بخشی از مقاله
چکیده
هدف: این پژوهش با هدف بررسی تاثیر اموزش پسخوراند زیستی بر کاهش اضطراب بر کودکان 8 تا 12 سال شهرستان باوی اجرا شد. پژوهش از نوع طرح پیش ازمون – پس ازمون با گروه گواه و جامعه اماری شامل کودکان دارای اضطراب بالا که به مرکز مشاوره مراجعه نموده و از بین انها تعداد 30نفر به صورت در دسترس و تصادفی انتخاب شده و در دوگروه ازمایش و کنترل قرارداده شدند. گروه ازمایش به مدت ده هفته و هرهفته دو جلسه در معرض اموزش پسخوراند زیستی واقع شدند.
ابزارهای سنجش ما پرسشنامه ی اسپنس و مصاحبه، دستگاه EMG، حرارت سنج بدن و ارزیابی های بالینی قبل و بعد از شروع دوره بودند و داده ها از طریق تحلیل کوواریانس چند متغیره مورد تحلیل واقع شدند. یافته ها نشان داد که بین دو گروه ازمایش و کنترل از نظر کاهش اضطراب تفاوت معناداری - - P<0.05 وجوددارد و همچنین نتایج نشان داد که در آزمودنی های گروه مورد تمامی عوامل اضطرابی در پرسشنامه به طور معناداری کاهش یافته اند که بیانگر افزایش معنی دار مهارت ازمودنی های گروه مورد در مهار پاسخ های بیولوژیک در مقایسه با گروه کنترل است. به عبارتی دیگر اموزش پسخوراند زیستی بر کاهش اضطراب در ازمودنی های گروه ازمایش در مرحله ی پس آزمون موثر بوده و اضطراب آنها را کاهش داد.
مقدمه
اضطراب حالتی فراگیر، ناخوشایند، مبهم و همراه با برانگیختگی دستگاه عصبی خودکار، سردرد، عرق کردن، تپش قلب، گرفتگی ماهیچه های سینه، ناراحتی گوارشی و بی قراری است - سادوک و سادوکَ، . - 2003 که در پاسخ به تحریکات داخلی و خارجی ایجاد می شود و به علایم شناختی، عاطفی، فیزیکی و رفتاری منجر می گردد
اضطراب اختلال جدیدی نیست و انسان ها در همه دوره ها و با هر فرهنگی آن را تجربه کرده اند
اما امروزه یکی از نگرانیها و دغدغه های نظام آموزشی هر کشوری مسأله اضطراب در دانش آموزان است که تحمل آن برای بسیاری از افراد دشوار می باشد. اضطراب تحصیلی که در حین تحصیل دانشآموزان رخ می دهد، مهم ترین نوع اضطراب در سنین کودکی و نوجوانی است. این اضطراب سلامت روان دانش آموزان را تهدید کرده و بر کارآمدی و شکوفایی استعدادها، شکلگیری شخصیت و هویت اجتماعی آنان اثر سوء میگذارد.
اضطراب تحصیلی اصطلاحی است کلی، که به نوعی اضطراب یا هراس اجتماعی خاص اشاره دارد که فرد را درباره تواناییهایش دچار تردید میکند و پیامد آن کاهش توان مقابله با موقعیت هایی مانند امتحان است، موقعیتهایی که فرد را در معرض ارزیابی قرار می دهند. این اضطراب که نوعی شایع از اضطراب عملکرد می باشد، در بررسیهای مختلف 10 تا 30 درصد دانش آموزان و دانشجویان را درگیر میسازد. در و اقع اضطراب تحصیلی نوعی اشتغال به خود می باشد که با خودکم-انگاری و تردید درباره تواناییهای فردی مشخص میشود و غالبأ به ارزیابی شناختی منفی، عدم تمرکز حواس، واکنش فیزیولوژیک نامطلوب مثل بالا رفتن ضربان قلب، سردی انگشتان واُفت فشار خون واُفت تحصیلی فرد منجر میگردد.
این اضطراب با رقابت دانش آموزان با همکلاسیهایشان و ارزشیابی منفی آنان نسبت به سایر همکلاسیها، خصوصأ آنهایی که توانایی بیشتری دارند، نحوه کار معلم، تکالیف، امتحان و سختگیری های نامناسب، وضعیت درسی و نگرانی نسبت به آینده ارتباط دارد
روش های مقابله با اضطراب را می توان به دو گروه درمان های دارویی و درمان های روان شناختی و رفتار درمانی تقسیم کرد ، از جمله روش های رفتاردرمانی که به منظور مواجهه با استرس و اضطراب استفاده می شود می توان از مدیتیشن، یوگا، آرام سازی عضلانی و پسخوراند زیستی نام برد.
پسخوراند زیستی روش درمانی است که با بکارگیری ابزارهای الکترونیکی اطلاعاتی را در مورد اعصاب و عضلات و فعالیت های خودمختار بدن اندازگیری و پردازش می کند و در قالب فیدبک - بازخورد - صوتی یا تصویری به بیمار و پزشک معالج وی نشان می دهد.برای بیماران، دستگاه بیوفیدبک به عنوان نوعی حس ششم عمل می کند، که به آنها اجازه می دهد تا فعالیت های درون بدن خود را بشنوند و ببینند.
یکی از انواع دستگاه هایی که به طور معمول استفاده می شود، گرفتن سیگنال های الکتریکی در عضلات است. این ماشین این سیگنال ها را به شکلی که برای بیمار قابل درک باشد ترجمه می کند: شاید به صورت چشمک زدن نور لامپ یا فعال شدن بوق هر زمان که کشش عضلات بیشتر می شود باشد. اگر بیمار بخواهد کشش عضلات را تعدیل نماید، بایدسعی کند که چشمک زدن نور یا بوق زدن را کم کند
بنابراین با توجه به مطالب گفته شده پژوهشگر به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آیا درمان پسخوراند زیستیبر اضطراب کودکان تاًثیرگذار است؟
روش و جامعه مورد پژوهش
پژوهش حاضر از نوع آزمایشی میدانی با طرح پیشآزمون-پسآزمون با گروه گواه است. جامعه آماری این پژوهش کلیه کودکانی است که با مشکل اختلالات اضطرابی به مرکز مشاوره مراجعه کردند. حجم نمونه این پژوهش شامل 30 کودک می باشد که به صورت دردسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.
ابزار پژوهش
پرسشنامه اضطراب کودکان
این پرسشنامه دارای 45 عبارت تشکیل شده است که 38 عبارت آن نمره گذاری شده و شش عبارت آن که عبارت های پرسشی مثبت هستند، محاسبه نمی شوند. این پرسشنامه در طیف لیکرت چهارگزینه ای هرگز - 0 - ، گاه گاهی - 1 - ، غالبأ - 2 - و همیشه - 3 - میباشد و برای سنین 8 تا 15 سال می باشد. این پرسشنامه دارای 6 خرده مقیاس هراس و ترس از فضای باز، اضطراب جدایی، ترس از آسیب فیزیکی، ترس اجتماعی، وسواس فکری – عملی و اضطراب عمومی می باشد. در تحقیق اولیه اسپنس گزارش می کند این مقیاس در جمعیت کودک و نوجوان از ویژگی های روانسنجی مطلوبی برخوردار است؛ به طوری که پایایی این مقیاس برای اضطراب عمومی برابر 0/92 و برای خرده مقیاس ها بین 0/60 تا 0/82 گزارش شده است
در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه برای خرده مقیاس های هراس و ترس از فضای باز، اضطراب جدایی، ترس از آسیب فیزیکی، ترس اجتماعی، وسواس فکری عملی و اضطراب عمومی به ترتیب 0/68، 0/71، 0/79، 0/82، 0/74 و 0/79 به دست آمد. آلفای کرونباخ نمره کل این مقیاس 0/73 به دست آمد.
شاخصهای آمار توصیفی
در جدول 1 شاخصهای مربوط به آمار توصیفی برای نمونه مورد بررسی شامل میانگین و انحراف استاندارد برای متغیر اضطراب در این پژوهش آورده شده است.
