بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثر فیتاز میکروبی حاصل از قارچ آسپرژیلوس نیجر - ناتافوس - v بر عملکرد و درصد خاکستر و فسفر استخوان جوجه های گوشتی انجام شده است. در این آزمایش سطوح مختلف آنزیم 0 - ، 1000،750 گرم در تن جیره - و کلسیم و فسفر - %50NRC, NRC - بر روی 704 قطعه جوجه گوشتی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به مدت 6 هفته آزمایش گردید. تمامی جیره های آزمایشی از نظر انرژی و پروتئین یکسان بودند. نتایج بدت آمده نشان میدهد که مصرف خوراک، اضافه وزن روزانه، درصد خاکستر استخوان، درصد چربی بطنی و ضریب تبدیل غذایی در اثر جیره NRC به صورت معنی داری تغییر یافت - . - 3 0.05 تاثیر آنزیم فیتاز بر افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل غذایی و درصد سینه معنی دار بود - . - 3 0.05 آنزیم فیتاز بر هیچ کدام از صفات استخوانی اثر معنی داری نشان نداد. در تمام صفات مورد آزمایش تیمارها هیچگونه اثر متقابلی را نشان ندادند.
کلمات کلیدی: آنزیم فیتاز، جوجه گوشتی، عملکرد، فسفر، آسپرژیلوس نیجر
.1 مقدمه
علیرغم اثبات ضرورت وجود مواد معدنی در جیره حیوانات، اما هنوز موضوعات مبهم و ناشناخته ای در تغذیه آنها بخصوص برای حیوانات پرتولید وجود دارد. این مواد فاقد هرگونه انرژی و پروتئین بوده، اما در عین حال برای مصرف انرژی و پروتئین و نیز برای سنتز مواد حیاتی ضروری می باشند.
مواد معدنی غالبا به صورت نمک در ترکیب با سایر مواد معدنی یا سایر ترکیبا آلی یافت می شوند. قابلیت استفاده و ارزش بیولوژیکی مواد معدنی و وظایف متابولیکی آنها به ترکیبی که این مواد در آنها یافت میشوند بستگی دارد. حدود دو سوم فسفر موجود در دانه غلات و کنجاله های دانه های روغنی که قسمت اعظم فسفر جیره جوجه های گوشتی را تشکیل میدهد به شکل نمک های اسید فایتیک - فیتات - می باشد، که به دلیل عدم وجود آنزیم فیتاز در دستگاه گوارش طیور فقط %10-40 آن برای این حیوانات قابل استفاده می باشد و مابقی آن از طریق مدفوع دفع می گردد.
این معضل علاوه بر کاهش عملکرد حیوان باعث آلودگی محیط زیست در مناطق پرورش متراکم طیور نیز خواهد شد, چندین راهکار برای کاهش دفع فسفر به طبیعت در مزارع بزرگ پرورش طیورارائه گردیده است که یکی از آنها استفاده بجا از افزودنی های خوراکی به منظور افزایش فراهمی فسفر جیره میباشد.
اثر منفی فیتات - منو- اینوزیتول هگزافسفات - منحصر به کاهش قابلیت دسترسی فسفر نبوده، بلکه به دلیل اینکه فسفر فیتاته در دستگاه گوارش حامل بار منفی می باشد، می تواند با عناصری مانند روی، مس، کبالت، آهن، کلسیم و منیزیوم ترکیب شده، قابلیت دسترسی آنها را در روده باریک کاهش دهد.
این ماده با تشکیل باندهای پیچیده پروتئین- فیتات در گیاه، پروتئین- فیتات و نشاسته- فیتات در دستگاه گوارش حیوان و همچنین اتصال با آنزیم های با منشاء داخلی و نیز تشکیل صابون های کلسیمی ناشی از تاثیر اسیدهای چرب بر ترکیب کلسیم- فیتات اثرات سوئی بر عملکرد حیوان می گذارد.از نظر تئوری آزادسازی فسفر باند شده با فیتین در طول مراحل هضم باعث آزادسازی سایر مواد معدنی باند شده با آن می شود. بعلاوه هیدرولیز فیتین اثرات بازدارندگی آنرا بر روی آنزیم های هضمی کاهش داده در نتیجه از تاثیر منفی آن در جذب مواد معدنی می کاهد.
بهر حال، مطالعات بعدی نشان داد که فوائد استفاده از فیتاز در جیره طیور تنها به بهبود ابقای مواد معدنی محدود نشده، بلکه باعث افزایش عملکرد و قابلیت دسترسی اسیدهای آمینه و انرژی نیز میشود. اثر منفی عوامل متعدد بر فعالیت آنزیم فیتاز در مطالعاتی چند گزارش گردیده است. بالا بودن سطح فسفر غیر فیتاتی در جیره جوجه های گوشتی باعث کاهش اثر فیتاز میکروبی و در نهایت کاهش هضم فسفر میشود.
ویتامین D از طریق افزایش جذب کلسیم و فسفر و تشکیل باند فیتات- کلسیم نامحلول به طور غیر مستقیم فعالیت فیتاز را تحت تاثیر قرار میدهد.بالا بودن کلسیم در جیره منجر به تشکیل کمپلکس نامحلول فیتات کلسیم در روده شده، در نتیجه فیتات را از دسترس فیتاز میکروبی خارج می سازد. مقدار فیتات جیره، منبع فیتات، سن حیوان، نسبت کلسیم به فسفر، زئولیت و مقدار آلومینیوم جیره در تجزیه فیتات و میزان فعالیت فیتاز موثر است.
آنزیم ناتافوس V بدست آمده از قارچ آسپرژیلوس نیجر بر خلاف فیتاز با منشاء گیاهی در طیف وسیعی از PH فعالیت خود را حفظ می کند; بطوریکه این آنزیم در سرتاسر دستگاه گوارش از دهان تا انتهای روده کوچک فعال است. در این تحقیق اثر سطوح کلسیم و فسفر و آنزیم فیتاز بر عملکرد و درصد فسفر استخوان جوجه های گوشتی بررسی شد.
.2 مواد و روشها
این تحقیق در بخش تحقیقات طیور موسسه علوم دامی کشور واقع در کرج اجراء گردید. تعداد 704 قطعه جوجه گوشتی سویه آربوآیکرزبا میانگین وزنی مشابه تا هفت روزگی از جیره پایه یکسان بر اساس جدواول استاندارد تغذیه و سپس وارد آزمایش شدند. کلیه جیره های آزمایشی از نظر انرژی و پروتئین یکسان بودند. این تحقیق به کمک آزمایش فاکتوریل 4*2 در قالب طرح پایه کاملا تصادفی انجام گرفت و در آن 8 تیمار، 4 تکرار و 32 واحد آزمایشی - هر واحد 22 جوجه گوشتی - قرار داشت.
در دوره آزمایش یعنی از روز هفتم تا انتهای آن یعنی به مدت 35 روز، تیمارها اعمال و صفات آزمایشی اندازه گیری و ثبت شد. فاکتور اول: جیره آزمایشی در دو سطح، یکی بر اساس جیره پیشنهادی NRC و دیگری بر اساس 50 درصد . NRC دو جیره فقط از نظر کلسیم و فسفر با هم اختلاف داشتند، بطوریکه این مقدار در جیره دوم نصف جیره اول بود - به منظور نشان دادن اثرات آنزیم - . اما نسبت کلسیم به فسفر در هر دو جیره یکسان - 2 به - 1 بود. فاکتور دوم: سطح آنزیم ناتافوس 0 - V، 500، 750 و 1000 واحد در کیلوگرم جیره - استفاده شد. در پایان هر یک از دوره های ازمایشی - آغازین، رشد پایانی - افزایش وزن روزانه، خوراک مصرفی روزانه، ضریب تبدیل غذایی و درصد تلفات به طور جاگانه اندازه گیری و تحلیل آماری شد. در پایان دوره آزمایش - 42 روزه گی - ، از هر واحد یک جفت مرغ و خروس به تصادف انتخاب و پس از وزن کشی و کشتار، قسمت های مختلف لاشه و چربی محوطه بطنی را بر اساس استاندارد قطعه بندی گوشت طیور تفکیک به صورت درصدی از وزن لاشه محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
استخوان درشت نی پای چپ جدا و پس از حذف بافت های نرم طول، قطر و وزن آن اندازه گیری شد. نمونه های استخوانی را به مدت 24 ساعت در آون خشک و سپس چربی توسط اتر با استفاده از دستگاه سوکسوله استخراج گردید.
نمونه های استخوانی را پس از خشک کردن توزین با ترازوی دارای 0/0001 در کوره الکتریکی با حرارت 600 درجه سانتی گراد و به مدت یکساعت سوزانده تا خاکستر شود. خاکستر حاصل پس از سرد شدن توزین و درصد آن نسبت به وزن ماده خشک استخوان محاسبه شد. محاسبه درصد فسفر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر و معرف مولیبدو وانادات در طول موج 400 نانومتر انجام شد. روش کار طبق شرح انجمن رسمی شیمی تجزیه - AOAC - رعایت کرد. یافته های آزمایش پس از محاسبات لازم بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی بصورت مدل آماری زیر مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
.3 نتایج و بحث
صفات مورد بررسی در این جدول - - 1 خوراک مصرفی روزانه - - g، افزایش وزن روزانه - - g و ضریب تبدی غذایی در دوره های مختل پرورش می باشد. اثرات فاکتور سطح کلسیم و فسفر جیره در دوره های آغازین و رشد و نیز اثر سطوح آنزیم در دوره های آغازین، رشد، پایانی و کل دوره بر روی خوراک مصرفی روزانه معنی دار نبود، اما تاثیر سطح کلسیم و فسفر جیره در دوره پایانی و کل دوره بر روی خوراک مصرفی معنی دار بود. فسفر از طریق مکانسیم خاصی که هنوز به خوبی شناخته نشده است، اشتها و نیز مصرف خوراک را تحت تاثیر قرار می دهد - . - Vandepopuliere and Lyons, 1992 مطالعات دیگر نشان میدهد که اضافه نمودن فسفر معدنی به جیره های کم فسفر، مصرف خوراک را افزایش میدهد و بیشترین افزایش مصرف خوراک، مربوط به زمانی است که فسفر غیر فیتاتی جزره در حداقل مقدار خودش باشد.
استفاده از آنزیم فیتاز به طور غیر معنی داری با عث کاهش مصرف خوراک شده که ممکن است به این دلیل باشد که در نتیجه استفاده از آنزیم یک افزایش فراهمی انرژی برای پرنده بوجود میاید که این موضوع بر اشتهای طیور تاثیر گذاشته و به دنبال آن موجب کاهش خوراک مصرفی میگردد. اعلام کردند که در اثر افزودن فیتاز به جیره، مصرف خوراک جوجه ها کاهش میابد و عقیده داشتند که آنها تمام مواد مغذی مورد نیازشان را با مصرف غذای کمتری تامین میکنند. عقیده دارند که دلایل افزایش مصرف غذا در اثر آنزیم، بهبود قابلیت هضم مواد غذایی و تجزیه نسبی دیواره سلولی است.
در همه دوره های پرورش و نیز در کل دوره، سطح NRC کلسیم و فسفر به طور معنی داری باعث بهبود افزایش وزن روزانه - - g شد - جدول . - 2 از آنجایی که فسفر یکی از مواد معدنی درگیر در تنظیم و استفاده از انرژی می باشد، لذا میزان استفاده از انرزی جیره را بهبود بخشیده، باعث افزایش انرژی متبولیسم ظاهری و متعاقبا بهبود تولید و ضریب تبدیل غذایی می شود. اثر سطح آنزیم بر روی صفت افزایش وزن روزانه فقط در دوره آغازین و کل دوره معنی دار شد به طوریکه بالاترین مقدار افزایش وزن روزانه در این دو دوره مربوط به سطح دوم آنزیم - 750 واحد در کیلوگرم - بود.
بهبود افازیش وزن ناشی از اضافه نمودن فیتاز جیره عمدتا به افزایش مصرف خوراک نسبت داده شده است، اما از آنجایی که در این آزمایش، آنزیم فیتاز تاثیر معنی داری بر مصرف خوراک نداشت شاید بتوان علت بهبود افزایش وزن در اثر فیتاز را توسط یک یا ترکیبی از چند مکانیسم زیر توجیه کرد. قابل استفاده شدن فسفر و سایر مواد معدنی - 2 مورد استفاده قرار گرفتن اینوزیتول توسط حیوان پس از هیدرولیز اسید فایتیک و فسفات غیر معدنی - 3 افزایش احتمالی قابلیت هضم نشاسته - 4 افزایش قابلیت استفاده از پروتئین.
سطح کلسیم و فسفر جیره غذایی - - NRC در دوره های مختلف پرورشی و نیز در کل دوره نسبت به تیمار دیگر اثر مطلوبتری بر ضریب تبدیل غذایی داشت، اما این اثر در دوره آغازین و کل دوره معنی دار نبود - جدول . - 3 سطح آنزیم نیز در دوره اغازین، رشد و کل دوره باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی شد بطوریکه در هر سه حالت سطح 750 واحد آنزیم در کیلوگرم جیره مطلوبترین مقدار ضریب تبدیل غذایی را موجب شد. در دوره پایانی و رشد بین دو سطح کلسیم و فسفر جیره از نظر اثر بر ضریب تبدیل غذایی اختلاف معنی داری مشاهده نشد، که احتمالا دلیل آن احتیاج کمتر فسفر در این دو دوره در مقایسه با دوره اغازین می باشد.از آنجایی که فسفر یکی از مواد معدنی درگیر در تنظیم و استفاده از انرژی است لذا باعث انژی متابولیسمی بالاتر و متعاقبا بهبود تولید و ضریب تبدیل غذایی میشود.
