بخشی از مقاله
امکان سنجي اجراي استاندارد IWA٢ در دانشگاهها (مطالعه موردي:دانشگاه آزاد اسلامي واحد خميني شهر)
چکيده
در فرآيند آموزش و فراگيري آن از مدت ها پيش بحث استاندارد يک مقوله بسيار مهم و مطرح بوده است . به گونه اي که نمايندگان ٢٢کشور طي چندين سال ، پيش نويس متن اصلي را که منجر به انتشار استانداردIWA٢ شد را طراحي کردند. هدف از تدوين استاندارد IWA٢ طراحي و استقرار يک سيستم مديريت کيفيت اثربخش مي باشد، که مي تواند کليه فرايندهايي که بر خدمات آموزشي تاثيرگذارند را تحت کنترل قرار داده به نحوي که کليه نيازها و انتظارات آموزش گيرندگان ومراجع قانوني را برآورده سازد. اين مقاله امکان پياده سازي استاندارد مذکور در دانشگاه آزاد واحد خميني شهر را مورد بررسي قرار داده است . مدل ارائه شده در اين مقاله شامل سه بخش مي باشد که هر بخش شامل متغيرهاي جداگانه مي باشد. هدف در اين تحقيق رسيدن به فضاي شدني يا نشدني جهت استقرار استاندارد فوق مي باشد، بدين منظور از اشتراک متغيرهاي سه شاخص مدل تحقيق ، پرسشنامه اي در سه بخش تدوين گرديد. و در بين جامعه آماري تحقيق (٤٠ نفر از مديران و کارشناسان واحد آموزش دانشگاه خميني شهر ) توزيع و تکميل گرديد. بر اساس نتايج بدست آمده بين امکان پياده سازي استاندارد در دانشگاه واحد خميني شهر با سه شاخص اثر گذار مدل ، رابطه مسثقيم و معني داري وجود دارد.
واژگان کليدي: استاندارد IWA٢، مديريت کيفيت اثربخش ، امکان سنجي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد خميني شهر
- مقدمه
بحث بهره گيري از استاندارد داراي سابقه طولاني است ، اين پديده از دير زمان در زندگي بشر وجود داشته است استاندارد نيز مانند بسياري از پديده هاي طبيعي در نتيجه گذر از دوره هاي زماني و در نتيجه شناخت و برداشتي که انسان از محيط پيرامون خود به صورت ناخودآگاه کسب کرده ، بوجود آمده است . آموزش استاندارد موجب مي گردد تا آثار و دستاوردهاي آن به تحقق بهتر اهداف آموزش کمک کند. ارائه آموزش براي بهبود مهارتها و دانش کارکنان به امور بديهي تبديل شده است . مهم آن است که آموزش ها بر مبناي علمي استوار و فرآيند هاي آن استاندارد گردد، با استاندارد کردن فرآيند آموزش تا حدود زيادي نتايج و اثرات آن براي سازمان تضمين شده است .[١]
دانشگاه ها براي اينکه بتوانند خود را در محيط پرتلاطم اطراف حفظ کنند بايد از قالب هاي غير پويا خارج شوند بنابراين دانشگاهها بايد به دنبال استراتژي هاي جديد و نوآورانه باشند تا بتوانند محيطي آموزشي-پژوهشي جديد بوجود آورند.
در دانشگاه نيز مانند بسياري از سازمان ها در جهت بهبود فرآيندها، افزايش بهره وري، کاهش استراتژيک هزينه ها، افزايش سودآوري و رسيدن به اهداف سازمان اقدامات مختلفي انجام مي شود. [٢]
- اهداف : اهداف عمده تحقيق به شرح زير مي باشند:
- هدف اصلي :
مطالعه امکان سنجي تطبيق نظام مديريت آموزش دانشگاه بر مبناي استاندارد بين المللي IWA٢ مي باشد .
- هدف فرعي :
١- تعيين الزامات پياده سازي استاندارد IWA٢ در دانشگاه آزاد خميني شهر .
٢- ارائه مدلي در زمينه پياده سازي استاندارد IWA٢ در دانشگاه آزاد خميني شهر
– پرسش هاي تحقيق :
پرسش ها نيز به دو بخش تقسيم مي شوند:
- پرسش اصلي
چگونه بايد اجراي استاندارد IWA٢ در دانشگاه خميني شهر را امکان سنجي نمود؟
- پرسش فرعي
١- چه الزاماتي براي اجراي استاندارد IWA٢ در دانشگاه خميني شهر مورد نياز است ؟
٢- آيا مدلي جهت امکان سنجي IWA٢ در دانشگاه آزاد خميني شهر قابل استخراج است ؟
- آشنايي با استاندارد IWA٢
- - تعاريف استاندارد
استاندارد نظامي است مبتني بر نتايج علوم و فنون و تجارب بشري، استاندارد يعني قانون ، قاعده ، اصل ، ضابطه و به طور کلي هر امري که طبق اصول منظم و مرتبي انجام گيرد. استاندارد تبلور آگاهي و آزمايش گذشته است . [٣]
در اين زمينه سازمان بين المللي استاندارد در بيان تعريف استاندارد چنين آورده است که : استاندارد، مدرکي است در برگيرنده قواعد راهنمايي ها يا ويژگيهايي براي فعاليت يا نتايج آنها به منظور استفاده عمومي و مکرر که از طريق هم رايي فراهم و به وسيله سازمان شناخته شده اي تصويب شده باشد و هدف از آن دست يابي به ميزان مطلوبي از نظم و (بهبود کيفيت ) در يک زمينه خاص است . [٤]
همچنين عباس بازرگان در کتاب ارزشيابي آموزشي خود، در تعريف استاندارد آورده است : استاندارد (معيار) سطح مطلوب نشانگرهايي است که «کيفيت ملاک» را مشخص مي کند. تعيين استانداردها، همانند ملاکها امري قضاوتي است . [٥]
- - معرفي استاندارد IWA٢
براي جهت دار نمودن آموزش و حرکت نظام مند استاندارد هاي مختلفي وجود دارد که هر کدام از اين استاندارد ها کمکي به بهبود کيفيت فرآيندهاي آموزش مي نمايد. يکي از اين استانداردها، استاندارد IWA٢ مي باشد.اين استاندارد در جهت اجراي نظام مديريت کيفيت هر فرآيند عملياتي را قادر مي سازد از نقطه نظر اداري و اجرائي به اهدافش برسد. هدف از اين استاندارد عبارت از تضمين اثربخشي کلي نظام مديريت کيفيت سازمان آموزشي و بهبود مستمر خدمات آموزشي براي فراگير است . [٦] اصول مديريت کيفيت راهنماي مديريت ارائه شده در موافقت نامه کارگاه بين الملليIWA٢ و ISO٩٠٠١ در هدايت سازمانها بسوي بهبود عملکرد مبتني بر ٨ اصل مديريت کيفيت است : [٧]
– رويکرد فرآيندي: سازمانهاي آموزشي هنگام توسعه و اجراي نظام مديريت کيفيت بايد رويکرد فرآيند اتخاذ کنند.
سازمان بايد مشخص کند که هر فرآيند عملياتي تا چه حد براي فراگير ارزش خلق مي کند. به همين دليل بايد در بر دارنده فرآيندهاي مرتبط با هدف سازمان در بهبود فرآيندها باشد، در عين حال که نظام وسيعتر را متعادل مي سازد.
– درک قابليت اصلي : (تمرکز بر مشتري يا مشتري مداري) عبارت است از اينکه توانمندسازهاي مختلف مزيت رقابتي سازمان آموزشي را تضمين کنند. اين توانمندسازها عبارت از فن آوري، مهارت ، تخصص و فرهنگ سازمان آموزشي مي باشند.
- بهينه سازي کلي: رهبري چشم اندازپرداز: رهبري در سازمانهاي آموزش چشم انداز را تعيين مي کند، خط مشي تحقق در پاسخ سريع به تغيير در محيط آموزش رهبري مي کند.
– رويکرد واقعي : (رويکرد واقعي به تصميم گيري) تصميمات مبتني بر درک واضح حقايق و نه مبتني بر تفکر راحت مرسوم را تضمين مي کند. در اينجا اطلاعات و خردمندي با تحليل ، تقکر منطقي و رويکرد علمي ترکيب مي شوند.
– تشريک مساعي با شرکا: (روابط دو جانبه تأمين کننده سودمند) براي دستيابي بهينه به خرد مهارت و خلاقيت رسيدن به ارزش فراگير مهم است .
– مشارکت کارکنان : مؤثرترين و کارآترين راه براي سازمان آموزش است تا به اهدافش برسد، مشارکت همه کارکنان در
سازمان آموزش را تسهيل کند و حداکثر استفاده را از قابليت ، خرد، مهارت و خلاقيت کارکنان به عمل آورد.
– بهبود مستمر: فرآيند يادگيري سازمان آموزش و يادگيري شخص فراگير سازمانهاي آموزش را قادر مي سازد ايجاد ارزشها را حفظ کند. اين کار رشد پايدار در محيط آموزش بيروني را ممکن مي سازد و به شيوه اي نو و سازنده ، يادگيري، خرد شخصي و خردمند سازمان آموزش را افزايش مي دهد.
-نگرش سيستماتيک به مديريت : شناسايي، درک و مديريت فرايندهاي به هم مرتبط به عنوان يک سيستم که به اثربخشي و کارايي يک سازمان در دست يابي به اهداف خود ياري مي رساند.
- - مزاياي استاندارد IWA٢
بکارگيري استانداردها در سازمان ، فوايد زيادي را به همراه دارد. بهره گيري از آنها مي تواند موجب ساده سازي امور، امکان تعويض پذيري آنها، افزايش ايمني فعاليتها و صرفه جويي در منابع مادي و اقتصادي و انساني را به همراه داشته باشد.[٨]
استاندارد جديد IWA٢ دو مزيت عمده دارد :
١- براساس مفاهيم فرايند مدار استانداردهاي خانواده جديد ٢٠٠٨ :٩٠٠١ ISO بنا شده است و به راحتي براي سازمانهايي که ابزارهاي کيفي مرتبط با ايزو را به کار مي برند، قابل درک است . همچنين به آساني براي شرکتهايي که با غير از ايزو کار ميکنند، قابل دسترسي است زيرا IWA٢ را ميتوان به مثابه يک ابزار کيفي تک پايه اي نيز مورد استفاده قرار داد. در اين رابطه
IWA٢ به مثابه يک ابزار مديريتي عمل ميکند تا اطمينان حاصل شود که آموزش از لحاظ استفاده از منابع (پول ، زمان و انرژي ) به خوبي سازماندهي شده و در پرکردن فاصله عملکرد وضع موجود و مطلوب موثر است .
٢- به صورت ويژه پرورش مدار است و در حوزه فن آوري آموزش و يادگيري سازماني بسته به شايستگي هاي مورد نياز شرکت يا سازمان دولتي، راهنمايي خاصي ارائه ميدهد. [٩]
* بهبود مستمر در فرايند آموزش و دستيابي به توان رقابتي داخلي و خارجي در حيطه آموزشي و فن آوري
* توانمندسازي نيروهاي انساني در کليه سطوح و افزايش خلاقيت و نوآوري از طريق ارزشيابي مستمر
* مشارکت در عوايد حاصل از اجراي استاندارد و کاهش ضايعات ناشي از عدم مهارت کارکنان
* بهبود بهره وري و کارآئي و جلوگيري از منسوخ شدن مهارتها
* بهبود دانش ، نگرش و مهارت افراد و همچنين بهبود سرانه فضاهاي آموزشي و پژوهشي
*کاهش هزينه هاي کيفيت ناشي از ارائه هرچه بهتر ابزارهاي آموزشي توسط سازمان ارائه خدمات آموزشي
*اثبات تعهد مديران ارشد سازمان به بهبود مداوم فرايندها و خدمات خود و ارتقاء سطح علمي و فرهنگي جامعه
*ارتقاء تصوير سازمان در جامعه و افزايش اعتماد مشتريان
*حصول اطمينان از انطباق با الزامات قانوني و حرفه اي و بهبود عملکرد در دستيابي به اهداف سازمان
- - چالش هاي استقراراستاندارد IWA٢
* عدم پذيرش تغيير در نظام آموزشي سنتي از سوي مديران و کارکنان
* عدم پشتيباني بلندمدت از استاندارد و عدم پذيرش روشها و رويکردهاي جديد
* عدم اطمينان از حصول نتيجه موثر و عدم آگاهي از نتايج مورد انتظار
* عدم آشنايي از چگونگي نحوه انطباق با الزامات استاندارد و نگراني از موقعيت شغلي
- - ضرورت اجراي استاندارد آموزشي IWA٢ در دانشگاه
حقيقتي وجود دارد که کارکنان معمولا" با ٢٠-٣٠% توانايي هاي خود کار مي کنند. اگر آموزش ببينند و به نحو مناسبي برانگيخته شوند، تا ٨٠-٩٠% از توانايي ها و صلاحيت هاي خود را بروز مي دهند. ايجاد سوابق آموزشي و نگهداشت آن به شکل بهبود مستمر و ارتقاء اثربخش آموزشي(تحقيقاتي و پژوهشي) از اهداف نهايي اين استاندارد مي باشد. اين ايجاد بهره وري از طريق بهبود عملکرد پرسنل ويا به بيان بهتر ارتقاء کيفيت در سازمان هاي توليدي و خدماتي از طريق آموزش پرسنل از مهمترين مسيرها و استراتژي درسازمان ها به حساب مي آيد که مي تواند به طور مستقيم در بالا بردن ارزش افزوده و کارايي تاثيرگذار باشد. اين امر سال هاست که در دستور کار شرکت هاي موفق قرار گرفته و نسبت به آن هيچ شک و شبه اي وجود ندارد اما شناخت صحيح عوامل تاثيرگذار در محاسبه ميزان بهره وري افراد و همچنين پيدا نمودن راهکارهاي درست انجام آموزش ها همه از عواملي است که استاندارد براي رسيدن به اين مقصود الزامي مي دارد. استانداردهاي معتبر آموزشي به همراه خطوط راهنماي سيستم هاي کيفيت در ارائه راهکار براي کمک به سازمان ها و پرسنل آنها در زمينه موضوعات مرتبط با آموزش بسيار موثر بوده و در برآوردن اهداف و دستيابي به نتايج مورد نظر کمک شاياني نموده است مجموعه فعاليت هاي نيازسنجي و برنامه ريزي شده به منظور اصلاح و بالا بردن دانش ، مهارتها، نگرش ها و رفتارهاي اعضاء سازمان براي انجام دادن وظايف خاص محوله سازماني.[١٥]
- روش پژوهش :
