنی مشاهده گر نسبت به موضوع گرفته می شوند. این داده ها ممکن است از یک تداعی روان شناختی، یک عرف اجتماعی و یا حتی از یک حادثه نتیجه شــوند. نماد به بیان محتوای ذهنی به زبان فرم می پردازد. نماد عﻻمتی اســت معنایی یا قابلیت تحلیل معنایی که محتوایی فراتر از معنایی اولیه را بیان می کند.
تصویر-1 نمونه تصویری از نماد دو پهلو از میدان آزادی
-3 رمزگان
مفهوم (( رمز)) در ن شانه شنا سی ب سیار بنیادی ا ست. رمزگان چارچوبی را به وجود می آورد که در آن ن شانه ها معنا می یابند. در واقع می توان قلمرو رمزگان را در آن فرض کنیم، آنگاه رو شن ا ست که تف سیری معنای مر سوم ن شانه ها، م ستلزم آشنایی با مجموعه های مناسبی از قراردادها و هنجارها است. رمزگان و تفسیر متون به وجود رمزگان یا قرار دادهای ارتباطی بستگی دارد. بنابراین معنای نشانه به رمزی که در آن قرار گرفته بستگی دارد.
