بخشی از مقاله
-1چکیده
درحال حاضر فضاهای عمومی درشهرهای جدید فاقد هویت و سرزندگی میباشند . امروزه تأمین نشاط و سرزندگی شهری به یکی از دغدغه های اصلی نظامهای مدیریت شهری به ویژه درکشورهای توسعه یافته تبدیل شده است. روش این پژوهش، توصیفی، تحلیلی است و یافته های پژوهش حاکی از آن است که چنانچه نسبت به نورپردازی-نه به عنوان یک فعالیت تزیینی و جنبی، بلکه به عنوان یک راه کار مؤثر در معماری مجدد شهر ها به هنگام شب- رویکردی علمی و برنامه ریزی شده اتخاذ گردد، می تواند ضمن بهبود کیفیت زندگی شهری، نقش مهمی در افزایش جذابیت، زمان فعالیت و امنیت شهری برای گردشگران و به تبع آن توسعه گردشگری شهری را نیز به همراه داشته باشد . هدف ازپژوهش حاضر،بررسی معیارهای تاثیرگذار در ارتقاء سرزندگی فضاهای عمومی ازطریق نورپردازی فضای شهری و بررسی آنها در محله پادادشهر اهواز است.
واژه های کلیدی : سرزندگی ، نورپردازی ، محله پادادشهر.
-2مقدمه
همه کس، از کارشناس و متخصص گرفته تا شهروند ساده و عادی، از وضعیت نا به سامان شهرهایمان ناراضی اند، عناصر ناهمگون و ناهنجار گوناگونی در کنار هم به اغتشاشات محیط دامن می زنند. نور یکی از عوامل مؤثر بر ارزش فضایی است واین عامل به این دلیل پراهمیت است که قادر به تأثیر گذاری بر ویژگی های دیگر فضا می باشد. با نور می توان خواص دیگر فضا، مثل رنگ و بافت را تغییر داد یا بر آنها تأکید کرد. از طرف دیگر، فضاهای باز شهری به دلیل اهمیتی که در بازسازی روحی و زدودن خستگی افراد جامعه دارند، باید هم در طول روز و هم در طول شب، از این نظر که چه نوع فضایی را برای ناظران و استفاده کنندگان ایجاد می کنند، مورد بررسی قرار گیرند. گستردگی و وسعت شهرها و تداوم زندگی شبانه در شهر و همچنین تأکید بر زیبایی های بصری شهر، روزبه روز بر اهمیت نقش نور در اماکن عمومی می افزاید. عدم وجود مطالعه کافی در زمینه تأثیرات نور در فضا بر انسان، باعث ایجاد وضع نامناسب نورپردازی های موجود شده که نه تنها فضا را جذاب و زیبا نساخته ، بلکه در ایجاد آلودگی زیست محیطی نقش تعیین کننده ای داشته است.
هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر نورپردازی در ارتقاء سرزندگی فضای عمومی است، که درمحله پادادشهر واقع در شهراهواز به آزمون گذاشته شده است .ابتدا نورپردازی و سرزندگی شهری را مورد بررسی قرار می دهیم و در ادامه برای اثبات فرضیه پژوهش از طریق توزیع پرسشنامه بین شهروندان در محدوده مطالعاتی، میزان سرزندگی محدوده مطالعاتی مشخص میشوند و در پایان میزان تاثیر مولفه نورپردازی بر سرزندگی محدوده مطالعاتی، بیان میشود.
-3سؤال پژوهش
در این پژوهش مهم ترین و اصلی ترین سؤالی که به دنبال یافتن پاسخ ان هستیم عبارت است از: آیا نور باعث سرزندگی فضاهای شهری می شود؟
-4فرضیه پژوهش
به نظر می رسد نورپردازی مناسب سبب افزایش حضور پذیری و سرزندگی فضاهای شهری میشود.
-5قلمرو پژوهش
با توجه به عکس هوایی تصویر شماره 1 ، پادادشهر در شرق منطقه ی یک اهواز یعنی ریل راه آهن – حد فاصل میدان تره بار سابق تا روبروی زیبا شهر و انتهای شرق زیبا شهر قرار گرفته است که یکی از محلات به نسبت قدیمی شهر اهواز است و جزو محلات اعیان نشین شهر به حساب میآمد. خیابان 10 پادادشهر ، خیابان جوادالائمه و خیابان کمپانی - پیروزی جدید - ،جزء خیابانهای اصلی پادادشهر هستند که از خیابان های پرکاربری و پر ترافیک این محله محسوب می شوند.
تصویر .1 عکس هوایی از محدوده مورد مطالعه
-6پیشینه تحقیق
بن بوا در کتاب زیبایی نور - - 1376 به بررسی ابعاد مختلف تأثیر گذاری نور بر زندگی انسان و محیط زیست پرداخته و کاربردهای مختلف نور را در صنایع و هنرهای متفاوت برجسته نموده است. کرمونا معتقد است در مدت زمانهای متفاوت از روز و شب محیط شهر دارای استفاده های متفاوتی است که این امر می تواند به عنوان یک آگاهی و تجربه برای طراحان شهری جهت مشاهده یک زندگی روزانه در فضای عمومی و یا برخی فضاها در فصول متفاوت قراریابد . - Carmona,2003,p. 194 - - علایی، - 1390 بیان کرده که عواملی مانند امنیت،نورپردازی مناسب، کاربری های تجاری مختلط و ... بر میزان حضورپذیری مردم تأثیر می گذارد.در مورد نورپردازی شهری، احمدی - - 1388 بابیان ضرورت وجود نور به عنوان یکی از اصلی ترین عنصر منظر شهری به بررسی نقش نورپردازی در تأمین امنیت شهر می پردازد.اعتمادی فر - - 1388 با آشنایی بر ضرورت وجود نور به عنوان یکی از اصلی ترین عناصر منظرشهری به بررسی نقش نورپردازی شهری در تأمین امنیت شهر و نقش بازدارنده ی آن از وقوع جرم و جنایت می پردازد. رفیعی - - 1390 نیز به شناخت خصوصیات روشنایی مصنوعی، درک تأثیر نور،امکان فضاسازی مناسب با روش های نورپردازی و... پرداخته است.
-7چارچوب مبانی نظری
-7-1نور:
نور یک جز ضروری برای محیط انسان ساخت است بنابراین نخستین عامل محیطی که برای هر نوع فعالیتی ضروری است، نور و روشنایی میباشد .این عامل بیش از سایر متغیرهای فیزیکی تاثیر دارد؛ زیرا متغیرهای دیگری را که در کیفیت انجام کار نقش مهمی دارند، دستکاری میکند - 1969:12،. - Birren نور می تواند ادراک فضایی ما را تحت تاثیرقرار دهد، به گونه ای که منجر به ظاهر متفاوت از یک فضا شود و از طریق گوناگون توسط متخصصان نورپردازی اعمال شود 2007:19 - ،. - Onge swee hong
-7-2نورپردازی در فضای شهری:
نور همواره به عنوان عنصری موثر در جوامع انسانی، از دو جنبه مادی و معنوی مطرح بوده است و یکی از مهمترین عوامل کیفی و نمادین بوده و از نظر کارکرد عملی از جایگاه ویژه ای در معماری و شهرسازی برخوردار بوده است. نور و روشنایی به خصوص درشب تاثیرات متفاوتی برکیفیت فضا برجای می گذارد و یک فضا با نورپردازی ازجنبه های مختلف کیفی تاثیر می پذیرد
همانطور که از نام آن مطرح می شود، نورپردازی شهری به طراحی روشنایی مصنوعی برای همه عناصر در محیط شهری اشاره دارد قبلاً،. نورپردازی شهری در درجه اول برای چهار هدف اصلی ارائه شد، که عبارت بودند از:ایمنی عناصرشهری، امنیت ساکنان شهر، زیبایی محیط و رونق اقتصادی کشور، که از توانایی نور برای حمایت از فعالیت های شب و زیبا نمودن آن به کار گرفته می شود .از چهارجنبه های فوق، نورپردازی برای ایمنی"حصول اطمینان ازسطح مناسب نورپردازی است تا شرایط کاری ایمن را فراهم کند ."با در نظر گرفتن دوعامل اصلی که عمدتا به ارائه سطح روشنایی کافی برای توانایی ساکنان درنظارت برتعلق خود و درک روانی امنیت، نور خوب شهری اغلب با درخشندگی بالا اشتباه گرفته شود .همچنین روشنایی خوب در حالی که به تحرک در فضا اجازه می دهد، باید استفاده از فضا را راحت کند .همچنین، نورپردازی مناسب باید با هدف ترویج"یک احساس خوب بودن دریک محیط خاص و درعین حال افزایش حس زیبایی در محیط"عمل نماید 2007:14 - ،. - Onge swee hong
