بخشی از مقاله
چکیده
در پژوهش حاضر تأثیر کاربرد تکنولوژی آموزشی در میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی مورد بررسی قرارگرفته و پیشنهادات و راه حل های ممکن نیز ارائه گردیده تا انشاءاالله کمک مؤثری برای پیشرفت و اعتلای اهداف آموزش و پرورش کشور گردد.هدف از تحقیق در واقع پی بردن به اهمیت تأثیر تکنولوژی بر پیشرفت تحصیلی و درسی دانش آموزان ابتدایی است و ما به دنبال این مطلب هستیم که به این واقعیت علمی درست بیابیم که آیا به کار بستن رسانه ها و وسایل کمک آموزشی باعث افزایش یادگیری دانش آموزان می شود؟ نظرات آموزگاران در این مورد چگونه است ؟ چرا که معلمان وارثان اصلی و تربیت هستند و نظر سنجی از آنان درباره این موضوع اهمیت و ارزش رسانه ها و مواد آموزشی را برای ما مشخص می کند.در صورتی که آموزگاران به اهمیت و ارزش رسانه ها و تکنولوژی آموزشی اعتقاد داشته باشند و تکنولوژی آموزشی را مکمل شیوه تدریس بدانند گامهای بعدی که در جهت تکمیل و کاربرد تکنولوژی آموزشی برداشته می شود محکمتر و استوارتر خواهد بود.
مقدمه
دستگاه تعلیم و تربیت نه تنها در ایران ، بلکه در سایر ممالک جهان وظیفه سنگینی رابر عهده دارد. سرمایه گذاری برای تربیت نیروی انسانی کارآمد که در بخش های مختلف جامعه مشغول به کار خواهند شد. دوره ابتدایی که به عنوان زیر بنای نیروی کار جامعه به شمار می رود باید از آموزش صحیح ومناسبی برخوردار باشد تا بتواند پاسخگوی نیازهای رو به گسترش جامعه باشد. بنابراین مطالب آموزش داده شده باید به صورت کاربردی در زندگی روزمره کودک قابل استفاده باشد. لذا برای رسیدن به این مقصود استفاده از وسایل کمک آموزشی از نیازهای اولیه و مهم این دوره به شمار می رود زیرا تدریسی که حتی الامکان حواس بیشتری را در یادگیری جلب نماید موفق تر است . علاوه بر آن بعضی از مفاهیم و واژه ها را نمی توان به دانش آموزان فهماند و در زندگی روزمره آنها نیز نمونه های مشابهی وجود ندارد که با استفاده از آنها مطالب را قابل فهم کرد. در این گونه موارد باید از فلیمهای آموزشی که مفاهیم را به صورت ملموس و واقعی ارائه می دهند استفاده نمود. از طرف دیگر چون دانش آموزان یک کلاس تواناییهای فکری متفاوتی دارند. معلم نمی تواند با برنامه کلاس همه آنها را قانع کند. کتابهای درسی نیز در حد توان دانش آموزان متوسط تنظیم می شود . لذا معلم بایداز وسایل کمک آموزشی متنوع نظیر پوستر مجله کتاب و … استفاده کند. بنابراین استفاده از وسایل کمک آموزشی می تواند نقش بسیار ارزنده ای در جلوگیری از افت تحصیلی و یادگیری مطالب درسی ایفا کند. تکنولوژی وکاربرد آن امروزه آنچنان گسترش یافته است که می توان به جرأت گفت که جدا کردن آن از آموزش نوین محال می باشد و استفاده از وسائل در آموزش این امکان را به معلم می دهد که با اطمینان و آسودگی بیشتر به تدریس مفاهیم علمی و عملی بپردازد. دونالد پی ایل در این زمینه گفته است که استفاده از تکنولوژی در امر تدریس به مثابه استفاده از قایق برای رد شدن از دریا بوده و بیان این نظریه اهمیت استفاده از ابزار تکنولوژی را نشان می دهد.
هدف کلی تحقیق : بررسی تأثیر تکنولوژی آموزشی در میزان یادگیری.
تعریف تکنولوژی آموزشی :
تکنولوژی عبارت است از تنظیم کاربرد و ارزشیابی تکنیک ها و ابزارهای آموزشی به منظور بهبود افزایش کیفیت یادگیری انسان. تکنولوژی آموزشی عبارت است از کاربرد یافته های علمی درباره یادگیری و شرایط یادگیری که از تکنیک آزمونهای تجربی استفاده میکند.
تکنولوژی آموزشی عبارت است از روشهای سیستماتیک طراحی اجرا و ارزشیابی کل فرایند تدریس و یادگیری با توجه به هدفهای مشخص آموزشی و با استنادبه پژوهشهای مربوط به یادگیری انسان و علوم ارتباطات و کاربرد منابع انسانی و غیر انسانی به منظور تدارک آموزش مؤثرتر، سریعتر و اساسی تر که این تعریف کاملترین تعریفی است که برای تکنولوژی آموزشی می توان پذیرفت.. توجه به این نکته ضروری است که در تحلیل هر سه تعریف بر وظیفه اصلی و واقعی تکنولوژی آموزشی یعنی افزایش کیفیت یادگیری تأکید شده است. یادآوری می شود که درباره »افزایش کیفیت یادگیری« و همچنین طراحی و تولیدمواد آموزشی لازم است معلمان ارجمند با مبانی و اصول یادگیری و نحوه برقراری ارتباط انسان با پیرامون خود آشنا شوند تا بتوانند آگاهانه از روی تدبیر و به طور منطقی برنامه های آموزشی خو را طراحی کنند. بعضی ها آینده تدریس را به گونه ای تصور می کنند که کلاس ها به محیطی مناسب جهت مشارکت فعال و بدیهه گویی تبدیل شده است. این نوع کلاس ها نیاز به افزایش مهارت معلمان و شاگردان خواهد داشت. عده ای دیگر این کلاس ها را بسیار بغرنج خواهند یافت. در تصور آنها جوانب غیرضروری باعث افزایش کار و زحمت آنها خواهد شد. در این میان به نظر می رسد که دولت ها نیز طرفدار ترقی و بهبود کیفیت تدریس هستند . به عنوان مثال از طرف دولت انگلیس اعلام شده که قرار است تا سال 2006 مبلغ 900 میلیون یورو برای ارتقای تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات - ICT - هزینه شود. در این میان مبلغ 25 میلیون یورو صرف تبدیل تخته های سفید - وایت بورد - ها به صفحات نمایشی خواهد شد که می توانند کامپیوتر، تصویر، صدا، فیلم و لینک های اینترنتی را به هم ربط دهند. از همین حالا می توانید نامی برای این وایت بورد پیدا کنید. با استفاده از این روش جدید، کلاس درس در کانون تکنولوژی قرار می گیرد.
تکنولوژی در آموزش
جامعه در حال خیزش ما به شدت نیازمندیک دیدگاه آموزشی جدید و در عین حال شاداب است که هم نوعی فلسفه توسعه آموزشی پرورشی باشد و هم بتواند چشم انداز روشنی از آینده آموزش کشور ترسیم نماید. شرایط جدید, ملت ها را در برابر دو دیدگاه آموزشی زیر قرار داده است :دیدگاه آموزش با تکیه بر فناوری اطلاعاتی و ارتباطی و دیدگاه یادگیری دائمی و مادام العمر و ژرف.
استفاده از ابزار و تکنولوژی جدید در آموزش و پرورش
برای اولین بار درسال 1900 آموزش و پرورش آمریکا اصطلاحاتی مثل » کمک دیداری « و » وسایل کمک تدریس « را وارد جریان آموزش و پرورش نمود و همچنین دردانشگاهها ودوره های تربیت معلم آمریکا اولین بار درس وسایل دیداری شنیداری و تکنولوژی سمعی و بصری متداول شد. عکس العمل روانشناسان درمقابل این پدیده نوین این بود که آنرا با رویکرد فناورانه نپذیرفتند بلکه بیشتر به رویکرد فردگرایانه آموزش و رغبت وتوانایی یادگیری فراگیران توجه نمودند. بنیاد فورد درسال 1954 تلویزیون آموزشی را راه اندازی و وارد مدارس کرد و سنای آمریکا طرح دفاع ملی تعلیم و تربیت را از تصویب گذراند و مدارس بلافاصله شروع به خرید ابزار آموزشی نمودند. از آن تاریخ تا امروز ابزار تکنولوژی آموزشی توسط مدارس خریداری می شود و پس از گذشت سالها هنوز شاهد خرید بی رویه این ابزار برای مدارس و در پی آن پرشدن جیب سهامداران شرکتهای ابزارساز هستیم. با کمال تأسف با اینکه بعضی از مدارس ما از ابزار تکنولوژی آموزشی غنی هستند ولی درآزمایشگاههای این مدارس کمتر کسی از معلمان و دانش آموزان فناور شده است و این یعنی شکست و مهمترین دلایل این شکست را » عدم توجه مسئولین به مفهوم واقعی تکنولوژی آموزشی « بیان کرده اند.
هدف تکنولوژی آموزشی:
هدف تکنولوژی آموزشی ترویج تلویزیون، رادیو، ماشین آلات آموزشی، کامپیوتر ودستگاه های الکترونیکی نیست ولی به معنای نفی آنها هم نیست. تکنولوژی آموزشی عبارت است از روش سیستما تیک، طراحی، اجرا وارزیابی کلی فرآیند یاددهی یادگیری که درآن هدفها معین باشد و از یافته های روانشناسان و علوم ارتباطات استفاده گردد تا آموزش مؤثرتر و پایدارتر ارایه گردد. طبق این تعریف تکنولوژی آموزشی نرم افزاری است که ابزار رابه خدمت می گیرد، هرچه زمان به پیش می رود ابزار مدرن تری پدید می آید اگر دیروز باتایپ سربی کتاب های درسی دراختیار فراگیران قرارگرفته می شد امروز کتاب الکترونیکی با قابلیت تغییر فونت های مختلف دراختیار آنان قرار می گیرد. اگر ابزار وتجهیزات کلاس درس دیروز - متأسفانه درایران امروز - میز وتخته ای سیاه رنگ یا سبزرنگ و چند قطعه گچ بود امروز برنامه های رایانه ای یا طرح درس رایانه ای می تواند با هدایت و نظارت معلمان، امر آموزش وپرورش را تسهیل ببخشد. ابزارهای تکنولوژی درطول تاریخ همواره برای آموزش و تسهیل بخشیدن به فرایندیاددهی یادگیری مفید وکار آمد بوده اند نکته مهم نوع نگاه مدیران و مسئولان به طرز استفاده ازاین ابزارها است امروز در دوره عمومی - ابتدایی و راهنمایی - با توجه به رویکرد تولید کتاب های درسی، طبیعت به عنوان کارگاه واقعی دانش آموزان معرفی شده است و علیرغم این نگرش بعضی از مدیران تلاش می کنند که دانش آموزان رادر اتاقکهای شیشه ای به نام آزمایشگاه گرفتار نمایند با این باور که دانش آموزان را تکنولوژیست کنند حال آنکه با وضعیتی که آزمایشگاههای کنونی مدارس دارند دانش آموزان می توانند تنها به شناخت بعضی از ابزار شیشه ای آزمایشگاه ها برسند وعملاً به هیچ فناوری خاصی دست پیدا نکنند. آنچه مهم است این است که معلمان درطبیعت یاکارگاه یا آزمایشگاه یا حتی کلاس درس بتوانند دانش آموزان رادردنیای ذهن خود با محیط زندگی درگیر کنند وزمینه رابرای تولید فکر آنان ایجاد نمایند.
از این منظر :
* اگر دبیر ادبیات بتواند دانش آموزان خود را جوری پرورش دهد که خوب مطالعه کنند و قصه بنویسند و شعر بسرایند فن آوری آموزشی به کار بسته است.
* اگر دبیر علوم کاری کند که دانش آموزان او خود دست به آزمایش بزنند تکنولوژی آموزشی به کار گرفته است.
* اگر دبیر علوم اجتماعی کاری کند تا دانش آموزان درانتخابات شورای دانش آموزی به رأی اکثریت احترام کنند و مشارکت فعال داشته باشند فناوری آموزشی به کاربسته است.
با این تعریف تکنولوژی آموزشی تجهیزات آموزشی نیست اگر چه تجهیزات و ابزار می تواند درخدمت تکنولوژی آموزشی قرارگیرد تکنولوژی آموزشی به تعبیری فن به کارگیری ابزاربرای تسهیل فرآیند یاددهی یادگیری می باشد. سخن این جا است که امروز روش تدریس خطابه ای و سخنرانی روشی بسیار کهنه است اگرچه هنوز به عنوان یکی از روش های آموزشی در بعضی مواقع خیلی هم سودمند به کارگرفته می شود اما روحیه نسل حاضر و حضور رقابتی دیگر رسانه ها درمقابل صدا و لحن معلم ایجاب می کند که مسئولین ابزار تکنولوژی را به استخدام معلمان درآورند و در این میانه معلم را تنها نگذارند. اگر تجهیزات لازم و متناسب تئوری های تغییر فراهم نگردد ممکن است همه این تلاشها بی نتیجه بماند وقتی ما برای معلمان سمیناروکارگاه برگزار می کنیم واز روش های فعال تدریس سخن می گوییم از طرفینُرم فراگیران هرکلاس 50تا60 نفرمی باشد و وجود میز ونیمکت های خلاقیت کش فرصت حضور چهره به چهره ی دانش آموزان را از دست داده است ودرکلاس های غیر استاندارد و کوچک بدون نورکافی تدریس صورت می گیرد،یعنی پنبه کردن آن چه ریسه شده است.
وقتی که درمراکز تربیت معلم اساتید ضمن خدمت که دوره های روش تدریس فعال را تدریس می کنند ، خود بدون استفاده از کمترین ابزار تکنولوژی آموزشی هنوز از روش سخنرانی استفاده می کنند چگونه باید انتظار داشت دانشجویان در آینده معلمان مجری روش های تدریس مشارکت جویانه باشند. آموزش و پرورش ناگزیر است که برای هماهنگی با تئوری تغییرنگرش وروش نسبت به بکارگیری تجهیزات مناسب وابزار مدرن تکنولوژی آموزشی اقدام نماید و همچنین نسبت به تهیه مهمترین وسیله و ابزار دنیای فرا صنعتی از تاریخ یعنی رایانه همت بگمارد و تلاش کندکه تکنولوژی واستفاده ازآن رانیز به فراگیران بیاموزاند،چراکه اگر دیرتراقدام نماید دیری نمی پاید که استفاده از رایانه به
