بخشی از مقاله
اکوتوریسم راهبردی برای مدیریت مناطق حفاظت شده
مورد مطالعه: اثر طبیعی ملی فسیلی مراغه
چکیده:
اکوتوریسم راهبردی است برای کنترل مناطق حفاظت شده با اهداف چند جانبه ای همچون حفاظت از محیط زیست، احترام به جوامـع محلی و ارتقاء مولفه های اقتصادی توام با توسعه فرهنگی جوامع میزبان که این اهداف همخوان با مفهوم توسعه پایدار می باشد. یکی از بارز ترین منابع ملی طبیعی کشورمان، منابع فسیلی موجود در اثر طبیعی ملی فسیلی مراغه بـه مسـاحت 1026 هکتـار در روسـتاهای شهرستان مراغه واقع در استان آذربایجان شرقی است. این منطقه دارای منابع فسیلی از نوع مهره داران می باشد که بیانگر هویت ملـی و تاریخی کشورمان است. این منطقه با داشتن ظرفیت های بالقوه برای توسعه صنعت گردشگری و اکوتوریسم در حال حاضر در معرض تخریب توسط مردم محلی براثر انجام فعالیت های ناپایدار همچون تغییر کاربری اراضی، بکارگیری ادوات سنگین بـرای عملیـات خـاک برداری و خاکورزی و غیره قرار گرفته است . مهمترین علل انجام چنین فعالیت هایی ناشی از عدم آگاهی بهره برداران از اهمیـت منـابع فسیلی و کسب حداکثر سود از منابع آب و خاک می باشد و این کار در نهایت موجب زوال منابع طبیعی و منابع فسیلی مدفون در لایه های خاکی می شود. پژوهش حاضر که با مطالعه کتابخانه ای و مشاهده مستقیم گرد آمده، سعی داشته ابتدا تعاریف کـاملی از مفـاهیم اکوتوریسم، توسعه پایدار روستایی، اکوتوریسم پایدار و اصول اکوتوریسم پایدار ارائه نماید. در ادامه نیز به رابطه بین اکوتوریسم و توسعه پایدار در حفاظت و مدیریت منابع واقع در اثر طبیعی ملی فسیلی مراغه پرداخته است. در نهایت محقق به معرفی جاذبه ها و ظرفیتهای گردشگری اثر طبیعی ملی فسیلی مراغه اشاره میکند که این امر به نوبه ی خود می تواند منجر به پیشبرد اجتماعی و اقتصادی منـاطق روستایی واقع در منطقه باشد. در نهایت پیشنهاداتی در راستای توسعه صنعت اکوتوریسم در منطقه مذکور ارائه شده است.
واژگان کلیدی: توسعه پایدار، اکوتوریسم، اکوتوریسم پایدار، مناطق تحت حفاظت، اثر طبیعی ملی فسیلی مراغه.
1
مقدمه:
اهمیت صنعت گردشگری امروزه به حدی رسیده است که به عنوان بزرگترین صنعت خـدماتی جهـان در آمـده و سـالانه میلیونهـا نفـر توریسم در سراسر جهان با انگیزه های گوناگون در حال جابه جایی و سفر می باشند. توسعه گردشگری به عنوان مجموعه فعالیت هـای اقتصادی، تأثیر بسزایی در تقویت بنیادهای اقتصادی جوامع دارد( امیری فهلیانی، .(1390 ایـن صـنعت آن چنـان در توسـعه اقتصـادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاد دانان آن را صادرات نامرئی نامیده اند( رضوانی، .(1374 اکوتوریسم به عنوان شاخه ای از صنعت گردشگری جایگاه ویژه ای در اقتصاد کشورها به ویؤه در کشورهای در حال توسـعه دارد. متخصصـان اکوتوریسـم را بـه صـور گونـاگون تعریف می کنند و بدین ترتیب در میان جوامع مختلف معانی مختلفی پیدا کرده است. سیالوس لاسکورین در سال 1991 اکوتوریسم را چنین تعریف کرد: نوعی از توریسم که به مسافرت در مناطق طبیعینسبتاً دست نخورده به منظـور تحسـین، مطالعـه و لـذت بـردن از مناظر و گیاهان و جانوران وحشی آن، در کنار کیفیات فرهنگی موجود در آن مربوط میشود(هاشمی،.(1389
امروزه اهمیت اکوتوریسم تا حدی است که اهمیت آن در قیاس با فعالیت های کشاورزی و دامی مورد تحقیق و پژوهش قرار می گیرد . نتیجه تحقیقی در آفریقا نشان دهنده این واقعیت است که اکوتوریسم در هر هکتار از هر نوع کشاورزی سودمندتر است . اشـتغال زائـی اکوتوریسم سه تا پانزده برابر بیش تر از کشاورزی است( روزنامه ایران ، مورخ .(83/10/27 میتوان گفت از طریق توجه کافی به ظرفیت های مناطق روستائی و توسعه اکوتوریسم امکان پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و غیره وجود دارد و غفلت از آن را بایـد جفـائی نه فقط در حق روستائیان که کل آحاد این مرز بوم تلقی نمود. متاسفانه فقدان ساختار اجتماعی و اقتصادی مناسب در مناطق روستایی و جوامع محلی ساکن در حاشیه مناطق دارای اهمیت زیست محیطی نظیر جنگلها، تالابها، مناطق حفاظت شده و پارکهای ملی و غیره، همگی عواملی هستند که فشار مردم بومی و جوامع محلی را بر منابع طبیعی و مناطق تحت حفاظت افزایش داده و به عنوان مـانعی در دستیابی به توسعه پایدار در این مناطق مطرح می باشند.
یکی از جاذبه های مهم توریستی در سطح کشور ایران، اثر طبیعی ملی فسیلی مراغه است که متاسفانه کشاورزان منطقه فعالیت هـایی را با هدف کسب در آمد بیشتر از تولیدات باغی دست به تغییر کاربری اراضی از زراعت دیم به مزارع تولید سیب با روش آبیاری سنتی و غرق آبی زده و به تبع آن اقدام به فعالیت هایی مانند عملیات خاک برداری و خاکورزی توسط ماشین آلات سنگین و سبک کـرده انـد. در نهایت اقدامات انجام گرفته توسط بهره بردان منطقه به نوعی باعث اعمال فشار به منابع طبیعی آب و خاک و تخریب منابع بـا ارزش فسیلی در منطقه شده است. این فعالیت ها با اهداف توسعه پایدار مغایرت داشته چراکه توسعه پایدار به عنوان ایجاد کننده تعادل بـین توسعه و حفاظت از محیط زیست با توجه به جنبه های اقتصادی و اجتماعی دانست. دستیابی به توسعه پایدار در گرو توجـه بـه ارکـان اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی در یک جامعه است و اکوتوریسم به عنوان فعالیتی اثرگذار برتمامی ارکان توسعه، نیازمند
2
مطالعه ای گسترده است. در نهایت اکوتوریسم از طریق فعالیت مناسب و مستمر به عنوان پایدارترین نـوع طبیعـت گـردی میتوانـد در بهبود وضعیت زیستی و معیشتی مردم بومی مناطق حفاظت شده بویژه در منطقه حفاظت شده فسیلی مراغه نقش بسزایی داشته باشد و از نظر اکولوژیکی باعث کاهش فشار بر منابع طبیعی مانند آب و خاک و تخریب منابع فسیلی گردد(جوکار..(1385
در رابطه با اهمیت و ضرورت توسعه گردشگری و اکوتوریسم بویژه برای کشورهای در حال توسعه، ثابت شده صنعت گردشگری به طـور فزاینده یکی از منابع مهم سرازیر شدن ارز است. هم چنین اکوتوریسم یک ابزار مهم بـرای ایجـاد اشـتغال و درآمـد در منـاطق توسـعه نیافته است . زیرا به سرمایهگذاری نسبتاً کم نیاز دارد).)Sven.W. 0222 تحقیقات انجام گرفته در زمینه اثرات اکوتوریسـم بـر وضـعیت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جامعه میزبان، بیانگر نقش و اهمیت توسعه صنعت اکوتوریسم در راستای حفظ منابع بکر و طبیعـی بـه ویژه حفظ منابع فسیلی واقع در منطقه حفاظت شده فسیلی مراغه است.
روستاهای شهرستان مراغه با دارا بودن موقعیت محیطی، وجود منابع طبیعی، انسانی، جاذبه های تاریخی و مـذهبی توانـایی زیـادی را برای جذب گردشگر و توسعه صنعت توریسم دارا می باشد. روستای مردق بعنوان یکی از روستاهای شهرسـتان مراغـه واقـع در منطقـه حفاظت شده فسیلی دارای ظرفیت فراوانی در زمینه جذب توریسم و فعالیت های گردشگری دارد. اما نتوانسته است از ایـن موقعیـت و منابع سرشار از طبیعت، استفاده مناسب در زمینه جذب گردشگر را داشته باشد. منطقه اثر طبیعی ملی فسـیلی مراغـه کـه بـه بهشـت فسیلی ایران نیز معروف است دارای منابع غنی فسیلی از نوع مهره داران می باشد. ایـن نـوع فسـیل هـا در میـان منـابع فسـیلی جـزء نادر ترین منابع محسوب می شود و نشانگر هویت ملی و تاریخی کشورمان است. در حال حاضر ایـن منطقـه تحـت حفاظـت اداره کـل محیط زیست استان آذربایجان شرقی می باشد. در عین حال این منطقه بر اثر فعالیت های ناپایدار کشاورزان مورد تهدید نـابودی قـرار گرفته است. می توان گفت فعالیت های ناپایدار کشاورزن منطقه به نوعی باعث اعمال فشار به منابع طبیعی آب و خاک و تخریب منابع با ارزش فسیلی در منطقه شده و ما را از مسیر توسعه پایدار منحرف می نماید.. لذا با سیاست گذاری هـای مناسـب در زمینـه صـنعت گردشگری و رواج اکوتوریسم در این منطقه گام مؤثری را می توان در زمینه توسعه اقتصادی، اجتمـاعی و در نهایـت توسـعه پایـدار در منطقه مورد نظر برداشت.
-1 روش و اهداف تحقیق
این مقاله از نوع بررسی و پژوهش کتابخانه ای است که از طریق مشاهدات مسـتقیم محقـق از منطقـه و بـا اسـتفاده منـابع اطلاعـاتی کتابخانه دانشگاه شیراز، کتابخانه و سایت اینترنتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، منابع اطلاعـاتی پورتـال سـازمان محـیط زیسـت مطالب گردآوری شده است. محقق با بررسی موضوعات و تحلیل آنها با توجه به هدف تحقیق که سعی داشـته ابتـدا تعـاریف کـاملی از مفاهیم اکوتوریسم، توسعه پایدار روستایی، اکوتوریسم پایدار و اصول اکوتوریسم پایدار ارائه نماید، بـه رابطـه بـین اکوتوریسـم و توسـعه پایدار در حفاظت و مدیریت منابع فسیلی مراغه اشاره کند. همچنین محقق ضمن بهره مندی از خط مشی و نظرات استادان در رابطه با اکوتوریسم و نقش آن در توسعه پایدار، به معرفی جاذبه ها و ظرفیتهای گردشگری اثر طبیعی ملی فسیلی مراغه نیز اشاره کرده است.
3
-2 مبانی نظری تحقیق
واژه اکوتوریسم مفهوم نسبتا جدیدی است که هنوز هم اغلب، درست درک نشده و صحیح بکار نمی رود. لغت Eco Tourism از نظـر ریشه لغوی از دو جزء Eco و Tourism ساخته شده است که پیشوند eco برگرفته از ریشه ای یونانی به معنی ترکیبی از مفـاهیم محیط زیست و زیستگاه و tourism به معنای گردشگری است. در فرهنگ فارسی نیز کلمه بوم (یا سرزمین و زیستگاه) را معادل eco قرار داده اند و به نوعی به Eco Tourism ، بوم گردی نیز می گویند. این مفاهیم بیش از هر چیز طبیعت را تداعی می کنند.
واژه اکوتوریسم برای اولین بار در دهه 1980 بکار رفت و این تعریف جامع برای همگان پذیرفته شده و نخستین بار در دهه 1980 وارد ادبیات توریسم شد. اولین تعریف جامع. کوتاه و همخوان با اهداف جامعه اکوتوریسم توسـط انجمـن بـین المللـی اکوتوریسـم در سـال 1990 ارائه شد. اکوتوریسم یعنی سفر مسئولانه به مناطق طبیعی به منظور حفظ محیط زیست شده و بهبود اوضـاع اقتصـادی جوامـع محلی(رنجبر .(1388.
زاهدی اکوتوریسم را یکی از انواع توریسم تلقی می کند. به اعتقاد وی اکوتوریسم مشتق شده از توریسم است و با محیط های طبیعـی بکر و دست نخورده و هم چنین نواحی حفاظت شده مرتبط است. اکوتوریسم به حفظ اکوتوریسم کمک می کند و برای منابع طبیعی ارزشهای بومی جوامع محلی، احترام و ارزش قائل است (زاهدی، .(1385 اکوتوریسم دارای تعـاریف متعـددی از سـوی صـاحب نظـران می باشد. برخی افراد از واژه اکوتوریسم برای جذب مسافرین آگاه از شـیوه حفاظـت از مکـان هـایی کـه صـرفا مکـان هـای طبیعـی و
گردشگری بوده و معتقد به اثرات زیست محیطی و اجتماعی زیان بار آن می باشند، سوء استفاده می کنند.
اتحادیهی جهانی حفاظت از طبیعت ) IUCN.1996( اکوتوریسم را چنین تعریف کرد: اکوتوریسم یک سفر و بازدیـد زیسـت محیطـی مسؤولانه از مناطق طبیعی بکر است که به منظور لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و ویژگیهای فرهنگی مرتبط با آن انجام مـی شود، به طوری که باعث ترویج حفاظت گردد و اثرات منفی بسیار کمی از جانب بازدید کنندگان بر محیط به جای گذارد و شـرایطی را
برای اشتغال و بهره مندی اقتصادی و اجتماعی مردم محلی (بومی) فراهم کند
همزمان با کسب گاهی و تجربه ی بیشتر، نیازبه یک تعریف جامع و کامل نیز افزایش یافت. جدیدترین و کاملترین تعریف توسط مـارت هانی در سال 1999 ارائه شد: اکوتوریسم، سفر به مناظق حساس، بکر، سالم و معمولا حفاظت شده می باشد.اکوتوریسم برای گردشگر، یک سفر آموزنده می باشد که درآمد آن صرف حفاظت محل شده و مستقیما در رشد و توسعه اقتصادی و تقویت سیاسی جوامع محلی تاثیر گذاشته و موجب تکریم فرهنگ های گوناگون و حقوق بشر می گردد(رنجبر .(1388.
اکوتوریسم از طیف گسترده ای از گزینه های ویژه تشکیل شده است و از بازدید علمی گرفته تا بازدید اتفاقی در منطقه ای طبیعـی بـه عنوان فعالیت آخر هفته، یا بخشی جنبی از مسافرت کلی و طولانی را شامل می شود(کریم پناه، .(1384
فنل معتقد است اکوتوریسم نوعی : گردشگری در طبیعت است که تأثیرات اندکی را بر محیط زیست و منـابع طبیعـی وارد نمـوده و در حفظ و بقای گونه ها و زیستگاه های طبیعی سهیم می باشد(فنل، .(1385
4
اکوتوریسم دارای چهار ویژگی اختصاصی می باشد و بر اساس آن از سـایر فعالیـت هـای توریسـمی متمـایز مـی شـود World 0220 : Tourism Organization,
➢ وابسته به طبیعت باشد.
➢ از لحاظ اکولوژیکی پایدار باشد و به عبارتی کمترین آسیب و اثرات سوء را برای طبیعت نداشته باشد.
➢ آموزش و ارائه ارزشهای منطقه مورد بازدید، عنصر اصلی آن بازدید باشد.
➢ جوامع محلی و میزبان در آن مشارکت داشته باشند.
در واقع اکوتوریسم به آن نوع از توریسم اطلاق می شود که مبتنی بر مسافرت هدفمند به مناطق طبیعی، بـرای مطالعـه و یـا آمـوزش، لذت جویی و استفاده معنوی از مناظر گیاهان و جانوران و هر نوع جنبه فرهنگی معاصر یا گذشته یکی از الگوهای فضـایی گردشـگری شکل گرفته موجود در این مناطق می باشد( مجنونیان، .(1381
-3 توسعه پایدار روستایی
توسعه پایدار روستایی یکی از شاخه های اصلی توسعه پایدار است که در پی ارائه شیوه های مناسب زندگی در سطح روستاها از طریـق حفظ و تقویت پتانسیل های طبیعی و انسانی و همچنین کاهش محدودیت های آنها می باشد. یکی از راهکارهای اساسی بـرای توسـعه پایدار مناطق روستایی توجه به اکوتوریسم با هدف خارج نمودن روستاها از حالـت انـزوا مـی باشـد. گردشـگری طبیعـت (اکوتوریسـم) فعالیتی دوستدار محیط زیست، سودآور، اشتغال زا و دارای ماهیتی مردمی در راستای حفاظت از مناطق و منـابع طبیعـی اسـت کـه از دیرباز در سراسر جهان وجود داشته و در درون خود توجه و لذت بردن از طبیعت و مناطق بکر خـارج از محـیط شـهری را دارد. حفـظ محیط زیست و گردش مسئولانه در طبیعت در ذات این نوع توریسم نهفته است.
-4 اکوتوریسم پایدار
متأسفانه تحت عنوان اکوتوریسم، خسارات جبران ناپذیری بر منابع طبیعی وارد آمده است.اکوتوریسم پایدار توریسمی است کـه از نظـر اکولوژیکی پایدار باشد، یعنی به نیازهای فعلی اکوتوریستها پاسخ دهد و به حفظ و بسط فرصتهای اکوتوریستی برای آینده بپردازد و بـه جای صدمه زدن به اکولوژی، در جهت پایـداری آن تـلاش ورزد. در اکوتوریسـم پایـدار انگیـزه اصـلی مسـافرت بـه طبیعـت، دیـدار از جذابیتهای طبیعی یک منطقه است و اکوتوریست پس از مشاهده جـذابیتها، بـدون اینکـه خللـی در آنهـا وارد آورد و بـه تخریـب آنهـا بپردازد، محل را ترک کرده، امکان استفاده را برای دیگر علاقهمندان باقی میگذارد(زاهدی،.(1382
کمیسیون جهان گردی استرالیا )ATC,2013) اکوتوریسم پایدار را اینگونه تعریف می کنـد: اکوتوریسـم پایـدار عبـارت اسـت از نـوعی گردشگری که از نظر بوم شناختی پایدار باشد؛ یعنی، به نیازهای فعلی زیست بوم ها پاسخ دهد و به جای صدمه زدن به محیط زیسـت،
5
به حفظ و بسط فرصت هایی برای تداوم حیات آنها در آینده بپردازد. انگیزه اصـلی در اکوتوریسـم پایـدار سـفر بـه طبیعـت و دیـدار از جذابیت های طبیعی یک منطقه شامل ویژگی های کالبدی و فرهنگ بومی آن است(نظری..(1392
-5 اصول اکوتوریسم
اکوتوریسم تنها شاخه ای از گردشگری است که به مشارکت جوامع محلی نیاز اساسی دارد چرا که بهتـرین و توانمنـدترین راهنمایـان تورهای گردشگری طبیعی کسی نیست جز بومیان ساکن این مناطق که به راحتی می توانند هدایت چنین تورهای تخصصی را برعهـده گیرند. بنابراین در فعالیت های گردشگری و اکوتوریسم باید سعی شود کمترین اثرات در طبیعت بجای بماند. بهتر است اکوتوریسم ها با یکسری قوانین و اصول اخلاقی این صنعت آشنا شوند.
برای حفظ و ارتقای یکپارچگی طبیعی مکان های توریسمی نهایت تلاش باید انجام پذیرد. زیرا کوجکترین آسیب بـه محـیط طبیعـی و اکوتوریسم باعث ایجاد اثرات و خسارات جبران ناپذیری می شود. همچنین، بهتر است به حساسیت های فرهنگی احترام گذاشته شـود. مشاهده شده است که عدم توجه به مسائل فرهنگی و بومی مناطق مورد بازدید تبعات جبران ناپذیری را به دنبال داشـته اسـت. بنـابر این باید باورها و اعتقادات سنتی و مردمی منطقه را شناسایی شود و به آنها بی احترامی نشود. بعنوان مثال به امـاکن مقـدس و بـاور و مسائل اعتقادی محیط میزبان احترام گذاشته شود و درصورت امکان سعی شـود در محـیط هـای روسـتایی و عشـایری پوشـش افـراد متناسب با فرهنگ جامعه میزبان باشد. ضروری است که موقـع عکاسـی و مشـاهده از مکانهـای خصوصـی و مردمـان محلـی و عشـایر (بخصوص زنها و کودکان) بدون اجازه کاری صورت نگیرد.
در فعالیت های توریسمی و گردشگری باید به مسائل زیست محیطی و بهداشـت محـیط توجـه کـافی شـود. ایـن در حالیسـت کـه در کشورمان بعضی مناطق توریسمی بخاط پخش زباله و داشتن منظره ناخوشایند دیگر قابل استفاده نیست و محیط طبیعی و زیبایی آن در خطر است. بنابراین بهتر است در تور، حداقل میزان زباله و ضایعات زیست محیطی تولید شـود و گردشـگران و اکوتوریسـم هـا بایـد محیط طبیعی مورد بازدید خود را تمیزتر از زمان آغاز، ترک کنند.
در نهایت باید سعی شود آرامش حیات وحش موجود در محیط طبیعی بر هم زده نشود. زیرا حیات وحـش مهمتـرین و بـاارزش تـرین ثروت محیط طبیعی تلقی می شود. بگونه ای که از محصولاتی که از حیوانات و گیاهان در خطر انقراض تهیه می شوند خریداری نشود. در مقابل بهتر است با خرید محصولات بومی و صنایع دستی منطقه مورد بازدید به اقتصاد محلی کمک شود. از چیـدن گـل و درختـان موجود در طبیعت خودداری شود و در عوض با گرفتن عکس از آن لذت برد.
-6 اکوتوریسم و توسعه پایدار
6
توسعه پایدار فرایندی است که طی آن مردم یک کشور نیازهای خود را بر می آورند و زندگی خود را ارتقـا مـیبخشـند، بـدون اینکـه از منابعی که به نسلهای آینده تعلق دارد مصرف کنند. بنابراین توسعه را زمانی پایدار می خوانیم که مخرب نباشد و امکان حفظ منابع، اعم از آب، خاک، منابع ژنتیکی، گیاهی و جانوری را برای آیندگان فراهم آورد. در توسعه پایدار، اصل این است کـه منـابع طبیعـی پایـه بـه گونهای محافظت شوند که نسلهای آینده دست کم بتوانند به اندازه نسل کنونی تولید و مصرف کنند. انواع توریسم را با توجه به عملکرد توریستها می توان به پایدار و ناپایدار تقسیم کرد.از میان انواع توریسم، اکوتوریسم از سایر انواع، با توسـعه پایـدار همخـوانی و سـازگاری بیشتری دارد(طبیعی. .(1387 باید در نظر داشت که توسعه پایدار یک رویکرد انسان محور است و بعبارتی در توسعه پایدار انسـان مرکـز تمامی توجهات میباشد. در نتیجه برای دستیابی به توسعه پایدار در کشور و بالاخص در منطقه اثر طبیعی مراغه باید فرصـتهایی بـرای کسب درآمد و بهبود مسائل اقتصادی و اجتماعی مردم بومی و جوامع محلی ایجاد گردد.
اکوتوریسم از طریق یکسری رویکردها و فعالیت ها تاثیر شگرفی بر پایـداری منـاطق میزبـان دارد. مطالعـات نشـان مـی دهـد توسـعه اکوتوریسم روستایی عامل مهمی در نجات روستاها، اشتغال کارآفرینی ، ایجاد شغل مکمـل در کنـار بیکـاری هـای فصـلی روسـتائیان، کاهش مهاجرت و شناسایی میراث ملی در مناطق روستایی می باشد و به عنوان ابزاری برای حفاظت و بالا بردن سـطح کیفـی زنـدگی مردم محلی که از اهداف توسعه پایدار روستایی می باشد، جایگاه ویژه ای کسب کرده است. اکوتوریسم میتواند از طریق برقراری ارتباط و مشارکت بیشتر با جوامع بومی، دستیابی به توسعه اقتصادی را در راستای توسعه پایدار تسهیل نماید. همچنین اکوتوریسم با رسـاندن منابع کافی به مردم محلی از طریق سیاست گذاری مختص افراد بومی، با ایجاد شبکه برای ارائه محصولات محلی و کمـک بـه تشـکیل سرمایه گذاری و غیره میتواند رونق بخش توسعه پایدار در مناطق باشد(فنل، .(1385 توجه به اصول استقلال اقتصـادی، پـای داری بـوم شناختی، مدیریت مناطق تحت حفاظت، کنترل جامعه میزبان، نحوه برخورد با نیازهای شخصی افراد و ارتقاء فرهنگ اجتماعی، از موارد مهم و ضروری در راستای دستیابی به توسعه پایدار به حساب می آیند.
بنابراین اکوتوریسم این قابلیت را دارد که در کنار ایجاد درآمد برای روستاییان به حفاظت های محیطی کمک کند و نیـز مـی توانـد در پویایی اقتصاد نواحی روستایی موثر باشد می تـوان از آن بـه عنـوان یکـی از فاکتورهـای مـوثر در دسـت یـابی بـه توسـعه پایـدار نـام برد(مهدیزادگان، و حسنی.( .(1387
-7 ظرفیت های گردشگری و اکوتوریسمی شهرستان مراغه
شهرستان مراغه یکی از شهرهای مهم استان آذربایجان شرقی ازلحاظ موقعیـت مکـانی و تـاریخی اسـت. ایـن شـهر در کنـار رودخانـه صوفیچای و در دامنه جنوبی کوه سهند گسترده شدهاست. مراغه با دارابودن بالغ بر 160 هزار نفر جمعیت در سال 1390 دومین شهر بزرگ و پرجمعیت استان پس از تبریز به شمار می رود. موقعیت مراغه در جنوب غربی استان آذربایجان شرقی، در مشرق دریاچه ارومیه و بر دامنه جنوبی کوه سهند قرار گرفته است. از نظر کشاورزی و باغ داری این شهرستان وضع بسیار خـوب و پـر رونقـی داشـته و نـوع کشت آن آبی و دیمی است. مراغه در زمینه ی صنایع وابسته به کشاورزی فعالیت دارد و بیش تر کارخانه هـای موجـود در آن بـه کـار تهیه خشکبار اشتغال دارند. جاذبه های طبیعی شهرستان مراغه، این منطقه را به یکی از زیباترین مناطق آذربایجان شرقی تبدیل کرده است. وجود کوهستان سهند و نزدیکی به ساحل دریاچه ارومیه همراه با دشت سبز مراغه، وجود غار هامپوییـل کـه معـروف تـرین غـار
