بخشی از مقاله
چکیده
پیش بینی دستیابی کشورها به 8،1 میلیارد نفر سفر تا سال 2030 در مقایسه به تعداد فعلی گردشگران بین المللی ، توسعه این صنعت در کشورهاي جهان را امري ضروري می سازد . این امر حاکی از آن است که گردشگري بین المللـی طـی دو دهـه آینده رشد پایدار را بیش از سالهاي گذشته تجربه خواهد کرد . این رشد بهمراه خود ، رشد اقتصادي ، پیشـرفت اجتمـاعی و پایداري زیست محیطی را بهمراه خواهد داشت که برآیند آن در تامین امنیت کشورها نقش بسزایی ایفا می نمایـد . امنیـت و گردشگري دو عنصر وابسته به یکدیگر هستند که در فرآیند یک تعامل دوجانبه تأثیر متقابل افزایشی یا کاهشی نسبت به هـم دارند. تعامل فوق در صورتی می تواند به نتایج مطلوب دست یابد که در ترکیـب بـا متغیرهـاي جغرافیـاي انسـانی و محیطـی
(جوامع میزبان) قرار گیرد و بومی سازي گردد . ترکیب نادرست این سه ضلع نه تنها هزینه ها را بشـدت افـزایش مـی دهـد ، بلکه می تواند مشکلات اجتماعی و امنیتی ایجاد نماید که نمونه آن را می توان در کشور مصر مشاهده نمود . در این بین نگـاه امنیتی به مسائل گردشگري بهمراه عوامل دیگر مـی توانـد فرآینـد دسـتیابی بـه توسـعه گردشـگري را کنـد نمایـد . توسـعه گردشگري در شهر زابل با تاریخی کهن و تمدنی قدیمی ، تحت تاثیر وضعیت امنیتی منطقه قرار دارد . با این وجود نمی توان عدم رشد کافی گردشگري در این منطقه را تنها مرتبط با موضوع امنیت دانست ، بلکه عدم بکارگیري تکنولوژي و شیوه هاي جدیدگردشگري مبتنی بر برقراري توازن بین امنیت و گردشگري ، مهمترین عامل در این امر ارزیابی می گردد.
واژگان کلیدي: گردشگري ، امنیت ، توسعه ، زابل، توسعه گردشگري ، توسعه اقتصادي
مقدمه :
توسعه صنعت گردشگري بر اساس اصول توسعه پایدار ، از فاکتورهاي مهم در رشد و هدایت این صنعت می باشد. این صنعت در برخی کشورها به عنوان صنعتی که انتظارات مشروعش از دولت باید مد نظر قرار گیرد، مطرح نشده است . از یکسو صنعت گردشگري در جهت منافع خود باید همکاري و هماهنگی کامل با نهادهاي دولتی یعنی نیروهاي انتظـامی-امنیتـی را در نظـر داشته باشد و از سوي دیگر این نهادها با صرف هزینه هاي کمتر می توانند فرآیند تامین امنیت ملـی را تسـهیل نماینـد. زیـرا زمانی که محیط امن است ، گردشگر نیز بی خطر و در کمال آرامش به سفر می رود . اجلاس بین المللی ایمنی گردشـگري و امنیت در مالزي که ژوئن 2010 برگزار شد نشان داد براي ادامه رشد گردشگري بین المللی ، تـامین امنیـت بیشـتر ، یـک فاکتور مهم در این روند است . زیرا در شرایطی که شاهد تداوم یافتن اعمال تروریسـتی و تهدیـدات مربـوط بـه آن هسـتیم ، بهبود امنیت نقش کلیدي براي بهبود گردشگري دارد . بهبود امنیت کلی در مناطق توریستی ، یک عامل کلیدي جذاب براي تشویق گردشگران به یک سفر امن است . شهر زابل علیرغم اینکه تاریخی بسـیار کهـن و غنـی دارد و امکانـات و ظرفیتهـاي بسیار براي توسعه گردشگري ، هنوز به جایگاه مناسبی در مقایسه با سایر نقاط گردشگري ایران دسـت نیافتـه اسـت . لـذا بـا توجه به آمار منتشره توسط سازمانهاي بین المللی که رشد روزافزون تعداد گردشگران بین المللی را نشان می دهد، بنظر مـی
١٠٨٦
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
رسد زابل با توجه به ویژگیهاي ناشناخته اش می تواند مکان جدیدي براي آنان باشد . با در نظر گرفتن نکـات فـوق ، بررسـی علل عدم توسعه یافتگی صنعت جهانگردي در این شهر تاریخی با تاکید بر عامل امنیت امري ضروري است . سوال اصلی ایـن است که امنیت در شهر زابل چگونه و در چه حدي برتوسعه گردشگري در این شهر تاثیر می گذارد؟ آیا می توان شـیوه هـاي جدید گردشگري را بگونه اي سازماندهی نمود که ناامنی در این منطقه کمترین تاثیر را بر آن داشته باشد ؟
مبانی نظري :
گردشگري در دنیاي جدید به عنوان صنعتی مهم در امر توسعه اقتصادي کشورها مد نظر تصمیم گیرندگان قرار گرفته اسـت .
در راستاي تحقق این امر و گسترش آن ، بدون شک موضوع امنیت یکی از پارامترهاي مهم می باشد که محققان توجه خاصی بدان نموده اند . زیرا هر انسانی که از آن به نام »گردشگر« یاد می کنیم در انتخاب مقاصد گردشگري خود ، اولین پارامتري را که بدان توجه می نماید ، وجود امنیت می باشد . بر این اساس می توان گفت » بدون امنیت گردشگري حتی بهترین بازاریابی با شکست مواجه خواهدشد.« لذا در این مقاله خواهیم کوشید تا ضمن بررسی رابطه امنیت و گردشگري ، به تاثیر این عامـل در گردشگري زابل بپردازیم .
پیشینه تحقیق :
در خصوص وجود رابطه ارگانیک بین امنیت و گردشگري ، گزارشات زیادي اعم از سطوح تئوریک یا میدانی تهیه شده اسـت .
همچنین مقالات متعددي در مورد گردشگري در استان سیستان و بلوچستان و زابل و موانع موجود در ایـن زمینـه بـه رسـته نگارش درآمده است . لیکن این مقاله با عبور از سطوح فوق الذکر ، رویکرد جدیدي را دنبال می نماید کـه در آن چشـم انـداز هاي نوینی که مناسب ترین ترکیب را از سه ضلع امنیت، گردشگري و زابل بسازد تا بتوان این صنعت را در مکان جغرافیـایی
(زابل) گسترش داد .
روش تحقیق :
فقدان آمار و گزارشات مستند علمی ، اعم از سطح دولتی ، مراکز تحقیقاتی و سـازمانهاي غیردولتـی ، از موانـع تحقیـق بـود .
بمنظور پر کردن خلاء مذکور و اجراي تحقیق که بتواند جنبه » عملیاتی – اجرایی « داشته باشد از روش اسنادي و کتابخانـه اي استفاده گردید .
فرضیه هاي تحقیق :
همانگونه که در مقدمه و چکیده اشاره رفت ، فرضیه هـاي تحقیـق متکـی بـر وجـود رابطـه ارگانیـک بـین امنیـت و اهـداف گردشگران است که برآیند آن به عنوان مهمترین پارامتر در تعیین مکان مورد نظر گردشگران تاثیر بنیادین دارد . فرضیه دیگر این است که امنیت گردشگري فقط از طرق اجراي شیوه هاي سنتی تامین امنیت حاصـل نمـی گـردد و مـی تـوان بـا تغییـر برداشت از این مفهوم ، راهکارهاي جدیدي بدست آورد. از سوي دیگر فرضیه دیگـري کـه در ایـن مقالـه بـر آن تکیـه نمـوده استفاده از تکنولوژیهاي جدید و مدلهاي آمایش سرزمینی مدرن است که با بهره گیري از آنها می توان گردشـگري در منـاطق اقلیت نشین ( زابل ) را توسعه داد .
متغیرهاي تاثیر گذار در توسعه گردشگري :
گردشگري به عنوان یک صنعت ، ترکیبی از فعالیتها ، خدمات و صنایع متعدد میباشد ، که متغیرهاي تاثیر گذار بر آن را می توان (1 منابع جهانگردي (2 زیرساختها دانست . منابع جهانگردي شامل منابع طبیعی، منابع فرهنگی و منابع انسانساخت میباشند و زیرساختها شامل تمامی ساخت و سازهاي زیربنایی و روبنایی هستند که مهمترین آنها را می توان سیستمهاي ارتباطی، بهداشتی، حمل و نقل ، هتلها، رستورانها، مراکز خرید، مراکز تفریح و...دانست. وجود زیر ساخت ها خود باعث توسعه پایدار می باشد وحضور توریسم وگردشگري این توسعه را تکمیل می کند که دو متغیر مهم در این زمینه عبارتند از :
١٠٨٧
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
تبلیغات صحیح و اطلاعرسانی وسیع :
صرف وجود منابع گردشگري در یک کشـور ، باعـث جـذل گردشـگران نمـی شـود . بلکـه تبلیغـات در خصـوص امکانـات و استعدادهاي گردشگري و جاذبه هاي متنوع توریستی و شناخت عمقی آن فرهنگ و خرده فرهنگ ها و تمدن و تاریخ و حیـات اجتماعی،اقتصادي درتوسعه صنعت گردشگري در توسعه گردشگري حیـاتی اسـت . اسـتفاده از وسـایل ارتبـاط جمعـی مثـل تلویزیون ، رادیو، تلفن، پست، امکانات و فرصت هاي برگزاري کنفرانس ها و نمایشگاه ها و جشـنواره هـاي فرهنگـی و هنـري در داخل یا خارج ، همچنین استفاده از نشریات در جشنوارهها و کنفرانسهاي بینالمللی و داخلی بسیار مهم هستند.
گسترش حمل و نقل ( بنادر، فرودگاهها و شبکه جادهاي) :
وجود منابع گردشگري و تبلیغات به تنهایی در جذب گردشگران مفید نخواهد بود . زیرا گردشـگر نیازمنـد دسترسـی آسـان و استفاده حداکثري از زمان خود می باشد . این امر اهمیت حمل و نقل را در این صنعت نشان می دهد .تعداد و موقعیت مکانی انواع راه هاي حمل و نقل از اهمیت بالایی برخوردار است. بعلاوه تردد آسان به یک کشور یا یک منطقـه بسـیار حـائز اهمیـت است .
با این وجود تبلیغات و حمل و نقل و سایر اقدامات و تاسیسات زیر بنایی و روبنایی را نمی توان به عنوان تمام متغیرهاي تـاثیر گذار بر توسعه گردشگري عنوان نمود . بنظر نگارنده مدیریت برنامه ریزي و امنیت دو شاخصه حیـاتی در توسـعه گردشـگري می باشند .
برنامه ریزي ملی
برنامه ریزي منطقه اي
برنامه ریزي شهر ها وتفریح گاهها
توسعه پایدار گردشگري
شکل(2 روند برنامه ریزي براي توسعه پایدار گردشگري همانگونه که مشاهده می شود، توسعه پایدار گردشگري نیازمند برنامه ریزي در سه سطح ، شهري، منطقـه اي و ملـی اسـت .
زیرا اصولا گردشگري براي توسعه یافتن نیازمند روابط تنگاتنگ با تمام ارکان حکومت و بخش خصوصی است . از سوي دیگـر اگر جذابترین منطقه گردشگري با تمام امکانات براي بازدید فراهم شده وبرنامه ریزیهاي کاملی نیز بعمل آمده باشد، اما امنیت وجود نداشته باشد ، قطعا تمام فعالیتها و اقدامات بی نتیجه می ماند. زیرا گردشگر تمایلی براي به خطر انداختن جان خـود در این مسیر ندارد. اکنون باید دید ، معنا و مفهوم امنیت چیست ، چه مراحلی را طی نمـوده و چـه ارتبـاطی بـا سـایر بخشـهاي مرتبط با گردشگري دارد .
مفاهیم گردشگري :
گردشگري از درآمدزا ترین صنایع موجود در دنیا مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته است. تاثیر اقتصادي ایـن صـنعت بحـدي است که حدودا مخارج % 7 از سرمایه جهان را در برمی گیرد. سازمان جهانی جهانگردي ( UNWTO ) گردشـگري را چنـین تعریف می کند:» جهانگردي به تمامی فعالیتهایی که یک فرد یا افراد در طول مسافرت در مکانی خارج از محـیط معمـول کـار وزندگی خود انجام می دهند، اطلاق می شود. این مسافرت بیش از یکسال طول نمی کشد و هدف فرد یا افراد تفریح و سیاحت، تجارت و یا اهداف دیگرست[wto,1993] «به ازاء ورود هر توریست به یک منطقه 5 فرصت شغلی ایجـاد مـی شـود.-2000
