بخشی از مقاله
برآورداقلیم گردشگری درشهرستان ساوه بااستفاده ازمدلTCI
چکیده
شاخص آسایش گردشگری به طورسیستماتیک تاثیرعناصراقلیمی را برتوریسم مشخص مینماید.به نحوی که شرایط آب وهوایی مناسب دردفع ویاجذب گردشگران نقش بسزایی دارد.ازاینرونمیتوان ازعامل اقلیم وتأثیرآن برتوسعه دربخش توریسم غافل بود.دراین پژوهش ارزیابی شرایط اقلیم آسایش ازمنظرگردشگری بااستفاده ازشاخص آسایش گردشگریTCIموردبررسی قرارگرفت.داده های مورداستفاده یک دوره آماری20ساله شامل میانگین بارش ماهانه،دما،نم نسبی،بیشینه وکمینه دما،میانگین روزانه ساعات آفتابی وسرعت بادمیباشد.هدف ازاین مطالعه بررسی کیفی شرایط اقلیمی شهرستان ساوه ازبعد آسایشی گردشگری وتعیین تقویم گردشگری شهرستان براساس شاخصTCI میباشد.بدین منظورابتدادادههای اقلیمی راگردآوری نموده وسپس شاخصTCIدرمنطقه به تفکیک ماههای سال محاسبه گردید.این بررسی نشان دادکه شاخص گردشگری شهرستان درتمام طول سال دارای تنوع زیادی است.به گونه ای که بهترین شرایط آسایشی گردشگران ماههای اکتبرومی بارتبه آیده آل؛ماه
آوریل عالی وماه مارس،سپتامبرونوامبرودسامبر،بارتبه خیلی خوب میباشندودر مقابل ماههای جولای واگوست بارتبه قابل قبول، حدبحرانی ومرزی و نامطلوب وژانویه،فوریه،ژوین،خوب،رتبه های آخر آسایش اقلیمی را به خود اختصاص داده.
واژگان کلیدی: گردشگری، اقلیم ، شهرستان ساوه ، آسایش اقلیمی ، شاخص TCI
مقدمه
آب وهوا وتوریسم به عنوان اجزای اصلی یک سیستم به طرق مختلف بر یکدیگر تاثیر گذاشته ودر تعامل با یکدیگربحث جدیدی را به عنوان اقلیم شناسی توریسم مطرح می نماید.( Leach and shachleford,1997 ).اقلیم از دیدگاه برنامه ریزی گردشگری بسیار اهمیت دارد و گردشگران معمولا در جستجوی اقلیم مطلوب یا اقلیم آسایش هستند که در آن فرد هیچگونه احساس نارضایتی وعدم آسایش حرارتی و اقلیمی ندارد(Matzarakis, 2001 ).منظور از شرایط آسایش انسان یا منطقه آسایش، مجموعه شرایطی است که از نظر حرارتی و رطوبتی،حداقل 80 درصد افرادی که به صورت تصادفی انتخاب و در آن شرایط قرارداده می شوند،قضاوت ذهنی حالت آسایش را داشته باشند (کسمایی،.(1372:50 این عامل نقش مهمی در تصمیم گیری برای مقاصد گردشگران ایفا می کند.
بنا بر آمار بانک جهانی،در سال 2000 تعداد گردشگران در سرتاسر جهان بالغ بر 701میلیون نفر بوده و از این جریان گردشگری مبلغی حدود 475 میلیارد دلار به طور مستقیم واردچرخه اقتصادی جهان شده است(.(World Bank, 2002 البته برخی منابع درآمد گردشگری را در سال 2000حدود 621 میلیارد دلار دانسته اند و آن را در سال 2020 ، 2000میلیارد دلار برآورد کرده اند(میرطالبیان،1380،ص .(129باید توجه داشت چرخه عظیم مالی که به طورغیرمستقیم حول محور صنعت گردشگری می چرخد به مراتب مهم تر از درآمدهای مستقیم این صنعت بر اقتصاد جهانی تاثیرگذار است.معمولا بخش مهمی از خریدها(کالا و خدمات) و کارهای عمرانی - ساختمانی که با صنعت گردشگری ارتباط دارد به حساب این صنعت گذاشته نمی شود،چرا که محاسبه چرخش های مالی ودرآمدهای غیرمستقیم صنعت گردشگری عملا بسیار مشکل است.
بسیاری از کشورهای جهان،هنرستان ها و آموزشکده های تخصصی در صنعت گردشگری دایر کرده اند.در سال2005 در ایالات متحده آمریکا و اروپا بیش از 250هزار دانشجو در صنعت گردشگری مشغول به تحصیل بوده اند و هر ساله هزاران پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری در این زمینه تهیه می گردد.هزینه ها و درآمدهای آموزشی گردشگری را نمی توان به سادگی جز درآمد کلی گردشگری محاسبه کرد. طبق برآوردهای مبتنی بر آمارهای بانک جهانی، در سال 2000 به ازای هر گردشگر 650 دلار و بر مبنای آمار WTO به ازای هر گردشگر 890 دلار درآمد اقتصادی مستقیم قابل محاسبه وجود داشته است،و درآمدهای غیرمستقیم از چرخش سرمایه گذاری در امر گردشگری به ازای هر نفر 2500 دلار برآورد شده است.(پاپلی یزدی،(1389
گردشگری امروزه یکی از مباحث مهم وموثر اقتصادی و یکی از عوامل برجسته ارتباط اجتماعی و فرهنگی است ودارای خواص و پیامدهای ویژه ای است و می توان از آن به منزله یکی از نیروهای محرک توسعه اقتصادی مناطق بهره می برند(محمدی،.(1385
شاخص اقلیم آسایش گردشگری شاخصی است که به طور سیستماتیک تاثیر عناصر اقلیمی را بر توریسم مشخص می نماید. این شاخص از عناصر اقلیمی دمای هوا،بارش،رطوبت،تابش و باد استفاده می کند.برای استفاده از این شاخص به آمارهای ثبت شده در ایستگاه های هواشناسی نیاز است. استفاده از این آمار برای تحلیل وضعیت شاخص اقلیم آسایش گردشگری در یک شهر یا منطقه محدود مناسب است،اما تحلیل شاخص بر اساس ایستگاه ها به تنهایی نمی تواند بیانگر وضعیت واقعی این شاخص در یک منطقه باشد.به این منظور لازم است وضعیت در نقاط بدون آمار هم بررسی شده و مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد.شاخص اقلیم آسایش توریسم با استفاده از هفت پارامتر اقلیمی به بررسی شرایط آسایش توریسم از نظر اقلیمی در یک منطقه می پردازد و زمان های مناسب برای توریسم را تعیین می کند.(.(Mieczkowski , 1985
Perry در سال 2001 در پژوهشی به بررسی وضعیت اقلیم توریسم در مناطق گرم وخشک پرداخت و به این نتیجه رسید که در بدترین شرایط در این نواحی هنگامی رخ می دهد که موج هوای گرم به این مناطق وزش می کند و باید با پیش بینی و اعلام هشدارهای لازم از خطرات آن کا ست .
فرج زاده وهمکاران در سال 1388 در پژوهشی به پهنه بندی اقلیم توریستی در استان گیلان با استفاده از شاخص TCI پرداختند و به این نتیجه رسیدند که در استان گیلان ماه های می و ژوئن بهترین شرایط و ماه های ژانویه و دسامبر بدترین شرایط اقلیمی را برای حضور توریست دارند.
حسنوند وهمکاران در مقاله ای تحت عنوان تبیین فضایی آسایش اقلیمی استان لرستان بر شاخص TCI به این نتیجه رسیدند که بهترین ماه ها از نظر شرایط آسایشی برای گردشگران ماه های آوریل ، می و اکتبر می باشند.و بدترین شرایط از نظر آسایشی ژانویه،فوریه و ژوئن می باشند.
گندمکار در مقاله ای با عنوان تحلیل شاخص اقلیم گردشگری در شهرستان سمیرم با استفاده از مدل TCI به ابن نتیجه رسید که ماه سپتامبر بهترین شرایط را برای حضور گردشگران را دارد و ماه های ژانویه،فوریه،مارس و دسامبر برای حضور گردشگران مناسب نیست و از نظر پراکندگی مکانی نواخی شمالی نسبت به نواحی جنوبی شرایط مساعدتری را برای جذب گردشگردارند.
مواد وروشها
شهرستان ساوه از شهرهای استان مرکزی و مرکز شهرستان ساوه، در کشور ایران است. جمعیت این شهر در سال 2012 برابر با 201828 نفر است. ساوه یکی از شهرها و مناطق باستانی بازمانده از دوره ساسانی است که در اواخر دوره ساسانی و در اوایل دوره اسلامی یعنی سال 22 هجری، ساوه جزو ایالت کوهستان یا جبال بودهاست. ساوه از شمال به شهرستان زرندیه و استان قزوین از جنوب به شهرستان تفرش و استان قم و از شرق به استان تهران و قم و از غرب و جنوب غربی به استان همدان و شهرستان کمیجان محدود میگردد. در تقسیم بندی اقلیمی شهرستان ساوه دارای اقلیم نیمه خشک با تابستانهای گرم و زمستانهای کمی سرد نامگذاری شده است. اقلیم ساوه براساس طبقه بندی دمارتن خشک و طبقه بندی آمبرژه معتدل میباشد.در این پژوهش به منظور ارزیابی شرایط
