دانلودمقاله بررسی برخی تجارب بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری ایران وجهان

بخشی از مقاله

چکیده

بافت های فرسوده مجموعه ای از تنگناها و مشکلات و نیز قابلیت ها و امکانات را در خود و در کنار هم دارد که سیاست های کنونی در استفاده از امکانات نهفته در آن برای فائق آمدن بر مشکلات موفق نبوده است. با توجه به شرایط حیات بافت های فرسوده شهری و مداخلاتی که در این بافت ها وجود دارد، مداخله هدفمند در آن ها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. هرگونه مداخله در بافت های فرسوده به مدیریتی سالم و نظارت دموکراتیک نیاز دارد که اگر بدون کنترل و برنامه ریزی مناسب و بدون مطالعات اجتماعی - اقتصادی باشد، می تواند به برون راندن قشر فقیر ساکن منجر شود. و از سویی دیگر تا زمانی که در ساختار اجتماعی - اقتصادی بافت تحولی صورت نگرفته باشد، نمی توان انتظار احیای اجتماعی بافت را داشت. مشکلات اشاره شده در سایه شناخت و بررسی دقیق روش های مداخله به مسئله بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری قابل حل است. در این پژوهش تجارب بهسازی و نوسازی شهری هنگ کنگ و آمستردام و همچنین تجدید حیات شهری در همت آباد اصفهان و سیروس تهران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد در تجارب جهانی موفق بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده ی شهری، به این مقوله به عنوان پدیده ای چند وجهی با ابعاد مختلف کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فضایی نگریسته شده که الگوی توسعه شهری را به چالش می کشد. از طرفی توجه به مشارکت مردمی و استفاده سرمایه گذاران بخش خصوصی مهم ترین عوامل در تأمین مالی پروژه ها بوده است.

واژه های کلیدی: بافت فرسوده، مداخله هدفمند، بهسازی، نوسازی، توسعه شهری، مشارکت

. 1 این مقاله برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد نویسنده است.

:1 مقدمه

بافت های فرسوده شهرها بازمانده از چرخه ی توسعه شهرها که امروزه مأمن مهاجران و گروه های کم درآمدی شهری است، جلوه هایی از گستره های فقر شهری می باشند. ضرورت مداخله در بافت های فرسوده شهری به منظور ارتقاء کیفیت در آن ها انری قطعی استبافت. های فرسوده کشور ما از لحاظ ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... با بافت های کشورهای دیگر کاملاً متفاوت است.از این رو نمی توان کارهایی که در آن کشورها انجام شده را عیناً تکرار نمود اما استفاده از تجربیات آن ها و چگونگی برخورد مدیریت شهری در سایر کشورها همراه با بومی سازی این تجربیات می تواند ما را در امر مداخله بهتر در بافت های فرسوده یاری نماید و از تکرار اقدامات نافرجام پرهیز گردد. (حسین آبادی، (1390

در پژوهش حاضر به دلیل اهمیت موضوع و بهره بردن از تجارب جهانی در نوسازی بافت های فرسوده شهری تلاش شد تجربه چندین کشور مورد بررسی قرار گیرد. به دلیل شرایط متفاوت کشورها تجارب نوسازی شهری هنگ کنگ و آمستردام و تجدید حیات شهری در همت آباد اصفهان و سیروس تهران مورد بررسی قرار گرفته است.

:2 استراتژی نوسازی شهری هنگ کنگ

شهر هنگ کنگ در کشور چین از شهرهای مهم در سطح ملی و جهانی است و همانند بسیاری دیگر از شهرهای جهان با مشکل فرسودگی شهری مواجه است .این شهر براساس قانون نوسازی شهری، سازمانی برای نوسازی شهری تشکیل داده و از استراتژی مشخصی برای اقدامات خود در راستای نوسازی شهری بهره می برد. (تصویر .(1 در حال حاضر حدود 9300 ساختمان شخصی در منطقه شهری هنگ کنگ
شامل جزیره هنگ کنگ، کولون، تسون وان و تصویر:1 نوسازی شهری هنگ کنگ، (عندلیب، .(1387

کواییت سینگ وجود دارد که بیش از 30 سال از ساخت آنها می گذرد .در طول ده سال آینده تعداد این ساختمان های 30 سال به بالا حدود 50 درصد رشد خواهد کرد، بنابراین مشکل پیری ساختمان ها در منطقه شهری قدیمی و فرسوده بسیار جدی است. کمیته های دولتی دردر اوایل دهه 1980 در هنگ کنگ و با الگوبرداری از کشور انگلستان، به این نتیجه رسیدند که بهترین راه احیای بافت های فرسوده شهری، ایجاد مشارکت بین بخش خصوصی و عمومی از طریق تآسیس شرکت های توسعه اراضی است. دولت هنگ کنگ معتقد بود که می بایست مداخله اندکی در نوسازی داشته باشد و بخش خصوصی نیرو محرکه این کار باشد.(حسین آبادی، .(1390 براین اساس ، رویکرد نوسازی در هنگ کنگ، رویکردی مردم محور است که دولت توازنی بین منافع و نیازهای همه بخش های جامعه بدون تضییع حقوق قانونی یک گروه خاص برقرار ساختهساست و رویکردی جامع و منسجم را برای جوان کردن مجدد شهر از طریق توسعه مجدد، بهسازی و حفظ میراث ارزشمند، در پیش گرفته است.هدف اصلی از نوسازی شهری در هنگ کنگ، بهبود کیفیت زندگی ساکنان در مناطق فرسوده شهری است. (فرهادی،.(1388

:1-2 اهداف دولت از اجرای نوسازی شهری

تصویر شماره 2، اهداف کمی دولت هنگ کنگ را برای اجرای برنامه نوسازی شهری در یک دوره 20 ساله نشان می دهد.

اهداف دولت از اجرای نوسازی شهری

توسعه مجدد 200 بهبود شرایط محیط اسکان مجدد 27 هزار ایجاد حدود 60 تامین 90 هزار متر ساخت 7 مدرسه
ساختمان قدیمی یا زیست در 67 هکتار از نفر از ساکنان هزار متر مربع مربع زمین برای جدید.
فرسوده شهری؛ مناطق شهری قدیمی واحدهای مسکونی؛ فضای باز؛ ایجاد تسهیلات
رفاهی و اجتماعی؛
یا فرسوده؛

تصویر :2 اهداف دولت از اجرای نوسازی شهری هنگ کنگ، همان.

:2-2 اصول رویکرد دولت در نوسازی شهری

▪ به مالکانی که املاک آنها برای اجرای پروژه های توسعه مجدد انتخاب می شود یا به آنها نیاز است، باید بهای منصفانه املاک پرداخت شود.

▪ مستاجرانی که خانه های آنها در طرح نوسازی قرار می گیرد باید به طور مناسبیمجدداً اسکان داده شوند

▪ باید به کسانی که از برنامه های نوسازی شهری متاثر می شوند فرصت داده شود که نظرات خود را درباره × پروژه مربوطه اظهار کنند. (تصویر× .(3

:3-2 اهداف برنامه نوسازی شهری هنگ کنگ تصویر :3 هنگ کنگ، همان.
▪ طراحی کارآمدتر و سازگارتر با محیط زیست شبکه راه ها و حمل ونقل محلی؛

▪ منطقی سازی کاربری های زمین؛

▪ توسعه مجدد ساختمان های فرسوده به شکل ساختمان هایی با استانداردهای مدرن و طراحی سازگار با محیط زیست؛

▪ ارتقای سطح توسعه پایدار در مناطق شهری؛

▪ ترویج بهسازی ساختمان های نیازمند تعمیر؛

▪ حفاظت از ساختمان ها، عرصه ها و ساختارهای واجد ارزش تاریخی، فرهنگی یا معماری؛

▪ حفاظت از خصوصیات محلی قابل تجربه تا حد امکان؛

:3 تجدید حیات شهری آمستردام- هلند

آمستردام از معدود شهرهای اروپایی است که امر شهرسازی و برنامه ریزی شهری به طور مداوم در آن پیگیری شده است. از قرن هفدهم به این سو، شهرسازی در این شهرحرکتی آرام و تدریجی داشته، از تحولات تند و پرمخاطره به دور بوده است. از اواخر قرن نوزدهم نیاز به توسعه بیشتر شهر و تجهیز فضای کالبدی برای جوابگویی به نیاز های یک شهر مرفه، ضرورت یافت. در نتیجه تلاش برای تدوین طرح های شهرسازی، به منظور ایجاد تغییراتی در سطح معماری و بافت شهری آغاز شد. طرح جامع آمستردام در سال 1934 میلادی با جمع آوری آمار در زمینه های مختلف و با در نظر گرفتن تمامی عوامل مؤثر در شهرسازی تهیه شد. هدف اصلی از مرمت شهری در آمستردام توسعه شهر از درون و برون و از بین بردن مناطق عقب افتاده و متروک است. شیوه برنامه ریزی آمستردام مبتنی بر تدوین طرح های جامع منطبق با نیازهای معاصر . شیوه اقدام نیز بهسازی، نوسازی و بازسازی است. (حبیبی و پور احمد،.(1386 (تصویر .(4