بخشی از مقاله
مقدمه
در دنیای امروز که رفته رفته تمامی اعمالی که بشر انجام می دهد به صورت مجازی و از طریق اینترنت به منظور سهولت کار انجام می شود ، سایت های اینترنتی خود را به عنوان یکی از نیاز های انسان روز به روز بیشتر پیدا می کنند و هر شرکت ، نهاد ، مجموعه و هر شخصی برای نمایاندن خود به دیگران و گام برداشتن در جهت پیشرفت خویش ، نیازمند در اختیار داشتن وب سایتی می باشد .
امروزه سایت های اینترنتی در حال جایگزین شدن به جای مغازه ها و بازار های فیزیکی و تبلیغات مختلف می باشند چرا که بشر امروزه به درستی معنی وقت طلاست را درک می کند و از تلف کردن وقت در رفت و آمد های مکرر و بی مورد به سطوح آمده است .
اما نکته ای که در این میان خود نمایی می کند و بیش از پیش به چشم میآید لزوم حفظ مفهوم حفاظت اطلاعات در چهار چوب الکترونیکی جدید است و اینکه استفاده از امکاناتی که نهادی که سایتی را در اینترنت جهت استفاده ی عده ای خاص قرار می دهد ؛ فقط محدود به همان عده باشد . به عبارتی دیگر اجازه ی استفاده از آن امکانات را خود آن سایت برای کاربران تعیین کند .
در چنین شرایطی است که نیاز به مجوز ها تحت وب ( ( Web Permissionsاحساس می شود. به همین منظور بر آن شدم تا این مفهوم نسبتا تازه را در قالب مجتمع عالی آموزشی و پژوهشی خراسان پیاده سازی نمایم .
در طراحی این سایت علاوه بر پیاده سازی مفهوم Permission ها ، موارد دیگری از جمله برنامه نویسی های جاوا ، صفحات داینامیکی که متون آن های از بانک اطلاعاتی فراخوانی می شود و پیکر بندی آنها با استفاده از زبان های Server Side صورت می پذیرد و ... نیز استفاده شده که هر یک در جای خود جای بحث دارد که به اختصار در مورد آنها در ادامه توضیح داده خواهد شد .
فصل اول : طراحی سایت ها
1-1) تاریخچه ی سایت های اینترنتی :
در اولين روزهاي تاسيس وب دستورات HTML بسيار ساده بود، ولي هنگامي که Web، شروع به پيشرفت نمود، طراحان خواستار کنترل بيشتري شده و در نتيجه مجموعه دستورات مورد نياز تهيه گرديد.سپس از آنجاييکه صفحات وب، بهتر است به صورت ديناميک و متحرک باشند، طراحان نيز خواستار ارتباط بين بينندگان سايت و صاحبان آن شدند، در نتيجه استفاده از دستورات HTML به تنهايي نياز آنها را برطرف نکرد و سپس شرکت Netscape براي ايجاد و کنترل ارتباط بين صاحبان سايت و بينندگان آن در صفحات Web از JavaScript کمک گرفت.
با به وجود آمدن جاوا سکریپت بسیاری از نیاز هایی که طراحان سایت به دنبا آن بودند بر طرف شد جاواسکریپت که امروزه به عنوان یکی از قدرتمند ترین زبان های Client side مورد استفاده قرار می گیرد در بسیاری از موارد کاربرد داشت و جوابگو بود اما نکته ای که در مورد این زبان و زبان های مشابه ای که به مرور زمان برای کاربرد های مختلفی به وجود آمدند ، همچون VBSCRIPT , DHTML , …این بود که به واسطه ی اینکه ای کامپایل این زبان ها در سمت کاربر انجام
می شد از طرفی Source کامل برنامه در اختیار کاربر قرار می گرفت و از آن مهم تر اینکه برنامه هایی که در سمت کاربر کامپایل می شوند – Client Side - کاملا وابسته به سیستم کاربر می شوند و اکر خطایی در کامپیوتر کاربر وجود داشته باشد عملکرد سایت را تحت تاثیر قرار می دهد ( به عنوان مثال بسیاری از منو ها و پروگرام های جاوا در صورتی که Java Virtual Machine نصب نباشد قابل نمایش نمی باشند و ... ) این دلایل و مواردی از این دست طراحان را بر این امر واداشت که تا در پی آن باشند که برنامه هایی طراحی کنند که در سمت سرور اجرا شده و نتیجه ی آن به صورت کد های Generate شده Html برای کاربر
ارسال گردد ( Server Side ) .
از سوی دیگر نیاز به پایداری اطلاعات و استفاده از بانک های اطلاعاتی برای حفظ داده های مورد نیاز این ضرورت را به وجود آورد که برنامه های تحت وب بتوانند با بانک اطلاعاتی ارتباط برقرار کنند .
زبان هایی که امروزه قدرتمندانه تحت عنوان زبان های سرور ساید خودنمایی می کنند محدود به PHP و ASP و ASP.Net می باشند که هر یک به نوبه ی خود طیف وسیعی از سایت های پویای طراحی شده را به خودش اختصاص می دهد کاربرد ها و توانایی های متفاوتی دارند .
از آنجایی که در طراحی وب سایت مربوطه از ASP استفاده شده در ادامه ی این فصل فقط به اختصار توضیحاتی در مورد ASP به همراه مابقی ابزار ها و زبان های استفاده شده ذکر خواهد شد .
1-2) HTML
1-2-1) مقدمه اي بر HTML
يک فايل HTML چيست؟
• HTML را "اچ تي ام ال" و يا اچتمل بخوانيد.
• HTML برگرفته از حروف اول Language Markup Text Hyper ميباشد.
• يک فايل HTML فايلي از نوع text ميباشد که متشکل از markup tag ها ميباشد.
• مرورگر يا Browser از روي markup tag ها مي فهمد که چگونه بايد صفحه را نمايش بدهد.
• يک فايل HTML بايد داراي انشعاب htm و يا html باشد.
• يک فايل HTML فايلي از نوع text ميباشد که با هر اديتور ساده اي قابل ايجاد است.
• وظيفه اصلي تگ هاي اچتمل ( markup tags ) بيان چگونگي نمايش اطلاعات ميباشد.
ساختن یک فایل Html
Notepad را باز کرده و متن زير را در آن تايپ میکنیم:
<html>
<head>
<title>Title of page</title>
</head>
<body>
This is my first html page. <b>This text is bold</b>
</body>
</html>
سپس فايل را با نام مثلا test.html در درايو C:\ ذخيره می کنیم .
براي ديدن فايل اچتمل بالا در مرورگر يا Brower ( معمولا اينترنت اکسپلورر و يا نتسکيپ نويگيتور ) کافي است که از روي منوي File/Open file فايل بالا را از روي محل ذخيره شده باز کنیم . يکي از مهمترين وظايف مرورگرها نمايش صفحات اچتمل ميباشد، چه اين صفحات روي کامپيوتر ذخيره شده باشند و يا اينکه از اينترنت خوانده شوند. با کليک روي اين لينک فايلي شبيه فايل ذخيره شده از روي وب سرور توسط مرورگرتان خوانده شده و سپس نمايش داده خواهد شد
توضيح مثال بالا
اولين تگ مثال بالا تگ <html> ميباشد. از روي اين تگ، مرورگر نوع متن يعني اچتمل بودنش را يافته و از روي <html/> انتهاي متن اچتمل را ميبابد.
متن بين تگ <head> و تگ <head/> اطلاعات شناسنامه اي يا "Header information" متن اچتمل بوده و نمايش داده نخواهند شد. در اين مثال با کمک تگهاي <title> و <title/> تيتر و يا Title صفحه که در اين مثال عبارت "Title of page" ميباشد در بالاي مرورگر نمايش داده خواهد شد.
متن بين تگ <body> و انتهاي آن يعني تگ <body/> تنها اطلاعاتي است که توسط مرورگرنمايش داده خواهند شد.
متن بين تگ <b> و انتهاي آن يعني تگ <b/> بصورت Bold و يا توپر نمايش داده خواهند شد.
فايل htm يا html ؟
اغلب مرورگرها هر دو نوع انشعاب را به خوبي ميشناسند ولي ترجيحا به هنگام ذخيره فايلهاي اچتمل از html استفاده کنيد.( استفاده از انشعابهاي سه حرفي مانند htm مربوط به قديم و سيستم عاملهائي چون DOS بودند.)
1-2-2) عناصر ( Elements )
تگ هاي اچتمل (HTML Tags)
• با کمک تگ هاي اچتمل عناصر و يا Elements ساخته ميشوند.
• در زبان اچتمل حدود 80 عنصر تعريف شده است.
• تگ هاي اچتمل بوسيله دو نويسه (char) > و < ساخته ميشوند.
• تگ هاي اچتمل معمولا بصورت زوج ظاهر ميشوند، مانند <b>test</b>
• تگ اول در يک زوج تگ مثلا <b> تگ شروع و تگ دوم مثلا <b/> تگ پاياني نام دارد.
• متن بين تگ اول و تگ دوم در يک زوج تگ محتواي عنصر يا element content ناميده ميشود، مثلا "test"
• تگ هاي اچتمل را ميتوانيد بوسيله حروف لاتين کوچک (lower case) و يا بزرگ (upper case) نوشت و case sensitive نيستند. براي مثال دو تگ <b> و <B> معادل هم هستند ولي شديدا توصيه ميشود که به خاطر سازگاري با XHTML از حروف کوچک استفاده شود.
عناصر اچتمل (HTML Elements)
مثال بخش مقدمه را در نظر بگيريد:
<html>
<head>
<title>Title of page</title>
</head>
<body>
This is my first html page. <b>This text is bold</b>
</body>
</html>
*** نمونه اي از يک عنصر اچتمل:
<b>This text is bold</b>
عنصر اچتمل بالا با تگ <b> شروع شده و با تگ <b/> پايان مي يابد. محتواي اين عنصر عبارت "This text is bold" است. لازم به ذکر است که کاربرد تگ <b> نمايش توپر يا bold متون است.
*** مثال دوم يک عنصر اچتمل
<body>
This is my first homepage. <b>This text is bold</b>
</body>
عنصر اچتمل بالا با تگ <body> شروع شده و با تگ <body/> پايان مي يابد. همانطور که مشاهده می شود گاهي يک عنصر حاوي يک يا چند تگ ديگر ميباشد.وظيفه تگ <body> تعيين بدنه اصلي يا body يک متن اچتمل است.لازم به يادآوري است که تنها اطلاعات بخش <body> يک فايل اچتمل در صفحه مرورگر نمايش داده خواهد شد.
شناسه هاي يک تگ (Tag Attributes)
تگ ها ميتوانند حاوي اطلاعات اضافي ديگر باشند، به اين اطلاعات شناسه يا Attribute ميگويند و وظيفه آنها بيان ديگر اطلاعات يک عنصر يا Element ميباشد. مثلا در مورد تگ <body> شناسه اي به نام bgcolor وجود دارد که رنگ زمينه متن (background) را تعيين ميکند براي نمونه اگر بخواهیم که رنگ زمينه صفحه Html سياه باشد کافي است که به شکل زير عمل کرد :
<body bgcolor="black">
در مثال زير تگ <body> داراي چهار شناسه مختلف با نامهاي width، height ، align و border و مقادير center، 60، 100 و 0 ميباشد.
<table border=0 width=100 height=60 align=center >
......
</table>
شناسه ها به صورت کلي "مقدار=نام" يا "name=value" نوشته ميشوند و هميشه به تگ شروع يک عنصر يا Element اضافه ميشوند و نهايتا اگر در يک عنصر يا Element شناسه ها قيد نشوند از مقادير قراردادي يا default آنها استفاده خواهد شد مثلا در تگ body اگر شناسه bgcolor نوشته نشود از رنگ سفيد براي زمينه صفحه استفاده خواهد شد.
مقدار يک شناسه را ميتوانيد داخل نويسه هاي " و يا ' بنويسيد و اختيار دست شما است فقط در مواردي که مقدار يک شناسه شامل نويسه " هم ميشود بايد از نويسه ' استفاده شود.
1-2-3) تگ های اصلی ( Basic Tags )
سر تيترها (Headings)
سر تيترها با کمک تگ هاي <h1> تا <h6> تعيين ميشوند. <h1> معرف بزرگترين سر تيتر و <h6> معرف کوچکترين سر تيتر است. مرورگر به هنگام نمايش يک سر تيتر بصورت اتوماتيک يک سطر خالي قبل و بعد از هر سر تيتر اضافه خواهد کرد.
پاراگرافها (Paragraphs)
پاراگرافها با کمک تگ <p> معرفي ميشوند.مرورگر به هنگام نمايش يک پاراگراف بصورت اتوماتيک يک سطر خالي قبل و بعد از آن اضافه خواهد کرد.
سطر جديد (Line Breaks)
براي رفتن سر سطر جديد از تگ <br> استفاده ميشود.در اين حالت يک پاراگراف جديد ايجاد نميشود. تگ <br> از نوع تگ هاي خالي بوده و داراي تگ انتهائي (مثلا <br/> ) نميباشد.
کامنت ها در اچتمل (Comments)
براي نوشتن شرح و توضيحات در مورد کدهاي اچتمل بايد از تگ خاصي استفاده کنيد. براي اينکار بايد متن و شرحتان را درون علائم <-- و --!> قرار دهيد. مرور تگ هاي comment را در نظر نگرفته و محتوي آنها را نمايش نخواهد داد و فقط شرح و توضيحات براي برنامه نويس و ديگر افرادي که احتمالا در آينده با کد اچتمل کار خواهند کرد مفيد خواهد بود. (به محل نويسه "!" توجه کنيد! فقط يکي و آنهم در ابتدا)
تگهاي اصلي
در جدول زير عناصر معرفي شده در اين فصل به همراه لينکهاي مربوطه جهت مطالعه بيشتر آورده شده است. توجه داشته باشيد که براي هر عنصر فهرستي از شناسه ها يا Attributes موجود است و همچنين به شناسه هاي کنارگذاشته شده (Deprecated) در نسخه هاي آينده اچتمل توجه داشته باشيد و سعي کنيد که از آنها استفاده نکنيد.
:
Start Tag Purpose کاربرد
<html>
Defines a html document نشان شروع متن اچتمل
<body>
Defines the document's body تعيين بدنه و قسمت اصلي صفحه اچتمل
<h1>-<h6>
Defines heading 1 to heading 6 تعريف سر تيترهاي h1 تا h6
<p>
Defines a paragraph تعريف پاراگراف
<br>
Inserts a single line break رفتن سر خط جديد
<hr>
Defines a horizontal rule نمايش خط افقي
<!-->
Defines a comment in the HTML source code نوشتن شرح و comment
1-2-4) پيوندهای اچتمل ( HTML Links )
در محيط وب، صفحات اچتمل با کمک پيوندها به يکديگر متصل (Link) ميشوند. اصطلاح ابرمتن (Hyper Text) در مقابل متن خطي (Linear) قرار دارد. در يک متن معمولي خواندن به شکل خطي و از ابتدا به انتها ميباشد و در مقابل در يک متن مختلط (Hyper) با کمک پيوندها ميتوان از يک متن به هر صفحه ديگر در وب متصل شد.اين کار با کمک عنصري به نام A يا Anchor ميسر ميگردد.
تگ Anchor و شناسه href
براي ايجاد پيوند به صفحات ديگر از تگ <a> استفاده ميشود. پيوندها ميتوانند به بخش ديگري از همان صفحه، صفحات ديگر وب، تصاوير، فايلهاي صوتي يا حتي فيلم ها و ... اشاره کنند.
فرم کلي يک پيوند به قرار زير است:
<a href="url">Some Text</a>
در مثال بالا تگ <a> براي ايجاد پيوندي به صفحه اي ديگر که آدرس اينترنتي آن url ميباشد بکار رفته است. براي تعيين مقصد و يا آدرس صفحه جديد از شناسه اي به نام href که همان hyerlink reference ميباشد، استفاده ميشود و مقدار اين شناسه در واقع همان آدرس اينترنتي صفحه مقصد است. بخش قابل رويت پيوند و در واقع متــنــي (و يا تصويري ) که توسط مرورگر نمايش داده خواهد شد و بازديدکننده روي آن کليک خواهد کرد ميان تگهاي <a> و </a> قرار داده ميشود و هر چند که در مثال بالا اين بخش متن "Some Text" است ولي ميتواند حتي يک تصوير باشد.
شناسه target در پيوندها:
با کمک شناسه target امکان تعيين مقصد پيوند جديد فراهم ميشود. در مثال بالا پس از کليک روي پيوند، مرورگر سايت google.com را باز کرده و جايگزين سايت فعلي خواهد شد. اگر ميخواهيد که مرورگر پيوند را در صفحه اي جديد باز کند بايد از شناسه target و مقدار "_blank" براي آن استفاده کنيد
شناسه Name :
با کمک شناسه name ميتوانيد پيوندها را نام گذاري کنيد.پيوندهاي نامگذاري شده امکان حرکت ميان قسمتهاي مختلف يک صفحه يا page را فراهم ميکنند. در اينصورت مثلا براي رفتن به آخر يک متن ديگر نيازي به Scrool down کردن تمامي صفحه نيست و کافي است که بازديدکننده روي پيوندي که به آخر صفحه اشاره ميکند کليک کند.
استفاده از پيوندهاي نامگذاري شده شامل دو مرحله است:
1- ايجاد يک پيوند نامگذاري شده (اين قسمت به عنوان لنگر کار خواهد کرد.) :
فرم کلي يک پيوند نام گذاري شده به قرار زير است:
<a name=label>Text to be displayed</a>
وظيفه شناسه name تعيين نام براي پيوند است و مقدارآن همان نام پيوند ميباشد. نام پيوند هم هر نام لاتيني ميتواند باشد. در فرم کلي بالا، نام پيوند label و متني که بعنوان پيوند نمايش داده ميشود عبارت "Text to be displayed" خواهد بود. مثال زير به ايجاد يک پيوند نامگذاري شده با نام top ميپردازد:
<a name=top>Here is top of my page!</a>
2- ايجاد يک پيوند به پيوند نامگذاري شده ديگر:
براي دادن لينک به پيوندي نام گذاري شده، کافي است که پيوندي معمولي ايجاد کرده و در قسمت href آن ابتدا url مقصد و سپس نويسه # و در نهايت نام پيوند نامگذاري شده را درج کنيد. مثال زير ايجاد پيوندي است که به لينک نامگذاري شده اي به نام top اشاره ميکند:
<a href="http://www.MapSab.com/index.asp#top"> Goto Top! </a>
در اثر کليک روي پيوند بالا مرورگر مستقيما به ابتداي بخش top صفحه http://www.MapSab.com/index.asps خواهد رفت.
اگر مقصد پيوند در همان صفحه قرار دارد نيازي به قيد url نيست و فقط نويسه # و سپس نام پيوند کافي است:
<a href="#top"> Goto Top! </a>
________________________________________
________________________________________
Start Tag Purpose کاربرد عنصر Anchor
<a>
Defines an anchor تعريف يک پيوند يا Anchor در يک صفحه اچتمل
Target Attributes کاربرد حالتهاي مختلف شناسه target
target="_blank" مرورگر پيوند را در يک پنجره جديد باز ميکند.
target="_self" مرورگر پيوند را همان پنجره باز ميکند. (حالت پيش فرض يا default)
target="_parent" مرورگر پيوند را فريم parent باز ميکند)
target="_top" مرورگر پيوند را در فريم مادر و اصلي باز ميکند
1-2-5 ) جداول ( Tables)
براي تعريف جداول از تگ <table> استفاده ميشود. يک جدول از يک يا چند سطر که با کمک تگ <tr> تعريف ميشوند، تشکيل ميشود. هر رديف يا row از يک يا چند سلول، خانه يا cell تشکيل گرديده که با کمک تگ <td> ايجاد ميشوند. نام هاي td و tr به ترتيب خلاصه شده row table و data table ميباشند.
محتوي يک سلول ميتواند متن، تصوير، فهرستها، جداول ديگر، پاراگرافها و ... باشد.
مثال زير جدولي است با دو سطر و سه ستون :
کد اچتمل جدولي با دو سطر و سه ستون نمايش جدول روبرو توسط مرورگر
<table border=1 dir="rtl">
<tr>
<td>رديف 1، سلول 1</td>
<td>رديف 1، سلول 2</td>
<td>رديف 1، سلول 3</td>
</tr>
<tr>
<td>رديف 2، سلول 1</td>
<td>رديف 2، سلول 2</td>
<td>رديف 2، سلول 3</td>
</tr>
</table>
رديف 1، سلول 1 رديف 1، سلول 2 رديف 1، سلول 3
رديف 2، سلول 1 رديف 2، سلول 2 رديف 2، سلول 3
جدولها و شناسه border و dir :
• در مثال بالا شناسه border مرز جدول را مشخص ميکند، مقدار 1 مرزي با ضخامت يک پيکسل را نمايش خواهد داد و مقدار صفر جدول را بدون مرز نمايش خواهد داد. توجه داشته باشيد که حالت پيش فرض يعني جدولي بدون شناسه border ، جداول بدون مرز را نمايش خواهد داد.
• در مثال بالا شناسه dir يا direction و مقدار rtl براي آن، سبب تعيين نمايش جهت متون از راست به چپ خواهد شد و چو ن در داخل تک table تعريف شده است به تمامي سلولهاي جدول اعمال خواهد شد.
خانه هاي خالي در جداول (Empty Cells)
اگر محتواي خانه اي از يک جدول خالي باشد چه چيزي بايد نمايش داده شود؟ بسته به مرورگري که استفاده ميکنيد نتيجه نمايش متفاوت است خانه خالي جدول بدون مرز نمايش داده خواهد شد در اينگونه موارد براي رفع مشکل کافي است که از non-breaking space ( ) يا همان نويسه و کاراکتر قاصله و بلانک استفاده شود و در مورد مثال ذکر شده مرورگر جدول را به شکل زير نمايش خواهد داد:
کد اچتمل جدولي با دو سطر و دو ستون نمايش جدول روبرو توسط مرورگر
<table border=1 dir="rtl">
<tr>
<td>رديف 1، سلول 1</td>
<td>رديف 1، سلول 2</td>
</tr>
<tr>
<td>رديف 2، سلول 1</td>
<td> </td>
</tr>
</table>
رديف 1، سلول 1 رديف 1، سلول 2
رديف 2، سلول 1
چند نکته اساسي در مورد جداول:
• شناسه dir قابل استفاده در بسياري از تگها ( مثلا table ، tr ، td ، th ) ميباشد. با کمک شناسه dir و مقدار rtl براي آن، جهت نمايش متون فارسي از "راست به چپ" تعيين ميگردد. توجه شود که مقدار شناسه dir به صورت موروثي از table به tr و th و از tr و th به td خواهد رسيد.مثلا براي تعيين مقدار rtl براي تمامي خانه هاي يک جدول کافي است که فقط شناسه مزبور را در تگ table قيد کنيد و نيازي به قيد آن در تمامي خانه هاي جدول نيست. البته ميتوان که در مورد يک رديف خاص و يا يک خانه خاص شناسه dir را موردي تعيين کنيد.
