بخشی از مقاله
چکیده
یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد و تصمیمهای سرمایهگذاری در واحدهای تجاری مفهوم ریسک سقوط قیمت آتی سهام است. عوامل متعددی بر ریسک سقوط قیمت آتی سهام تأثیر دارد که از جمله میتوان به قابلیت مقایسهی صورتهای مالی و اندازهی شرکت اشاره کرد. هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر قابلیت مقایسه صورتهای مالی و اندازهی شرکت بر ریسک سقوط قیمت آتی سهام بوده است. لذا 84 شرکت به روش حذف سیستماتیک، از بین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1385 تا 1394 به عنوان نمونه انتخاب شده و از الگوی چند متغیرهی لاجیت با استفاده از دادههای ترکیبی استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیههای پژوهش حاکی از آن است که قابلیت مقایسه صورتهای مالی، ریسک سقوط قیمت سهام را به صورت معناداری کاهش میدهد. همچنین یافتههای پژوهش نشان میدهد که اندازهی شرکت بر شدت اثرگذاری قابلیت مقایسهی صورتهای مالی بر کاهش ریسک سقوط آتی قیمت سهام تأثیر معناداری دارد.
.1 مقدمه
توجه بسیاری از دانشگاهیان و افراد حرفهای به موضوع تغییر ناگهانی قیمت سهام طی سالهای اخیر، به ویژه بعد از بحران مالی سال 2008 معطوف شده است. سقوط قیمت سهام، به کاهش ناگهانی قیمت سهام پس از رسیدن آن به نقطه اوج قیمت در نتیجه افشای ناگهانی اخبار نامطلوب انباشته شده در شرکت توسط مدیریت، گفته میشود .[16] بسیاری از پژوهشگران مانند چن و همکاران [9] معتقدند که سقوط قیمت سهام یک شرکت تحت تأثیر مدیریت اطلاعات داخلی آن شرکت قرار میگیرد. مدیران بر پایه دو عامل از افشای اخبار بد خودداری میکنند. منافع شخصی و منافع سازمانی؛ اما مدیران تنها قادر به پنهانسازی اطلاعات تا حد مشخصی هستند و با رسیدن به آن آستانه، اخبار بد به صورت اتفاقی و غیرمنتظره منتشر میشود و قیمت سهام کاهش مییابد. سرمایهگذران همواره در پی راهکارهایی هستند که از اقدامات سودجویانه مدیریت پیشگیری کنند. براین اساس سرمایهگذاران خواهان اطلاعات شفاف هستند تا بتوانند عملکرد مدیریت را ارزیابی و بر اساس آن تصمیمگیری نمایند. یکی از راههایی که موجب محدودیت مدیریت در عدم افشای اخبار بد میگردد، قابلیت مقایسهی صورتهای مالی است. قابلیت مقایسه، یکی از ویژگیهای کیفی ارتقاءدهنده کیفیت بوده و بدین شکل تعریف میشود "ویژگی کیفی از اطلاعات است که استفادهکنندگان را قادر به شناسایی شباهتها و تفاوتهای بین دو مجموعه از پدیدههای اقتصادی میکند. برای این که اطلاعات قابل مقایسه باشند، موضوعات مشابه باید مشابه و موضوعات متفاوت، متفاوت به نظر برسند" [15]به. صورت کلی قابلیت مقایسه به عملکرد تقریباً یکسان و مشابه در سیستمهای حسابداری دو شرکت در ثبت و نگاشت رویدادهای اقتصادی اطلاق میگردد .[17] قابلیت مقایسه از اقدامات منفعتطلبانهی مدیریت جلوگیری میکند و احتمال سقوط قیمت سهام را کاهش میدهد. همان طور که کیم و همکاران [24] نشان دادند، قابلیت مقایسهی صورتهای مالی، ریسک سقوط قیمت آتی سهام را کاهش میدهد. پژوهشهایی نظیر هانگ و اشتاین [19] و کیم و همکاران - 2015 - علاوه بر قابلیت مقایسه عوامل دیگری از جمله عدم تجانس سرمایهگذاران و اندازهی شرکت، نیز در کاهش ریسک سقوط قیمت آتی سهام مؤثر است. سرمایه-گذاران در بورس اوراق بهادار نسبت به سرمایهگذاری در شرکتهای مختلف تصمیمگیری میکنند. از آنجایی که مبنای تصمیمگیری پیشبینی است و سرمایهگذاران به سود و قیمت آتی سهام توجه ویژهای دارند و با وجود قابلیت مقایسه بین شرکتهای همصنعت، امکان تخصیص بهینه منابع و افزایش ثروت و رفاه تسهیل میشود. بدین ترتیب به سرمایهگذاران، مدیران و دولتمردان در تصمیمهای سرمایهگذاری و تخصیص منابع کمک مینماید. همچنین انتظار میرود که با افزایش قابلیت مقایسه صورتهای مالی و اندازه شرکت، ریسک سقوط قیمت آتی سهام کاهش یابد؛ لذا هدف پژوهش حاضر بررسی اثر قابلیت مقایسهی صورتهای مالی و اندازهی شرکت بر ریسک سقوط قیمت آتی سهام است. ادامه مقاله شامل بخشهای زیر است:
مبانی نظری و پیشینه پژوهش، فرضیهها ی پژوهش، روششناسی پژوهش شامل جامعه آماری و انتخاب نمونه، متغیرهای پژوهش ، روش پژوهش، مدل آزمون فرضیهها ، تجزیه و تحلیل دادهها، بیان یافتههای پژوهش و در نهایت نتیجهگیری و تحلیل یافتهها ی پژوهش وپیشنهادات برای پژوهشهای آتی.
.2 مبانی نظری پژوهش
بسیاری از پژوهشگران نظیر چن و همکاران - 2001 - بر این باورند که سقوط قیمت سهام یک شرکت از مدیریت اطلاعات داخلی آن شرکت ناشی میشود. در شرایطی که اطلاعات به طور تصادفی وارد بازار میشود و فرآیند انتشار اطلاعات بدون توجه به خوب یا بد بودن آن به صورت سیستماتیک انجام گیرد، میتوان گفت که اطلاعات منتشر شده دارای توزیع متقارن است. به عبارت دیگر اگر مدیران همهی اطلاعات را به سرعت افشا کنند، این عمل سبب بازده سهام با توزیع متقارن میشود [28]؛ اما مدیران همواره انگیزهی پنهانسازی اطلاعات و اخبار منفی و انباشته کردن آنها در داخل شرکت را دارند [15] عدم افشای اخبار بد توسط مدیران تا یک آستانهی معین ادامه مییابد و پس از آن تداوم عدم افشای اخبار بد، غیر ممکن و پر هزینه خواهد بود. رفتار نامتقارن مدیران جهت افشای اطلاعات، سبب میشود تا واکنش قیمت سهام نسبت به اطلاعات عمومی منتشر شده، نامتقارن باشد. مدیران انگیزههای گوناگونی برای به تعویق انداختن افشای اخبار بد برخوردارند. کوتاری و همکاران نشان دادند اگر بین مدیران و سهامداران عدم تقارن اطلاعاتی شدیدی وجود داشته باشد، میزان توانایی مدیران برای افشا ننمودن اخبار بد و انباشت آنها در داخل شرکت افزایش مییابد. عوامل متعددی بر ریسک سقوط قیمت سهام تأثیر میگذارد که میتوان از آن جمله قابلیت مقایسه صورتهای مالی و اندازه شرکت را نام برد. قابلیت مقایسه یکی از ویژگیهای کیفی ارتقادهنده کیفیت است. در چارچوب مفهومی گزارشگری ایران نیز قابلیت مقایسه یکی از ویژگیهای کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات است که بر فایدهمندی اطلاعات حسابداری میافزاید [4] ماهیت تصمیمگیری انجام مقایسه و انتخاب از میان گزینهها است. از این رو اگر بتوان اطلاعات یک واحد تجاری را با اطلاعات واحد تجاری دیگر و با اطلاعات مشابه همان واحد تجاری در دوره یا مقاطع زمانی دیگر مقایسه کرد، فایدهمندی این اطلاعات بیشتر خواهد بود .[10] فراهم آوردن شرایطی که بتوان اطلاعات مالی دورههای مختلف یک واحد تجاری و یا اطلاعات مالی چندین واحد تجاری را با یکدیگر مقایسه کرد، باعث میشود تا استفادهکنندگان صورتهای مالی بتوانند نقاط قوت و ضعف و وضعیت مالی واحد تجاری و روند سودآوری یک واحد تجاری در دورههای مختلف و نیز مقایسه آن با روند سودآوری سایر واحدهای تجاری مشابه را به طور نسبی ارزیابی کنندمعمولاٌ. اطلاعات مالی به دو شکل زیر مقایسه میشوند:
الف - مقایسه اطلاعات مالی یک واحد تجاری با اطلاعات مالی مشابه سالهای گذشته همان شرکت، به منظور تشخیص روند، تغییرات وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی آن که برای تحقق آن در مورد یک واحد تجاری، ثبات رویه1 باید رعایت شود.
ب - مقایسه اطلاعات مالی یک واحد تجاری با واحدهای تجاری دیگر در همان صنعت، به منظور ارزیابی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی آن در مقایسه با واحدهای تجاری دیگر همان صنعت که به منظور تحقق آن باید در بین واحدهای تجاری مختلف همسانی رویه یا یکنواختی2 رعایت شود.
