مقاله بررسی شاخص ها و معیارهای شهر هوشمند در توسعه شهری پایدار

بخشی از مقاله

بررسی شاخص ها و معیارهای شهر هوشمند در توسعه شهری پایدار

چکیده

ساخت یک شهر "هوشمند" به عنوان یک استراتژی برای کاهش مشکلات تولید شده توسط رشد جمعیت شهری و شهرنشینی سریع مطرح شده است. با این حال تحقیقات علمی کمی در پدیده مورد بحث یافت می شود. برای کم کردن فاصله ادبیات در مورد شهرهای هوشمند و در پاسخ به افزایش استفاده از مفهوم هوشمندی، این مقاله یک چارچوب برای درک مفهوم و شاخص های شهرهای هوشمند پیشنهاد می کند.بر اساس یافته های وسیع و گسترده ای از ادبیات میان رشته ایی مختلف ،هشت عامل مهم شهر هوشمند شناسایی شده اند: حکمروایی هوشمند،انرژی هوشمند،ساختوساز هوشمند،جابجایی هوشمند،زیرساخت هوشمند،تکنولوژی هوشمند،مراقبتهای بهداشتی هوشمند، شهروندی هوشمند. این عوامل اساس یک چارچوب یکپارچه هستند که می تواند در بررسی چگونگی ابتکارات دولت های محلی در تشکیل شهر هوشمند برای رسیدن به توسعه شهری پایدار استفاده شوند. براین اساس در این پژوهش تلاش گردیده تا به تبیین مفهوم شهر هوشمند و راه های تحقق آن در جوامع پرداخته شود. بنابراین ضمن مطالعه مفاهیم و ادبیات مرتبط با هوشمندی در اسناد کتابخانه ایی ، بررسی تحلیلی- توصیفی موضوع ،تعاریف و ارائه طبقه بندی ساختار مند از مسئله مد نظر خواهد بود. همچنین سعی بر آن شد تا راهبردها به منظور دستیابی به شهر هوشمند ارائه گردد. در این راستا مقاله مروری بر مفاهیم، شاخص ها و معیارهای شهر هوشمند نیز خواهد داشت.

واژههای کلیدی: شهرهوشمند ، حوزه های راهبردی ، شاخص ها ی هوشمندی

1

-1 مقدمه:

بیش از نیمی از جمعیت جهان در حال حاضر در مناطق شهر (Dirks, 2010 , 2009)زندگی می کند. چنین جماعت عظیم و پیچیده ای از مردم به ناچار تمایل برای تبدیل کردن شهرها به مکان های کثیف و بی نظم دارند . (Johnso, 2008 ) شهرها، کلانشهر، نوع جدیدی از مشکلات را تولید می کنند. مدیریت زباله، کمبود منابع، آلودگی هوا، نگرانی سلامت انسان، ترافیک و کهنگی زیرساخت مشکلاتی در میان انبوهی از مسائل شهری می باشد .(Toppeta, 2010 , Marceau,2008) اطمینان از شرایط قابل زندگی در چارچوب چنین رشد سریع جمعیت شهری در سراسر جهان نیاز به درک عمیق تر از مفهوم شهر هوشمند دارد.ضرورت پیرامون این چالش ها باعث شد بسیاری از شهرها در سراسر جهان برای یافتن راه های دقیق برای مدیریت آنها جهت رسیدن به پایداری تلاش کنند.

تنها تعداد محدودی از مطالعات شروع به بررسی و توجه سیستماتیک مباحث مربوط به این پدیده جدید شهری از شهرهای هوشمند کردند. این مقاله تلاش می کند تا ضمن پر کردن این خلا به شناسایی روند های مهم و مفاهیم و شاخص ها در مورد شهرها به عنوان مزیت های جدید برای "هوشمند" شدن بپردازد. مروری بر ادبیات نشان می دهد که در دو دهه ی گذشته راهبرد رشد هوشمند در چارچوب نظریه ی توسعه ی پایدار شهری و حمایت از الگوی شهر فشرده بنا شده است (ضرابی و صابری ،.(1390 هشت اجزای اصلی از اصول شهر های هوشمند، و پیشنهاد چارچوب مفهومی یکپارچه برای هدایت "شهر هوشمند" در مطالعات آینده شامل مواردی می باشند که در ادامه بحث خواهد شد (فراست و سالیوان،.(2013

با جمع شدن ما در شهرها، این موضوع اهمیت بالاتری پیدا مینماید که شهرهایی نهتنها سبز، بلکه کارآمد بسازیم.اگر مثالهایی از شهرهای دوستدار محیطزیست را ارائه نماییم، خواهید دید که در این میان، چندین شهر بر جنبههای خاصی که به کاراییشان کمک نموده است، تمرکز کردهاند که غالباً در بخشهای حمل ونقل، انرژی و مدیریت پسماند بوده است.برای مثال، شبکههای هوشمند در مدیریت انرژی هوشمند بسیار اثرگذار هستند درحالیکه انرژی هوشمند، ضروری است، اما تنها جنه و نشانه یک شهر هوشمند نیست.شهرسازی عصر انقلاب اطلاعات، انگاره های مختلفی را در الگوی ساخت، بافت و شکل شهری عرضه می کند که این خود ضرورت شهرسازی هوشمند در ایران است(بهزادفر،.(1382در این تحقیق، هشت مؤلفه کلیدی یک شهر هوشمند Smart City ) )شامل موارد ذیل است:

1. حکمروایی هوشمند

2. انرژی هوشمند

3. ساختوساز هوشمند

4. جابجایی هوشمند

5. زیرساخت هوشمند

6. تکنولوژی هوشمند

7. مراقبتهای بهداشتی هوشمند

8. . شهروندی هوشمند

2

(Odendaal, 2003)

شکل(:(1 مدل مفهومی شهر هوشمند

-2 تعاریف و مفهوم شهر هوشمند

مفهوم یک شهر هوشمند همچنان در حال ظهور و کار بر روی تعریف و مفهوم آن در حال انجام است(.(Boulton, 2011 مفهوم آن در سراسر جهان با نامگذاری ها، بافت و معانی مختلف استفاده می شود. طیف وسیعی از انواع مفهوم تولید شده است که با جایگزینی کلمه هوشمند با صفت مانند دیجیتال یا هوشمند به آسانی استفاده قرار می گیرند . بعضی از آنها در حال به رسمیت شناختن استفاده از شهرهای هوشمند به عنوان یک پدیده شهری هستند .( Hollands, 2008) چند تعریف سازگار شده با هر دو استفاده عملی و علمی ارائه شد .

▪ شهری که در راه رو به جلو، به خوبی به دنبال اقتصاد، مردم، حکومت، تحرک، محیط زیست و زندگی، ساخته شده از ترکیب هوشمند فعالیت های شهروندان خود قاطع، مستقل و آگاه است. (Giffinger , & all, 2007)

▪ شهری است که نظارت و ادغام شرایط همه زیرساخت های حیاتی آن، از جمله جاده ها، پل ها، تونل ها، ریل، مترو، فرودگاه ها، بنادر، ارتباطات، آب، برق، حتی ساختمان های بزرگ، بهینه سازی منابع آن، برنامه ریزی فعالیت های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه آن ، و نظارت بر جنبه های امنیتی بهتر می تواند انجام می گیرد در حالی که حداکثر خدمات به شهروندان داده می شود. (Hall,. 2000)

▪ شهر "ترکیب فناوری اطلاعات و ارتباطات و تکنولوژی با دیگر سازمان ها، تلاش برای طراحی و برنامه ریزی مورد نظر و سرعت بخشیدن به پروسه های اداری و کمک به شناسایی جدید، راه حل های نوآورانه به پیچیدگی مدیریت شهری، به منظور بهبود پایداری و سرزندگی." (Toppeta, 2010)

▪ استفاده از فن آوری های هوشمند در اجزای حیاتی زیرساخت ها و خدمات شهر که شامل اداره شهر، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، امنیت عمومی، املاک و مستغلات، حمل و نقل، و آب و برق و آگاهی بیشتر، به هم پیوسته، و کارآمد

است. (Washburn, & all 2010)

ارائه یک تعریف از شهر هوشمند که حاوی تمام موارد فوق باشد، به کمی تلاش نیاز دارد، اما درنهایت این تحقیق تعریفی از شهر هوشمند را اینگونه ارائه مینمایند" : شهرهایی که حداقل 5 تا از 8 مؤلفه هوشمندی فوق را دارا باشند."شهرهایی که تنها دو مؤلفه از مؤلفههای فوق را داشته باشند، شهرهای سازگار با محیطزیست یا دوستدار محیطزیست هستند، مانند شهر نیس در فرانسه. چندین پروژه شهر هوشمند مثل شهرک مصدر در شهر ابوظبی کشور امارات که بر اساس بهکارگیری انرژی سبز و تجدید پذیر طراحیشده اند وجود دارد؛ اما خیلی کوچکتر از آن هستند که بتوانیم به آنها شهر واقعی بگوییم.انتظار میرود که تا سال 2025، تعداد 26 شهر هوشمند در جهان داشته باشیم که 5 تا از 8 مؤلفه فوق را دارا باشند.در ادامه به تبیین شش موارد از ویژگی های مهم شهر هوشمند می پردازیم.

-3 ویژگی های شهر هوشمند:

اقتصاد هوشمند((smart economy

اقتصاد راننده اصلی شهرهای هوشمند است، و شهر با درجه بالایی از رقابت اقتصادی که یکی از خواص از شهر های هوشمند تصور میشود. همچنین، یکی از شاخص های کلیدی برای اندازه گیری رقابت شهردر حال رشد ظرفیت شهر به عنوان یک موتو اقتصادی است. اقتصاد هوشمند به شهرهایی با صنایع هوشمند اشاره دارد، که در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت داشته و همچنین سایر صنایعی که فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیندهای تولید ارتباطات آنها جای دارد.
اهداف:

· توسعه رقابت منطقه ای/جهانی
· دسترسی شهروندان به فرصت های کار

· کمک به حفظ جمعیت روستایی
· استفاده از ابزارهای الکترونیکی

حوزه های راهبردی:

· نفوذ استفاده ICT در تجارت
· کاربرد کامپیوتر و اینترنت در موسسات

· میزان نفوذ اینترنت در تجارت الکترونیک

· آژانس های توسعه محلی

· استراتژیهای توسعه اقتصاد شهری

· جذب و حفظ استعداد و تقویت خلاقیت

· توسعه فضای کسب وکار و مراکز تجارت

· ارتقاء مالی و کارآفرینی و حمایت از کارآفرینی

· پارک های فناوری وعلمی

· بین المللی سازی شهر و استراتژی ارتقاء شهر در سطح بین المللی
· توسعه پروژه های راهبردی در راستای موقعیت بین المللی شهر

جدول :(1) معیار ها و شاخص های اقتصاد هوشمند

پویایی هوشمند((smart mobility

پویایی هوشمند یعنی فراهم آوردن زمینه جهت دسترسی عمومی به فن آوری های جدید و استفاده از آنها در زندگی روزمره شهری. در دسترس بودن و کیفیت زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات برای شهرهوشمند مهم است .(Giffinger, 2007) شهر هوشمند به مجموعه ای از فن آوری محاسبات هوشمند اعمال شده به اجزای زیرساخت های حیاتی و خدمات متکی است. محاسبات هوشمند اشاره به "نسل جدیدی از فن آوری های یکپارچه سخت افزار، نرم افزار، و شبکه ای دارد که سیستم های فناوری اطلاعات با آگاهی زمان واقعی از دنیای واقعی و تجزیه و تحلیل ترافیک و جوی پیشرفته برای کمک به تصمیم گیری و

4

آگاهی بیشتر مردم ارائه می گردد " .(Washburn, & all 2010) فناوری اطلاعات و ارتباطات محرک های اصلی شهر هوشمند )

Hollands, 2008) می باشد.
اهداف:

· کاهش گره های ترافیکی بوسیله آسان سازی گراف های شهری

· ایجاد فرهنگ هایی مانند استفاده از وسایل نقلیه جدید
· سیستم های حمل و نقل هوشمند

حوزه های راهبردی:

· دسترسی و استفاده از اینترنت

· نفوذ استفاده از اینترنت همراه

· نقاط دسترسی بهWi-Fiدر شهرها

· مراکز دسترسی به اینترنت عمومی

· توسعه قراردادها با شرکت هایISP

· اتصال و زیرساخت های فناوری اطلاعات

· نفوذ استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات

جدول :(2) معیار ها و شاخص های پویایی هوشمند

محیط هوشمند((smart environment

شهر های هوشمند ، به دنبال ابتکاراتی در برابر محیط زیست هستند .(Giffinger & all, 2007) هسته مفهومی از شهر هوشمند استفاده از تکنولوژی، افزایش پایداری و مدیریت بهتر منابع طبیعی است. علاقه خاص به حفاظت از منابع طبیعی و زیرساخت های مرتبط (Hall, 2000) مانند آبراه و فاضلاب و فضاهای سبز مانند پارک است. همه این عوامل تاثیری بر پایداری و سرزندگی شهر دارند، بنابراین باید درهنگام بررسی شهر هوشمند در نظر گرفته شوند.محیط هوشمند اشاره به استفاده از فناوری های جدید برای حفظ و حراست از محیط زیست دارد. محیط هوشمند توسط عوامل زیر مشخص می شود.
اهداف:

· کاهش استفاده از انرژی به کمک نوآوری های فناوری و و تشویق به کاهش مصرف و بازیافت

· پایداری محیط زیست