بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسه تئوري ذهن افراد داراي نشانه هاي اختلال شخصیت ضد اجتماعی با افراد سالم در بین دانشجویان بود.این پژوهش بر روي گروههاي بزرگی از دانشجویان که در رده سنی - - 30-18 ساله بودند اجرا شد، که از آن تعداد100 نفر دانشجو،50 نفر در گروه داراي نشانه هاي اختلال شخصیت ضداجتماعی،50 نفر افراد سالم به روش نمونه گیري در دسترس بر اساس پرسشنامه بالینی چند محوري میلون انتخاب شدند و براي سنجش تئوري ذهن از آزمون چشم بزرگسالان و داستانهاي مصور استفاده شد. فرض پژوهش بر این بود که تئوري ذهن افراد داراي نشانه هاي اختلال شخصیت ضد اجتماعی با افراد سالم متفاوت است و نتایج نشان داد که تئوري ذهن افراد داراي نشانگان اختلال شخصیت ضد اجتماعی با افراد سالم تفاوت معناداري دارند.
به طوریکه افراد مبتلا به شخصیت ضداجتماعی در توانایی مؤلفه هیجانی تئوري ذهن نقص داشتند؛ ولی در مؤلفه شناختی تئوري ذهن در مقایسه با افراد عادي یا سالم نقصی نشان ندادند. تبیین احتمالی نقص هیجانی می تواند ناشی از دارا بودن خصوصیاتی چون عدم همدلی، عدم تنظیم هیجانی و تکانشوري یا تحریک پذیري افراد داراي نشانگان اختلال شخصیت ضد اجتماعی باشد. عدم نقص مؤلفه شناختی می تواند ناشی از رفتارهاي تزویر گرایانه، اغواگرایانه و استثمار گرایانه افراد سایکوپات است که در دستکاري دیگران از مهارت کافی برخوردارندح
مقدمه
ویژگی اصلی اختلال شخصیت ضد اجتماعی،یک الگوي فراگیر بی اعتنایی و تجاوز به حقوق دیگران که از کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه می یابد - انجمن روانپزشکی امریکا،. - 2000 افراد ضد اجتماعی غالبا تحریک پذیر و پرخاشگر می باشند.آنها بسیار فریبکارند و در رسیدن به منافع شخصی از طریق دستکاري، تزویر، سرکارگذاشتن دیگران بسیار ماهرند. نیستی و فقدان، درد و رنج و ضرر و زیان به دیگران به ندرت باعث ناراحتی و درماندگی آن ها می شود.
به همین علت دیگران معمولاً آنها را فاقد وجدان اخلاقی می دانند - انجمن روانپزشکی امریکا،. - 2000 به علت وجود اختلالات متعدد در حوزه رفتاري، هیجانی، شناختی وبین فردي،وجود این تشخیص به عنوان یک مشکل بهداشتی عمده با پیامدهاي سوءفردي، خانوادگی و اجتماعی به حساب می آید. تشخیص اختلالات شخصیت بر پایه مصاحبه ومعیارهاي بالینی است ولزوم یافتن همبسته هاي تجربی و شاخص هاي شناختی بیشتر از پیش احساس می شود، این یافته هاي عینی می توانند به درك بهتر ما از اختلالات شخصیت، طراحی روشهاي تشخیصی با اعتبار و پایایی بیشتر وطراحی روشهاي درمانی و مداخلات بالینی موثرتر یاري رساند. با توجه به اینکه افراد ضد اجتماعی غالبا تحریک پذیر و پرخاشگر می باشند،عوامل متعددي در علت شناسی پرخاشگري و تکانشی بودن توسط نظریه پردازان مختلف ارائه شده است که از آن جمله عوامل روانی- اجتماعی، عوامل شناختی، عوامل زیستی، عوامل محیطی، اما جدیدترین تبیین علت شناسی پرخاشگري، توسط نظریه پردازان تئوري ذهن ارائه گردیده است
نقش نظریه ذهن را در زندگی اجتماعی مهم میداند؛ زیرا اولاً موجب تسهیل تعاملات اجتماعی میشود؛ ثانیاً افراد را قادر میسازد تا دیگران را براي رسیدن به اهداف خود دستکاري کنند.نظریه ذهن به توانایی دریافت وضعیت روانی دیگران اطلاق میگردد، وضعیت هاي روانی دامنهاي از تمایلات، نیات، باورها، هیجانات و ادراکات را در برمیگیرد که بروز نقص در دریافت تمایلات و نیات دیگران منجر به نقایص همدلی y - لاصهژعک - و ظهور نقص در دریافت باورهاي دیگران منتهی به تحریفات شناختی میگردد
تأثیرات نظریه ذهن برخود تنظیمی و مهارتهاي حل مسأله، فرآیندهاي مهاراجرایی، خودپنداشت، تشخیص بازنمون از واقعیت، کفایت اجتماعی، مهارت هاي بین فردي، درك هیجانات، تفسیر و درك تصاویر مبهم، رفتارهاي جامعه پسند، همدلی و همدردي مشخص شده است
شواهدي وجود دارد که اختلالات شخصیت و شخصیت هاي ضد اجتماعی - ریچل و همکاران، - 2003، اختلال هاي سلوك و شخصیت هاي پرخاشگر - آستینگتون، 2003؛ شماي و تسوري، - 2010 در نظریه ذهن نقصی دارند. شواهد حمایت کننده مختلفی وجود دارد که نشان می دهد نقص در ادراك وضعیت روانی دیگران، منجر به رفتارهاي ضد اجتماعی، سایکوپاتی و پرخاشگرانه میگردد
مدارکی وجود دارد که نشان می دهد روش هاي تربیتی جدید و سبک هاي والدین مقتدرانه به ویژه صحبت کردن درباره حالتهاي احساسی، در مقایسه با شیوه هاي سنتی؛ تاثیر بیشتري در رشد نظریه ذهن داشته اند. زیرا به کودکان در ساختن دانش آنان راجع به جهان کمک می کنند
- آستینگتون، . - 2003 چنان که معلوم شود افراد داراي نشانه هاي اختلال شخصیت ضداجتماعی در تئوري ذهن نقص دارند مسلما بخشی از کوشش هاي درمانی و تربیتی و مداخلات بالینی بایستی صرف تلاش درباره برطرف کردن این نقص گردد. با استناد به مطالب فوق الذکر هدف اساسی پژوهش حاضر، تعیین تئوري ذهن در افراد داراي نشانههاي اختلالات شخصیت ضد اجتماعی و مقایسه آن با افراد سالم یا بهنجار بود.
روش
شرکت کنندگان و طرح پژوهش
جامعه آماري این پژوهش شامل دانشجویان سه دانشکده علوم انسانی، علوم پایه و فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز بود که در سال تحصیلی 91-92 در این دانشگاه در حال تحصیل بودندو رده سنی آنها - 18-30 - میباشد. شرکت کنندگان از هر دو جنس و در مقطع کارشناسی بودند. جامعه مورد پژوهش داراي 18648 دانشجو است که تعداد 8997 دختر و تعداد پسر 9651 میباشد.
طرح پژوهش حاضر مقایسه اي از نوع مورد-شاهدي است.با توجه به این که پژوهش حاضر مستلزم غربالگري با استفاده از آزمون میلون میباشد. لذا امکان انتخاب تصادفی مقدور نبوده و در نتیجه از شیوه نمونهگیري در دسترس استفاده شده است، به این صورت که آزمون میلون روي گروههاي بزرگی از دانشجویان اجرا گردید، تا مجموعاً 100 نفر یعنی تعداد 50 نفردر گروه داراي نشانه هاي اختلال شخصیت ضداجتماعی که نمره لB نهایی آنها در فاصله 60-75 قرار میگرفت و50 نفردر گروه سالم از همین جمعیت که نمره لB نهایی آن کمتر از 60 بود انتخاب گردد. افراد متعلق به گروه نشانگان اختلال شخصیت ضداجتماعی وگروه سالم از نظر متغیر هاي سن، تحصیلات، تاهل و طبقه اجتماعی- اقتصادي و جنسیت همتاسازي شدند.
ابزار
آزمون چشم بزرگسالان براي ارزیابی مؤلفه هیجانی تئوري ذهن: براي سنجش مؤلفه هیجانی تئوري ذهن از نسخه کامپیوتري تست تجدید نظر شده ذهنخوانی از طریق چشمها - بارون –کوهن و همکاران، - 2001 استفاده شد. آزمون چشمها، یک ابزار ارزیابی تظاهرات چهرهاي است که براي ارزیابی افراد در بازخوانی علایم عاطفی، ساخته شده است.
این آزمون شامل 36 عکس از تظاهرات چهرهاي که تنها محدوده چشمها را نشان میدهند، تشکیل یافته است. ازشرکت کننده خواسته میشود تا مناسب ترین کلمه را ازبین چهار کلمه که بهتر میتواند توصیف کننده افکار و احساسات فرد صاحب عکس باشد، را انتخاب و به باورها و احساسات صاحب عکس بپردازند. براي نمره گذاري به هر جواب صحیح یک نمره تعلق می گیرد و نمرات بین دامنه صفر و 36 قرار می گیرند نمره بین 20-30 نشانگر نظریه ذهن متوسط، نمره کمتر از 22 نشانگر نظریه ذهن پایین و نمره بالاتر از 30 نشانگر نظریه ذهن بالاست. این آزمون بدون محدودیت زمانی اجرا میگردد. آزمون چشمها،
از ویژگیهاي روان سنجی مقبولی برخوردار میباشد. به طوري که روایی محاسبه شده آن در پژوهش بافنده بر روي نقص نظریه ذهن 0/72 بوده است
داستانهاي مصور براي ارزیابی مؤلفه شناختی تئوري ذهن:داستانهاي مصور ابتدا توسط سرفتی و همکاران در سال 1997 ساخته شده است - به نقل از قمرانی و البرزي، . - 1385 آزمون داستانهاي مصورشامل 10 داستان میباشدو هر داستان شش تصویر دارد از شرکت کننده خواسته میشود که پس از مشاهده آنها، از بین سه تصویر دوم - سمت راست - یکی را که تکمیل کننده منطقی سه تصویر اول - سمت چپ - است انتخاب کندوتوضیح دهد شخصیت داستانی در تصاویر چه عملی را انجام داده است. به انتخاب پاسخ درست و نیز توضیح درست عمل شخصیت داستانی نمره 3 - که نشانه توانایی نظریه ذهن است - ، براي پاسخ درست یک پرسش از دو پرسش نمره 2 - که نشانه نظریه ذهنی نسبی است - و براي پاسخ نادرست به هر دو پرسش نمره 1 - که به نشانه عدم توانایی نظریه ذهن است - داده میشود.روایی محاسبه شده آن در پژوهش موریس در سال 1999، 0/85و ضریب اعتبار آن 0/89 به دست آمده است
اعتبار و روایی فرم ترجمه شده نظریه ذهن را در ایران مورد بررسی قرار دادند اعتبار آزمون بین 0/71 تا 0/94 متغیر بود و روایی آزمون بصور 0/81 به دست آمده است.
آزمون ام سی ام آي- : - MCMI-III - 3 آزمون بالینی چند محوري میلونس 3 - میلون، - 1994 یک مقیاس خود سنجی با 175 گویه بلی / خیر است که 14 الگوي بالینی شخصیت را میسنجد و براي بزرگسالان 18 سال به بالا مورد استفاده قرار میگیرد. این آزمون در ایران دوبار هنجاریابی شده است. خواجه موگهی - 1372 - در تهران، نسخه دوم این آزمون و شریفی - 1381 - نسخه سوم آنرا در اصفهان هنجاریابی کرده است
شیوه اجرا
با ارائه فرم رضایت نامه به شرکت کنندگان و با ارائه توضیحات کافی درباره هر سه آزمون، آزمونها با رعایت کامل اصل رازداري و محرمانه بودن اطلاعات، در اختیار دانشجویان قرار گرفت. و شرکت کنندگان در حد نیاز زمان کافی را براي پاسخدهی به پرسشنامه ها در اختیار داشته و در صورت عدم تمایل به ادامه کار می توانستند همکاریشان را با آزمونگر قطع نمایند. لازم به ذکر است که اکثر پرسشنامه ها با همکاري کاملا مساعد و مشتاقانه دانشجویان تکمیل گردید. و پرسشنامه ها بعد از جمع آوري از طریق برنامه ححبح مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج
جدول .1 توصیف آماري نمرات داستانها - مؤلفه شناختی تئوري ذهن - به تفکیک گروه
