بخشی از مقاله
چکیده
چاقی و اضافه وزن یکی از مشکلات اساسی در سراسر جهان میباشد که احتمال ابتلاء به بیماريهایی مانند درد مفاصل، مشکلات قلبی عروقی و اختلالات ریوي را افزایش میدهد. در مطالعهي حاضر تأثیر دو شیوهي تمرینی استقامتی از نوع تناوبی شدید و مقاومتی دایرهاي بر تغیی رات ترکیب بدن و عملکرد ریوي در دختران داراي اضافه وزن بررسی شد.
در این تحقیق از بین دختران داوطلب واجد شرایط - سالم، غیرفعال و داراي شاخص تودهي بدنی بین 25-30 کیلوگرم بر مترمربع - . 40 نفر حاضر به همکاري شده که به صورت تصادفی در سه گروه مقاومتی دایرهاي، تناوبی شدید و کنترل تقسیم شدند. گروههاي تمرینی طی 8 هفته و هر هفته سه جلسه به تمرین پرداختند. در گروه مقاومتی تمرین شامل 2 دایره با 7 ایستگاه و 2 ست با 8-15 تکرار و شدت 65-85 درصد یک تکرار بیشینه انجام شد.
گروه تناوبی با شدت 85-95 درصد ضربان قلب بیشینه، 8-11 تکرار 2 دقیقهاي دویدن که استراحتهاي تعیین شده در هر دو گروه از نوع فعال با شدت 30-40 درصد ضربان قلب بیشینه اعمال شد. قبل و بعد از دورهي تمرینی، آزمونهاي اسپیرومتري، ترکیب بدن، قدرت و استقامت عضلانی بالا تنه و حداکثر اکسیژن مصرفی گرفته شد. دادهها با آزمون آنووا یکسویه و آزمون تعقیبی LSD توسط SPSS، نسخه ي 18 تجزیه و تحلیل شد. سطح معناداري P< 0/05 در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بین گروههاي مورد مطالعه، در شاخصهاي اسپیرومتري، وزن بدن، نمایه ي تودهي بدن و WHR تفاوت معناداري وجود نداشت.
تودهي بدون چربی تنها در گروه مقاومتی نسبتبه دیگر گروهها، افزایش معناداري داشت. در گروههاي تمرینی کاهش معناداري را در درصد چربی آزمودنیها ملاحظه کردیم . - P< 0/05 - تنها شاخص تنفسی FVC در گروههاي تمرینی مقاومتی نسبت به حالت پایه بهبود نشان داد . - P< 0/05 - نتایج تحقیق حاضر بیان میکند انجام یک دوره تمرینات تناوبی شدید یا دایرهاي، ضمن بهبود برخی از شاخصهاي ترکیب بدن در دختران داراي اضافه وزن، تفاوتی با یکدیگر در اثربخشی بر عملکرد تنفسی نشان نمیدهند.
-1مقدمه
شیوع چاقی و اضافه وزن در سراسر جهان در حال گسترش است - . - 1 طی بررسی شیوع چاقی در برخی از شهرهاي کشورمان، ایران، گزارش میشود که طی سالهاي 1378-81، در منطقهي 13 تهران شیوع چاقی در مردان از 32/7 به 40/3 درصد و در زنان از 16/5 به 20/8درصد رسیده است، همینطور شیوع اضافه وزن در این سالها در زنان از 40 به 39/5 درصد و در مردان از 42/5به 46 درصد رسیده است - 1،. - 2 چاقی به عنوان یک عامل خطرزا براي آسم نیز معرفی شده است
چاقی با کاهش قدرت عضلات تنفسی، افزایش مقاومت راههاي هوایی، کاهش حجم ششها و سایر عوامل بر عملکرد ریوي اثر منفی دارد - . - 4 گفته میشود ﺑﺮ اثر چاقی شاخصهاي عملکرد ریوي مثل ﻇﺮﻓﯿﺖ حیاتی با فشار - FVC1 - و حجم بازدمی با فشار در یک ثانیه - FEV12 - کاهش مییابد .
عدم تعادل مصرف و دریافت انرژي منجر به چاقی میشود - . - 1 فعالیتهاي جسمانی و تمرینهاي ورزشی یکی از راههاي مؤثر در افزایش هزینهي انرژي بوده که چاقی و عوارض ناشی از آن را کاهش میدهد 7 - ، . - 6 از آنجایی که تمرینهاي ورزشی با روشهاي گوناگونی صورت میگیرد، شناخت شیوههایی که بتواند بر متابولیسم چربیها و ذخایر آن، اثرات بهینهتري داشته باشد، نیز بهبود ترکیب بدنی و افزایش سطح تندرستی را تسریع نماید، مهم به نظر میرسد
امروزه عنوان میشود تمرین تناوبی با شدت بالا - HITT3 - ، اکسیداسیون چربی را افزایش ﻣﯽدﻫﺪ - . - 9 اما برخی معتقدند که تغییري در درصد چربی وزن بدن و یا ترکیب بدن ایجاد نمیکنند - 10،. - 11 دونهام4 عنوان ﻣﯽﮐﻨﺪ تمرین تناوبی هوازي با شدت بالا، قدرت عضلات تنفسی و شاخص حداکثر فشار دمی را افزایش داده ولی حداکثر فشار بازدمی را تغییري نمیدهد
از طرفی ریون کوون5 تمرینات مقاومتی را عامل مؤثر بهبود ترکیب بدن و کاهش درصد چربی معرفی میکند - . - 13 گفته میشود این نوع تمرین میتواند سبب بهبود برخی از شاخص هاي عملکردي ریوي شود - . - 14 البته برخی نیز معتقدند تمرین مقاومتی بر کاهش وزن، درصد چربی و تودهي چربی بدن چندان مؤثر نیست - 15،. - 16 با توجه به پژوهشهاي صورت گرفته و ابهامات باقی مانده در تأثیر این دو شیوهي تمرینی بر عملکرد تنفسی و بهبود ترکیب بدن، تحقیق حاضر در پی بررسی اثربخشی و مقایسه ي تمرین مقاومتی و تناوبی شدید بر تغییرات ترکیب بدن و برخی از شاخصهاي عملکردي ریوي میباشد.
-2روش بررسی
جامعهي آماري در تحقیق حاضر دانشجویان ساکن در خوابگاههاي دانشجویی بوده که از بین آنها، 40 نفر از داوطلبین واجد شرایط - سالم، حداقل طی 2 ماه گذشته فاقد فعالیت ورزشی منظم و داراي شاخص تودهي بدنی 25-30 کیلوگرم بر مترمربع - به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شدند.
پس از آن با اهداف تحقیق آشنا شده و رضایتنامهي کتبی ازآنان گرفته شد. نمونهها به صورت تصادفی در سه گروه قرار گرفتند که طی دورهي تمرینی حدود 12 نفر به دلایل شخصی از ادامهي برنامه انصراف داده، و در نهایت 24 نفر - در هر گروه 8 نفر - تا پایان در پژوهش باقی ماندند.
در مطالعه حاضر با در نظر گرفتن =0/05 و1- =/95 وبررسی تغببرات - در بازه -%75 ، - %75 میانگین حجم نمونه در هر گروه 15نفر تعیین شد که البته با توجه به ریزش ناخواسته این تعدادنمونه ها - 16 نفر - وبراي پیشگیري از افت توان آزمون به دلیل این که بر طبق انجام آزمون شاپیر- ویلک ، نمونه ها از توزیع طبیعی برخوردار بودند، تعداد به صورت مساوي در گروه ها وبه شکل کاملا تصادفی - قرعه کشی - تقسیم بندي شدند تا خطاي نوع دوم به حداقل برسد
براي اطمینان از وضعیت سلامتیآزمودنیها، پرسشنامهي پزشکی به آنها داده شد و توسط پزشک تیم، مورد تایید قرار گرفت. سه گروه مورد مطالعه شامل تمرین تناوبی شدید، تمرین مقاومتی دایرهاي و کنترل بودند. بعد از انجام چند جلسه آشنایی با محل تمرین و نوع تمرینها ، چگونگی نبض گرفتن از طریق ناحیهي گردنی و مچ دست جهت کنترل ضربان قلب طی تمرین به آنان آموزش داده شد. شاخصهاي تنفسی توسط دستگاه اسپیرومتري اندازهگیري شد
به افراد توصیه شد روز قبل از آزمون فعالیت شدیدي انجام ندهند. آزمودنیها ابتدا عمل دم را انجام داده و بازدم عمیق خود را به لولهي متصل به دستگاه که در دهان آزمودنی قرار داشت میدمیدند، هر آزمودنی 2 بار این کار را انجام داده و بهترین رکورد توسط نرمافزار کامپیوتري براي آنها در نظر گرفته شد. براي ارزیابی حداکثر اکسیژن مصرفی قبل و 24 ساعت پس از اتمام دورهي تمرینات از آزمون شاتل ران استفاده شد. بدین صورت که هر آزمودنی مسافت 20 متر را به صورت رفت و برگشت طی کرد و در هر مرحله با شنیدن صداي بوق، یک بار این مسافت طی میشد . اگر آزمودنیها 3 بار متوالی با صداي بوق قادر به رساندن خود به نزدیکی خط 20متر نمیشدند، آزمون براي آنها به اتمام میرسید. مرحلهي آزمون و تعداد رفت و برگشت هر فرد، نشان دهنده ي امتیاز آزمون بوده و بیشینهي اکسیژن مصرفی توسط فرمول -1 تعیین شد
جدول :1 برنامهي تمرینی تناوبی شدید
