دانلود مقاله معرفی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری

بخشی از مقاله

معرفی گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري

1-دوره كارشناسي جغرافيا و برنامه ريزي شهري براي اولين بار پس از پيروزي انقلاب اسلامي (انقلاب فرهنگي) در دانشگاه تبريز با اهداف مشروحه زير با تصويب شوراي عالي برنامه ريزي اقدام به پذيرش دانشجو نموده است.
اهداف:
الف) تربيت كادر متخصص و متعهد براي انجام امور شهر

ي سازي و تهيه طرح‌هاي جامع شهري،
ب) ايجاد فضاي مناسب تحقيق و پژوهش در امر توسعه شهري، بهسازي- نوسازي و سامان دهي شهرهاي موجود و ايجاد شهرهاي جديد.
ج) تغذيه سازمان‌ها و نهادهاي مربوطه از نظر كارشناسي براي نظارت و اجراي طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني شهري و منطقه‌اي.
2- دوره كارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه ريزي شهري باز براي اولين بار در دانشگاه تبريز در تاريخ 24/9/1372 با تصويب شوراي گسترش آموزش عالي با اهداف زير ايجاد گرديد:

اهداف:
علم جغرافيا و برنامه ريزي شهري بستر مطالعاتي طرح‌ها و پروژه‌هاي عمراني را فراهم كرده و مبناي ارزيابي‌هاي محيطي است. با توجه به ماهيت تخصص بر

نامه ريزي شهري كه بررسي تاريخي و وضعيت كنوني و آينده توسعه شهرها را در بر مي‌گيرد ترتيب متخصصيني كه بتوانند حرفه شهرسازي را با بينش‌هاي محيطي، اقتصادي و فرهنگي در هم آميزند تضمين نموده و نياز فزاينده اين تخصص را برآورده مي‌سازد.
كارشناسي ارشد اين رشته، امكان تامين نيروي متخصص را براي

بهره گيري در سامان دهي فضاي شهري مراكز موجود و ايجاد شهرهاي جديد فراهم كرده و شرايط پژوهش و مطالعاتي در سطح بالا را در مورد مسائل شهري مهيا خواهد ساخت. با توجه به گسترش شديد شهرنشيني، رشد شهرهاي موجود، برنامه ريزي و طراحي شهرهاي جديد، بيش از هر زمان ديگر نياز به فارغ التحصيلان اين رشته در محدوده عملكرد وزارتخانه‌هاي مسكن و شهرسازي، كشور، سازمان مديريت و برنامه ريزي، دانشگاه‌ها و علي الخصوص مهندسين مشاور شهرساز... و احساس مي‌شود.

3- دوره آموزشي دكتري- برنامه ريزي شهري با تصويب شوراي عالي برنامه ريزي در تاري

خ 30/1/1377 ايجاد و دانشگاه تبريز نيز از مهر ماه سال 1378 با اهداف زير اقدام به پذيرش دانشجو نمود:
اهداف: دوره دكتري جغرافيا و برنامه ريزي شهري با توجه به لزوم آموزش و پژوهش در توسعه پايدار شهري تاسيس شده است. دو قطبي شدن شهرهاي ايران، برنامه ريزي شهرهاي جديد، تبديل روستاهاي بزرگ به شهرها، ايجاد شهرك‌هاي صنعتي و مسكوني از ويژگي‌هاي دوران گذار در كشور ايران است.
روستا گريزي و آلونك نشيني در شهرها، عدم تعادل در نظام شهري، تفاوت شديد بين شهر و روستا، ظهور مسائل زيست محيطي، لزوم تاكيد بر مسائل جغرافياي شهري و ناحيه‌اي در چارچوب طرح‌هاي جامع شهري و برنامه ريزي شهري ناحيه‌اي را روشن مي‌سازد.
اعضاي هيات علمي فعال گروه آموزشي- جغرافيا و برنامه ريزي شهري
رديف مرتبه علمي
نام و نام خانوادگي استاد دانشيار استاديار مربي مربي آموزشيار سمت اجرائي
1 آقاي دكتر كريم
حسين زاده دلير × -- -- -- -- مدير گروه
2 آقاي دكتر فيروز جمالي × -- -- -- -- --
3 آقاي دكتر محمد رضا پور محمدي × -- -- -- -- .
4 آقاي دكتر ميرستار صدر موسوي -- -- × -- --

5 خانم دكتر ملكه عزيز پور -- -- × -- -- --

6 آقاي دكتر رسول قرباني -- --- × -- -- --
7 اقاي دكتر رحيم حيدري -- -- × -- -- --

8 دکتر بهمن هاديلي -- -- × -- -- --

9 مهندس يوسف مسعود يفر -- -- -- × -- --
10 آقای محمد باغبان -- -- -- -- -- کارشناس گروه
تعداد دانشجويان دوره هاي كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري
رديف مقطع تحصيلي دختر پسر جمع
1 دكتري 5 11 16
2 كارشناسي ارشد 2 17 19
3 كارشناسي 63 256 319

جمع . 70 284 354
- گروه آموزشي جغرافيا و برنامه ريزي شهري علاوه بر ارائه خدمات آموزشي د رسطح گروه، در دانشگاه نيز براي گروه‌هاي آموزشي ديگر از جمله – گروه عمران دانشكده فني دروس تخصصي شهرسازي ارائه مي‌نمايد.
- اين گروه در فعاليت‌هاي توسعه و عمران و مديريت شهري در خارج از دانشگاه مشاركت فعال دارد. در حال حاضر رئيس شوراي اسلامي شهر تبريز از اعضاء هيات علمي اين گروه بوده و ضمنا شهردار تبريز فارغ التحصيل اين گروه است. و تعداد قابل توجهي از شهرداران مناطق و مسئولين سازمان‌هاي شهرداري در تبريز و اقصي نقاط ايران از فارغ التحصيلان اين گروه مي‌باشند.
- عناوين مهمترين طرح‌هاي تحقيقاتي تهيه شده توسط اعضاي هيات علمي گروه
- پارك طبيعت تبريز 9000 هكتار در حال اجرا
- سامان دهي شرق تبريز
- طرح شهرك توريستي در شرق درياچه اروميه
- طرح حاشيه نشينان تبريز
- سامان دهي درب گجيل
- بررسي وضعيت مسكن در استان آذربايجان شرقي- تبريز و مراغه
- طرح آمايش استان آذربايجان شرقي
- منطقه بندي شهرداري تبريز
- مطالعه شبكه شهري در منطقه شمال غرب كشور
- بررسي تاثيرات زيست محيطي توسعه در شهرستان تبريز و شبستر
- زمينه فعاليت‌هاي پژوهشي گروه مربوطه :

شهرسازي – مديريت شهري- طراحي شهري- زيباسازي- محيط زيست شهري- مسكن و زمين شهري- آمايش سرزمين - برنامه ريزي روستائي

منظور از برنامه ریزی شهری و منطقه ای
مشکل اینک زمانی ظاهر می شود که تلاش کنیم این توصیف را در مورد نوع مشخصی از برنامه ریزی ،که موضوع این کتاب است .یعنی برنامه ریزی شهری و منطقه ای (

یا همانطور که هنوز غالبا خوانده می شود برنامه ریزی شهرک و حومه ) به کار بگیریم .در بسیاری از کشورهای پیشرفته مثل بریتانیا ،ایالات متحده ،آلمان یا ژاپن عبارت برنامه ریزی شهری یا برنامه ریزی شهرک اکیدا یک مکرر گویی است.یعنی از آنجا که اکثریت عظیمی از جمعیت در آمارها به عنوان جمعیت شهری طبقه بندی می شوند و در مکان هایی زندگی می کنند که به معنی عنوان شهری تعریف می گردند. برنامه ریزی شهرک به نظر می رسد که به سادگی به معنی هرنوع برنامه ریزی باشد .درواقع همانطورکه به خوبی مشهور است .برنامه ریزی شهری به شکل معمول و متعارف معنی محدودتر و دقیقتری دارد ،یعنی بع برنامه ریزی با یک عنصر فضایی یا جغرفیایی اشاره دارد که در آن هدف کلی تمهید یک ساختار فضایی از فعالیتها یا کاربری اراضی است به نحوی از شکل موجود بدون برنامه ریزی بهتر است .این نوع برنامه ریزی همچنین به عنوان برنامه ریزی کالبدی مشهور است ،شاید برنامه ریزی فضایی اصطلاحی خنثی تر و دقیق تر باشد.
اگر این نوع برنامه ریزی به شکل مرکزی دارای یک عنصر فضایی است ،بنابراین آشکارا تنها در صورتی معنی دار است که در اوج خود به یک بیان فضایی منجر شود .چه این یک نقشه بسیار دقیق و با جزییات باشد ،یا کلی ترین نمودار، به معنی اول

و دقیق تر اصطلاح مزبور تا اندازه ای یک طرح است .به عبارت دیگر به نظر می رسد که برنامه ریزی شهری (یا برنامه ریزی منطقه ای ) حالت خاصی از برنامه ریزی عمومی است که جدا شامل عنصر طرح سازی یا نمایشی است .
عموما در عمل همین حالت جدا صادق است .به سادگی تفکر در مورد این نوع برنامه ریزی بدون نوعی نمایش فضایی ،به عبارت دیگر بدون یک نقشه غی

ر ممکن است .و سلسله مراحل سازمانی دقیق این نوع برنامه ریزی هرچه می خواهد باشد در عمل به جلو رفتن از نقشه های بسیار کلی (و به عبارت بهتر نموداری) به سمت نقشه های بسیار دقیق یا طرح های کلی ،متمایل است .زیرا نتیجه نهایی یک چنین فرایندی عمل توسعه کالبدی است (یا در برخی موارد تصمیم گیری مبنی بر عدم توسعه و بلکه رها کردن زمین همانطور که هست ) .و توسعه کالبدی به شکل ساختمان ها یک طرح دقیق را لازم خواهد داشت .در سالهای اخیر مباحث و مشاجرات بسیار زیادی به مبهم کردن این واقیت متمایل بوده اند در بیشتر کشور ها برنامه ریزی فضایی یا شهرب ،آنطور که سالهاست ممارست می شود .هم پیش از جنگ جهانی دوم و هم بعد از آن بسیار دقیق و با جرییات بود .یعنی نتیجه آن مشتمل بود بر نقشه های بسیار دقیق بزرگ مقیاس که وضعیت تمام کاربری های اراضی و فعالیتها و توسعه های پیشنهادی را نشان می داد .درخلال دهه 1960 چنین برنامه های دقیقی مورد حمله بسیار قرار گرفتند .یعنی استدلال شد که برنامه ریزی به عوض تمرکز روی جزییات به تمرکز خیلی بیشتری روی اصول کلی نیازمند است: برنامه ریزی به عوض عرضه وضعیت مطلوب نهایی با جزییات کامل می باید روی آن فرایند یا توالی زمانی تاکید کند.که به وسیله آن مقرر است به هدف تائل شد : برنامه ریزی می باید از یک تصویر بسیار کلی شده و نموداری از توزیعات فضایی در هر برهه زمانی آغاز نماید و صرفا جزییات را هرگاه لازم شد تکه به تکه پر کند .این هم

انطور است که بعدا خواهیم دید تفاوت اساسی در بریتانیا بین نظام محلی برنامه ریزی شهرک و حومه که به وسیله قانون تاریخی برنامه ریزی شهرک و حومه سال 1947 آغاز شد .و نظامی است که تحت قانون برنامه ریزی شهرک و حومه سال 1968 جانشین آن شد .
با این وجود نکته مرکزی این است که این نوع برنامه ریزی کماکان اساسا فضایی است –مقیاس و سلسله مراحل هرچه می خو.اهد باشد. این نو

ع برنامه ریزی دلمشغول تاثیر فضایی بسیاری از انواع مشکلات متفاوت و هماهنگی فضایی بسیاری از خط مشی های متفاوت است .مثلا برنامه ریزیان اقتصادی دلمشغول پیشرفت کلی اقتصاد ،معمولا در سطح ملی و گاهی اوقات در سطح بین المللی هستند .یعنی به ساختار در حال تکوین اقتصاد برحسب صنایع و مشاغل به عوامل تولید که به جریان کالاها و خدمات منجر می شود و به درآمدی که در نتیجه حاصل می شود و تبدیل مجدد آن به عوامل تولید و به مشکلات تبادل مب نگرند. برنامه ریزان اقتصاد منطقه ای به همان چیزها ،اما همواره از دیدگاه تاثیر فضایی خاص آن ها خواهند نگریست .آنها تاثیر متغیر فضا و فاصله جغرافیایی را روی این پدیده ها در نظر می گیرند . به شکلی مشابه برنامه ریزان اجتماعی دلمشغول نیازهای فردی و گروهی خواهند بود : آنها با ساختار اجتماعی متغیر جمعیت ، تحرک شغلی و تاثیرش بر سبک های زندگی و اسکان ،خانوار خانواده در رابطهبا عواملی مثل سن و ضغل و سابقه تحصیلاتی،در آمد خانوار و و تنوعاتش و عوامل اجتماعی و روانشناختی که به از هم پاشیدگی خود یا خانوار منجر می شوند دلمشغول خواهند بود. برنامه ریزان اجتماعی در دفتر برنامه ریزی شهری در همان علائق و دلمشغولی ها شریک هستند. اما همواره آن ها را با عنصر متشکله فضایی می بینند ؛ به عنوان مثال آن ها دلمشغول تاثیر تحرک شغلی روی نواحی درونی شهر – در مقایسه با حومه جدید – روی ساختار متغیر خانوار آن طور که بر بازار مسکن نزدیک مرکز شهر تاثیر می گذارد ،روی درآمد خانوار در رابطه با مولفه هایی مثل هزینه سفر برای خانواده کم درآمدی هستند که اشتغال در دسترس او ممکن است در حال انتقال به حومه های شهر باشد.
ربطه بین برنامه ریزی شهری و منطقه ای و انواع متن

وع برنامه ریزی های تخصصی در این مثالها به شکل جالب توجهی شبیه رابطه جغرافیا ،به عنوان یک رشته دانشگاهی با سایر علوم اجتماعی ذیربط است . زیرا جرافیا نیز دارای وجوه متفاوتی است که هریک از آنها بر رابطه فضایی در یکی از این علوم مربوط تاکید می کند :جغرافیای اقتصادی تاثیر فضا و فاصله جغرافیایی را روی سازو کارهای تولید ، مصرف و تبادل تحلیل می کند : مشابها جغرافیای اجتماعی تاثیر فضایی روی اشکال رابطه ا

جتماعی را بررسی می نماید ،جغرافیای سیاسی به تاثیر مکان روی اقدامات سیاسی می نگرد .می توان از این مطالب استدلال کرد که برنامه ریزی فضایی یا برنامه ریزی شهری و منطقه ای ،اساسا جغرافیای انسانی در این جنبه های متنوع است که برای وظیفه مثبت اقدام جهت نیل به یک هدف فرعی مشخص تجهیز و از آن بهره برداری شده است .
بسیاری از مدرسان در دانشکده های برنامه ریزی با حرارت و اشتیاق این مطلب را رد خواهند کرد .انها استدلال خواهند کرد که برنامه ریزی ،آنطور که آن را درس می دهند لزوما شامل جنبه های بسیاری است که به شکل متعارف در سلسله دروس رشته جغرافیا ،حتی سلسله دروسی که بر کاربردهای جغرافیا تاکید می کنند ،تدریس نمی شود . قانون مربوط به اراضی یکی از این هاست ؛مهندسی عمران مورد دیگری است .و طراحی عمران موردی دیگر.این درست است هرچند که بسیاری از افراد هم در درون و هم در بیرون دانشکده های برنامه ریزی استدلال خواهند کرد که همه این عناصر برای سلسله دروس رشته برنامه ریزی ضروری نیستند .آن چه صحیح به نظر می رسدآن است که بدنه مرکزی علوم اجتماعی که به جغرافیا مربوط می شوند و جنبه های فضایی آنها که به عنوان بخش هایی از جغرافیای انسانی تدری

س می شوند – مثل اقتصاد ،جامعه شناسی ، سیاست و روانشناسی – جدا هسته موضوع برنامه ریزی شهری و منطقه ای را تشکیل می دهند .منظور از کلمه( موضوع ) آن بخش است که در واقع برنامه ریزی می شود. با وجود این قابل بحث است که عنصر مهم دیگری در آموزش برنامه ریزی وجود دارد که در این بدنه از علم اجتماعی تحت پوشش نیست : یعنی مطالعه خود فرایند برنامه ریزی ،طریقی که ما روی موضوع کالبدی یا انسان

ی اعمال کنترل و فراوری می کنیم تا در خدمت اهداف تعریف شده آنها باشند.طبق این تمایز روش برنامه ریزی چیزی نخواهد بود که تمام انواع برنامه ریزان در آن مشتکند – چه برنامه ریزان آموزشی باشند چه نظامی یا هخر نوع دیگر ؛ جغرافیا و علوم اجتماعی ذیربطش موضوع عجیب آن بخش خاص از برنامه ریزی را تشکیل می دهند که برنامه ریزی شهری و منطقه ای خوانده می شود .

رشته جغرافيا
موضوع اين رشته تحصيلي:
جغرافيا در مقطع کارشناسي در چهار شاخه اصلي جغرافياي طبيعي، جغرافياي انساني، کارتوگرافي و جغرافيا سياسي - نظامي ارائه مي شود و هر يک از گرايشهاي جغرافياي طبيعي و انساني داراي گرايشهاي متعددي هستند. البته تفاوت هر گرايش با گرايش ديگر تنها در 8 واحد تخصصي است و به همين دليل بسياري از دانشگاهها در دفترچه راهنماي آزمون سراسري، گرايشهاي موجود در دانشگاه خود را ذکر نکرده و تنها به شاخه هاي اصلي جغرافيا که در آن دانشگاه تدريس مي شود، اشاره نموده اند.
شاخه جغرافياي طبيعي:
جغرافياي طبيعي علمي است که محيط طبيعي و تاثير عوامل و عناصر محيطي بر زندگي و فعاليت انسان را مطالعه مي کند. اين علم در مقطع کارشناسي داراي دو گرايش ژئومورفولوژي و آب و هواشناسي است.

گرايش ژئومورفولوژي:
ژئومورفولوژي بيشتر به پديده هاي سطح زمين توجه دار

د يعني، ريخت يا چهره زمين را مطالعه مي کند. به همين دليل اين علم ارتباط نزديکي با زمين شناسي دارد و تحت تاثير يافته هاي علم زمين شناسي است. چرا که ريخت يا شکل ظاهري زمين، تبلور اتفاقات درون زمين مي باشد. البته زمين شناسي بيشتر به اعماق و لايه هاي دروني زمين مي پردازد اما ژئومورفولوژي فرآيندهاي بيروني يا سطحي زمين را مطالعه مي کند.
دروس تخصصي گرايش ژئومورفولوژي:
ژئومورفولوژي مناطق شهري، نقشه ها و نمودارهاي ژئومورفولوژي، هيدرولوژي کاربردي، کاربرد ژئومورفولوژي در برنامه ريزي شهري و منطقه اي، تفسير نقشه (توپوگرافي و زمين شناسي)، پايان نامه.
گرايش آب و هواشناسي( اقليم):
رشته آب و هواشناسي فرآيندهاي حاکم در داخل جو از جمله انرژي و توزيع آن در سطح سياره زمين، حرکات جو و قانونمندي هاي حاکم بر اين حرکات و تاثير اين فعاليت ها بر روي زيست و فعاليت انسان ها، جانداران و محيط بي جان سياره زمين را مطالعه مي کند.
اين گرايش بيشتر مسائل آب و هوا و تاثير عناصر و عوالم اقليمي در فعاليت انسان و مسائل بهره برداري از زمين مثل کشاورزي مطرح مي شود.
درس هاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترک بين شاخه هاي جغرافيا:
جغرافياي آبها، جغرافياي خاکها، جغرافياي زيستي، آب و هواي ايران، ژئومورفولوژي ايران، منابع و مسائل آب ايران، اصول و روشهاي برنامه ريزي ناحيه ا

ي، مباني جغرافياي جمعيت، مباني جغرافياي روستايي، مباني جغرافياي اقتصادي: کشاورزي، مباني جغرافياي اقتصادي: صنعت، حمل و نقل و انرژي، جغرافياي سياسي، مباني جغرافياي شهري، جغرافياي کوچ نشيني، پژوهش ميداني در جغرافيا ( روش تحقيق عملي)، زمين در فضا، رياضيات، آمار و احتمالات1، منابع و مآخذ جغرافياي ايران، فلسفه جغرافيا و جغرافياي کاربردي، تاريخ علم جغرافيا، کارتوگرافي(نقشه کشي)، نقشه برداري( نظري و عملي)، نقشه خواني، روش تحقيق: نظري، اصول سنجش از دور، کاربرد عکسهاي هوايي و ماهواره اي در جغرافيا، آمار و احتمالات :2 کاربرد آمار در جغرافيا، کامپيوتر در جغرافا، مباني علم جغرافيا، زمين شناسي براي جغرافيا، مباني اقليم شناسي، آب و هواي کره زمين، مباني ژئومورفولوژي: 1 ساختماني، مباني ژئومورفولوژي:1 ديناميک.
دروس اصلي مشترک بين گرايشهاي جغرافياي طبيعي:
جغرافياي قاره ها، جغرافياي کوارترنر، زمين شناسي ايران، مسايل جغرافيايي مناطق خشک ايران، حفاظت خاک، جنگل ومرتع
و مسايل آن در ايران، جغرافياي ناحيه اي ايران، متون جغرافياي طبيعي به زبان خارجي، جغرافياي انساني ايران(1): (جمعيت
- اقتصادي)، جغرافياي انساني ايران (2): ( شهري - روستايي)، نقشه برداري تکميلي، مباني محيط زيست، ژئومورفولوژي

اقليمي، کاربرد جغرافياي طبيعي در برنامه ريزي شهري و منطقه اي، ( با تاکيد بر ايران).
شاخه کارتوگرافي:
کارتوگرافي هنر، علم و فن تهيه انواع نقشه براي استفاده در ساختار اقتصادي، فرهنگي، دفاع ملي، روابط بين الملل، تعليم و
تربيت، جهانگردي و موارد متنوع ديگر است. يعني يک جغرافيدان به ياري نقشه اطلاعات دقيقي درباره موقعيت ها و
پراکندگي ها به دست مي آورد.
حال با توجه به اين که ما صدها نوع نقشه داريم، مشخص است که

تهيه يک نقشه نياز به مهارتي خاص دارد که اين مهارت را دانشجوي رشته کارتوگرافي به دست مي آورد.
دروس پايه و اصلي:
رياضيات، سنجش از راه دور، ژئومورفولوژي ايران، جغرافياي آبهاي ايران، منابع و مآخذ جغرافياي ايران، متون جغرافيايي به زبان خارجي، جغرافياي خاکها، جغرافياي نظامي ايران، مباني جغرافياي سياسي، فلسفه ي جغرافيا، زمين در فضا، زمين شناسي براي جغرافيا، مباني آب و هواشناسي، جغرافياي آبها، ژئومورفولوژي عمومي، جغرافياي زيستي، کاربرد آمار در جغرافيا، جغرافياي اقتصاد عمومي، جغرافياي جمعيت، جغرافياي روستايي( عمومي و ايران)، جغرافياي شهري( عمومي و ايران).
دروس تخصصي:
آمار و احتمالات، کامپيوتر، فيزيک نور، کليات جغرافياي جهان، تئوري خطاها، فتوگرامتري، تفسير عکس، هيدروگرافي، نقشه برداري، کارتوگرافي رياضي، کارتوگرافي موضوعي، عکاسي و فن چاپ، گرافيک، اردو نقشه برداري هيدروگرافي، پروژه کارتوگرافي، کارتوگرافي کامپيوتري، جغرافياي خليج فارس، ژئودزي عمومي، نجوم ژئودزي، کارتوگرافي.
شاخه جغرافياي انساني:
جغرافياي انساني به عنوان يکي از شاخه هاي مهم علوم ج

غرافيا در دو گرايش جغرافياي شهري و روستائي در دانشگاهها و موسسات آموزش عالي کشورمان ارائه مي شود.
گرايش جغرافياي شهري

جغرافياي شهري به مطالعه مسائل مهمي از جمله گسترش شهرها، مسائل اقتصادي و جمعيتي شهرها و همچنين بحث روز جغرافياي شهري يعني توريسم مي پردازد.
بررسي نحوه اشغال فضا، نوع تمرکز و پراکندگي مشاغل نيز در يک شهر و همچنين چگونگي جابجايي از محل کار به سکونت، ارتباط شغل و مسکن و تاثيرات متقابل و چند جانبه اي که ميان اين متغييرها برقرار است، در جغرافياي اجتماعي شهرها بررسي مي شود.
دروس تخصصي گرايش جغرافياي شهري:
اقتصاد شهري، شهرها و شهرکهاي جديد، روابط متقابل شهر و روستا با تاکيد بر ايران، اصول و روشهاي برنامه ريزي شهري، برنامه ريزي شهري در ايران، کارگاه برنامه ريزي شهري و منطقه اي(روش تهيه تفسير طرحهاي شهري و منطقه اي)، پايان نامه.
گرايش جغرافياي روستايي:
اين گرايش به بررسي رابطه شهر و روستا، برنامه ريزي و توسعه روستايي، نوسازي و آينده روستاها، روستاهاي آينده، علل و عوامل مهاجرت روستانشينان، بهداشت و اوقات فراغت روستائيان، حفظ محيط زيست، نحوه حمل و نقل، کيفيت زندگي و وضعيت اقتصادي روستاها مي پردازد.
دروس تخصصي گرايش جغرافياي روستايي:

اصول و روشهاي برنامه ريزي روستائي، اقتصاد روستائي، روابط متقابل شهر و روستا با تاکيد بر ايران، برنامه ريزي روستائي در ايران، کارگاه برنامه ريزي روستائي:( روش تهيه و تفسير طرحهاي روستائي)، پايان نامه.
گرايش جغرافيا و برنامه ريزي شهري:
گرايش جغرافيا و برنامه ريزي شهري تلاش مي کند تا با توجه به عوامل انساني و طبيعي موجود در هر شهر، براي مسائل جمعيتي، اقتصادي، زيست محيطي آن برنامه اي بينديشد تا مطابق اين برنامه مهندسين معمار، عمران، سازه و تاسيسات، بخشهاي مختل

ف شهر را طراحي کرده و يا مشکلات شهر را حل نمايند.
دروس اصلي مشترک بين گرايشهاي جغرافياي انساني:
جغرافياي جمعيت ايران، جغرافياي روستائي ايران، جغرافياي شهري ايران، جغرافياي اقتصادي ايران:1 کشاورزي، جغرافياي اقتصادي ايران:2 صنعت، حمل و نقل انرژي، اصول علم اقتصاد، نظريه هاي اقتصادي و اقتصاد توسعه، متون جغرافياي انساني به زبان خارجي، نقشه ها و نمودارهاي موضوعي در جغرافياي انساني، ويژگيهاي جغرافياي انساني مناطق خشک ايران، جغرافيا و صنعت توريسم، ويژگيهاي جغرافيايي کشورها توسعه يافته، ويژگيهاي جغرافيايي کشورهاي اسلامي، ويژگيهاي جغرافيايي آسياي ميانه، کاربرد جغرافياي طبيعي در برنامه ريزي شهري و روستايي، جغرافياي تاريخي( با تاکيد بر ايران).