بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر اضطراب امتحان بر عملکرد تحصیلی در دانش آموزان ابتدایی و علاوه بر این ارائه نتایج پژوهش به معلمان و والدین دانش آموزان ابتدایی برای آگاهی درزمینه اضطراب امتحان و شیوه برخورد با آن است. تحقیق از نوع کیفی است و به شیوه پژوهش روایی انجام شده است؛ بنابراین نتایج آن قابلیت تعمیم پیشگویانه دارد. روایت این پژوهش بر اساس مشاهدات و مصاحبههای حاصل از جلسات کارورزی 1 رشته علوم تربیتی شکل گرفته است و اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوریشده است. با توجه به مشکلاتی که هنوز در میان دانش آموزان میهن عزیزمان وجود دارد، این روایت آورده شده است تا این مشکلات بهتر شناسایی شوند و امید است برای حل آنها برنامهریزی صحیحی انجام پذیرد. اهداف ویژه تحقیق عبارت اند از: بررسی معنی و مفهوم اضطراب و اضطراب امتحان ازنظر علمی، بررسی علل بروز اضطراب امتحان در دانش آموزان، بررسی نشانههای اضطراب امتحان در دانش آموزان و بررسی آثار اضطراب امتحان در دانش آموزان. یافتههای این پژوهش نشان داد که بین اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی رابطه معنادار و معکوس وجود دارد، یعنی اضطراب امتحان بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان ابتدایی تأثیر منفی میگذارد.
مقدمه
یکی از اهداف مهم و اساسی در هر نظام آموزش و پرورش، عملکرد تحصیلی مطلوب دانش آموزان است تا موجب تعمق یادگیری و بروز رفتارهای مطلوب در آنها شود. از عوامل مؤثر بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان، عامل روحی و روانی است. وجود انسان از ابعاد متعددی قابلبررسی است که البته تقسیمبندی وحدانیت وجودی انسان صرفاً برای سهولت مطالعه تخصصی و شناخت بیشتر است. کسی که اضطراب دارد در حقیقت دچار یک اختلال روحی و روانی است و اینکه اختلالات روحی و روانی بر سایر ابعاد انسان اثر دارد بر کسی پوشیده نیست. ازجمله مشکلات روحی و روانی در میان دانش آموزان میتوان به اضطراب امتحان اشاره نمود. دانشآموزی که دچار اضطراب امتحان است قطعاً دچار اختلال در امور مختلف آموزشی میگردد و نمی توان او را با دانشآموزی که به این مشکل دچار نیست از جنبههای گوناگون مورد قیاس قرار داد. در حقیقت بین تمام سندرمهای مورد مطالعه روانشناسی ناهنجاری، اختلالات اضطرابی از همه شایعتر است. - لشکری پور و همکاران، - 1386 اضطراب عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم دلواپسی با منشأ ناشناخته که به فرد دست میدهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است. اضطراب امتحان پدیدهای شایع در میان دانش آموزان ابتدایی است که کموبیش در آنها قابلمشاهده است و گاهی آنقدر دچار پیشرفت میشود که در بزرگسالی مشکلاتی برای فرد ایجاد میکند و شامل تجربیات و احساسات ناخوشایند عاطفی و نگرانی یا تشویش در موقعیتهایی است که فرد احساس می کند عملکرد وی مورد ارزشیابی قرار میگیرد. همچنین به حالتی اشاره دارد که فرد را درباره توانایی هایش در انجام یک وظیفه دچار ترس میکند. - چراغیان و همکاران، - 1387 با توجه به مشاهدات جلسات کارورزی و مصاحبه با دانش آموزان به وجود اضطراب امتحان میان بسیاری از آنها پی برده شده است و علاوه بر این اضطراب امتحان در بسیاری از دانش آموزان همواره مشاهده میشود که برای دانش آموزان و خانوادهها بهصورت یک معضل درآمده است، هدف بر آن است تا تأثیر این مقوله بر عملکرد تحصیلی بررسی گردد. بندرت اتفاق میافتد که در خلال فرآیند کودکی و نوجوانی بحرانهای اضطراب مشاهده نگردند. گاهی این اضطراب بهطور ناگهانی و زمانی بهصورت تدریجی ظاهر میشود. گاهی فراگیر است و زمانی بالعکس در خلال چند ساعت پایان میپذیرد؛ بنابراین، اضطراب بهمنزله بخشی از زندگی کودکان و نوجوانان یکی از مؤلفههای ساختار شخصیت آنها را تشکیل میدهد و از این زاویه است که پارهای از اضطرابهای دوران کودکی و نوجوانی را میتوان بهنجار تلقی کرد و تأثیر مثبت آنها را بر فرآیند تحول پذیرفت. چون این فرصت را برای افراد فراهم میآورد که مکانیسمهای سازشی خود را در جهت مواجهه با منابع استرسزا و اضطرابآور گسترش دهند. بالعکس، اضطراب مرضی نیز وجود دارد که بهمنزله منبع شکست و سازش نایافتگی به شمار میرود و طیف وسیعی از اختلالهای شناختی و بدنی تا ترسهای غیرموجه و وحشتزدگی را شامل میشود و فرد را از بخش عمدهای از امکاناتش محروم میکند. - لشکری پور و همکاران، - 1386 این پژوهش ازآنجهت ضرورت میابد که اضطراب امتحان در میان دانش آموزان ابتدایی بسیار شایع است و معلمان و والدین برای تحقق اهداف آموزشی بهعنوان راهنمای دانش آموزان بایستی به آنها برای کاهش یا از بین رفتن آن کمک نمایند. یکی از گستردهترین قلمروهای تحقیق در چند دهه اخیر، اضطراب و حوزههای وابسته به آن بوده است. بررسیهای اخیر نشان دادهاند که اختلالات اضطرابی واجد بیشترین فراوانی در سطح کل جمعیت هستند که یکی از اشکالات این اختلالات، اختلال اضطراب امتحان میباشد. برخی محققین بر این عقیدهاند که اضطراب امتحان افراد را برای مطالعه بهتر مهیا میسازد. در مقابل برخی دیگر بر این عقیدهاند که کاهش اضطراب موجب بهبودی عملکرد افراد میگردد. - چراغیان و همکاران، - 1387 همچنین اضطراب امتحان درصورتیکه کنترل نشود و از حد خود فراتر رود، آثار جبرانناپذیری در سنین بزرگسالی فرد می گذارد؛ بنابراین بهعنوان والد یا معلم بایستی اضطراب امتحان را در کودکان شناسایی نمود و در حد امکان برای کاهش آن برنامهریزیهای لازم را انجام داد تا از عواقب بعدی آن پیشگیری شود. دانش آموزان امروز، آیندهسازان فردای میهنمان هستند و سلامت روانی آنها، سلامت روانی جامعه فردای ایران عزیز را فراهم میآورد؛ بنابراین باید به دنبال راهحلهایی برای این مشکل بود. به این منظور به جستوجو و گردآوری اطلاعات در این زمینه پرداخته شد و اهداف زیر دنبال شد:
اهداف پژوهش
اهداف کلی
1. بررسی تأثیر اضطراب امتحان بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان ابتدایی
2. ارائه نتیجه پژوهش به معلمان ابتدایی و والدین دانش آموزان
اهداف ویژه
1. بررسی معنی و مفهوم اضطراب و اضطراب امتحان ازنظر علمی
2. بررسی علل بروز اضطراب امتحان در دانش آموزان
3. بررسی نشانههای اضطراب امتحان در دانش آموزان
4. بررسی آثار اضطراب امتحان در دانش آموزان
پیشینه
در زمینه اضطراب امتحان پژوهشهای متعددی صورت گرفته است که ازجمله آنها میتوان به این موارد اشاره کرد: یزدانی - 1391 - در پژوهشی که به بررسی اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی دانشجویان دختر پرستاری پرداخته است به این نتیجه رسیده است که سطح اضطراب امتحان بهعنوان متغیر پیشگو ارتباط معناداری در جهت معکوس با عملکرد تحصیلی دارد. - یزدانی، . - 1391 چراغیان و همکاران - - 1387 در پژوهشی که به بررسی اضطراب امتحان و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی در دانشجویان پرستاری پرداختهاند به این نتیجه رسیدهاند که ارتباط معنادار آماری بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی وجود ندارد. - چراغیان و همکاران، . - 1387 لشکری پور و همکاران - 1386 - در پژوهشی که به بررسی ارتباط بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر زاهدان پرداخته اند به این نتیجه رسیدهاند که بین سطح اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معکوس وجود دارد. نتایج از یک سو نشانگر شیوع بالای اضطراب امتحان در دانش آموزان مقطع راهنمایی و از سوی دیگر نشانگر اثر منفی اضطراب بر عملکرد تحصیلی می باشند . - لشکری پور و همکاران، . - 1386 شعیری و همکاران - 1383 - در پژوهشی که به مطالعه اضطراب و پیشرفت تحصیلی با توجه به جنسیت و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی پرداختهاند به این نتیجه رسیدهاند که بهطورکلی رابطه منفی و معنادار بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی وجود دارد.
بیان مسئله
من دانشجوی کارشناسی ترم 4 ورودی 92 دانشگاه فرهنگیان شهید باهنر کرمان پردیس خواهران هستم. درس کارورزی یک را در کلاس چهارم با یکی از معلمان باسابقه در دبستان کوچک اما پرجمعیت استقلال کرمان گذراندم. طی چهار جلسه که به کلاس رفتم متوجه شدم بسیاری از دانش آموزان کلاس اضطراب دارند. در دومین جلسه کارورزی - 1394/7/20 - ساعت تفریح قبل از ساعت املا در کلاس نشسته بودم. میترا به دوستش میگفت از املا می ترسد. نزد او رفتم و علت ترس او را پرسیدم.
