بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مقاله تبیین جامعه شناختی تأثیر احساس امنیت اجتماعی - فرصتی،تعاملی،نمادي،هنجاري - بر سبک زندگیرسانهمحور مخاطبان - منزلتی،هویتی - ، برمبناي نظریه پیتر زتومکا می باشد. برمبناي روش شناسی تحقیق با مراجعه به دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی زنجان به روش نمونه گیري خوشه اي چند مرحله اي و سهمیه اي، بهطور تصادفی از بین دانشکدههاي این دانشگاه، تعداد 368نفر انتخاب گردید. براساس تحلیل رگرسیون چندگانه و معادله مجذور رگرسیون یا محاسبه تعامل عوامل از طریق برآورد ضریب تعیین،میدانعلّیِ متغیرهاى تأثیرگذار باهم به میزان %57 و به طور جداگانه در واریانس سبک زندگی رسانهمحور مخاطبان مشارکت و سهم دارند. یعنی هرقدر با تکیه بر احساس امنیت اجتماعی فرصتی و نیز احساس امنیت اجتماعی تعاملی، مخاطبان - دختر غیرشاغل با حجم پائین اعضاء خانواده - از احساس امنیت اجتماعی نمادي و نیز احساس امنیت اجتماعی هنجاري برخوردار باشند، آنگاه بهطور نسبتاً شدید سبکزندگیرسانهمحور مخاطبان تحت تأثیر قرار میگیرد.
واژگان کلیدي: سبک زندگی، رسانه محور، نظم، امنیت اجتماعی.
طرح و بیان مسئله تحقیق:
سبک زندگی یکی از مفاهیمی است که در نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه جدي و اقبال جامعهشناسان قرار گرفت. با طرح مباحث مربوط به مدرنیته، هویت، مصرف رسانه اي و انگیزههاي مصرفکنندگان از سوي جامعه شناسان بستر مناسبی جهت رشد مطالعات و تحقیقات تجربی در این زمینه فراهم شد. این گسترش با محوریت نظریات و آراي جامعه شناسانی همچون ماکس وبر1، آنتونی گیدنز2،تورشتن وبلن3، پیر بوردیو4، پیترسون5 و دیگران انجام گرفت. مفهوم سبک زندگی اولین بار توسط آلفرد آدلر6 روانشناس اجتماعی - 1929 - مطرح شد و در ادبیات برداشت جامعه شناسی دردومورد مفهومسازي قرار گرفت، یکی به عنوان شاخص تعیین طبقه اجتماعی و معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد به کار گرفته شد - چاپین1995 7؛ چاپمن - 1935 8؛
و دوم به عنوان شکل اجتماعی نوینی که تنها در متن تغییرات مدرنیته و رشد فرهنگ مصرف رسانه اي معنا یافت - گیدنز 1991؛ بوردیو 1984؛ فدرستون1987 9 و 1991؛ لش ویوري. - 1987 10 لذا در این معنا سبک زندگیاجتماعیبرايتعریف و تحلیلهاي ارزشها و نگرشها و رفتارهاي افراد مدنظر قراراباذري،گرفت - 1381متعاقباً - . سبک زندگی به روشهاي مختلف تعریف شده و در چهار سطح - جهانی، ملی، منطقهاي و فردي - قابل اندازه گیري گردید - جنسن11، . - 2007 بنابراین سبک زندگی نوعی زندگی یا نوعی معیشت انسان ها به صورت فردي و گروهی است که در آن چگونگی استفاده از درآمد، طول زمان کار، شیوه لباس پوشیدن، تغذیه، نحوه آرایش، محل سکونت، رفتارهاي دینی و فرهنگی و نظایر آن را می توان مشاهده کرد - بیرو، . - 1375
بدین ترتیب سبک زندگی مجموعهاينسبتاً منسجم از همه رفتارها و فعالیتهاي یک فرد معین در جریان زندگی روزمره است که مستلزم مجموعهاي از عادتها و جهت گیريهاست و بر همین اساس از نوعی وحدت برخوردار است - گیدنز، . - 1382 درواقع سبک زندگی نتیجه قابل رؤیتی از ابراز عادات است - بوردیو، - 1984 که همه چیزهایی که انسان را احاطه کرده - مثل: مسکن، اسباب و اثاثیه، کتابها، سیگارها، عطرها، لباسها و نظایر آن - را پوشش می دهد - پالومتس12، - 1998؛ و در عین حال شاخصهاي فردیت ذائقه و سبک مورد علاقه مصرفکننده - مثل: بدن، لباس، نحوه صحبت کردن، فعالیتهاي فراغتی، ترجیحات خوراکی و نوشیدنی، خانه، اتومبیل، انتخاب مقصد گذران تعطیلات و نظایر اینها - - فیدرستون، - 1991را شامل می گردد - شهابی، . - 1386
بنابراین سبک زندگی و ابعاد آن - سبک مندشدن زندگی، تدبیر زندگی و بخت زندگی - اشاره به شیوههاي رفتار، لباس پوشیدن، سخن گفتن، اندیشیدن و نگرشهایی است - وبر، - 1986 که مشخص کننده گروههاي منزلتی متفاوت می باشد - تامین، . - 1383 درواقع خصیصه اصلی سبک زندگی، انتخابی بودن آن است که برمبناي محدودیتهاي اقتصادي و اجتماعی آن، کارکرد دو گانهاي دارد: از یکطرف موجب تفاوت بین گروهی میشود و به برتريهاي منزلتی و طبقاتی مشروعیت میبخشد و از سوي دیگر موجب انسجام بخشیدن درونگروهی میشود - وبر، . - 1986 لذا سبک زندگی رسانهمحور بیش از آنکه بر تولید استوار باشد، بر شباهت الگوهاي مصرف رسانه اي استوار است - فاضلی، . - 1382
ازاین رو افراد ثروتمند در جوامع کوچک از طریق سبک فراغت خودنمایانه و در جوامع بزرگ و شهري از طریق سبک مصرفرسانهاي خودنمایانه و نمایشی، سبک زندگی خود را به نمایش میوبلن،گذارند - . - 1386 درواقع انسان بهعنوان عامل مؤثر در شکلگیري هویتش، تحت فشار ساختار اجتماعی سبک زندگیرسانهمحور را بیشتر تقلید میکند و حتی ناچار به پیروي از سبکهاي زندگی است؛ و انگار انتخاب دیگري به جز گزینش ندارد - گیدنز، . - 1383
لذا متمایز ساختن خود از سبک زندگی دیگران - به واسطه مد - ، محرك مصرف رسانه اي بوده و کارکرد دوگانهاي دارد - زیمل، - 1997؛ از یکسو اعلام تمایل فرد براي متمایز شدن از دیگران و بیان هویت فردي و خواست فردیت است - میلز13، - 1996؛ و از سوي دیگر جنبه طبقاتی دارد و سبب همبستگی گروهی و تقویت انسجام اجتماعی طبقاتی میشود - فاضلی،. - 1382 بنابراین درباره شکلگیري سبکهاي زندگی می توان گفت شرایط عینی زندگی و موقعیت فرد در ساختار اجتماعی به تولید منشی خاص منجر میشود که داراي دو دسته نظام است؛ یک نظام براي طبقهبندي اعمال و یک نظام براي ادراکات و شناختها - قریحهها - . متعاقباً نتیجه نهایی تعامل این دو نظام سبکبوردیو،زندگی است - . - 1984
مروري بر پیشینه نظري تحقیقات انجام شده:
با توجه به گستردگی موضوع سبک زندگی، تحقیقات قابل توجهی در این زمینه انجام شده است:
•مباحث تئوریکی در زمینه سبک زندگی و مشکلات و ابهامات الگوهاي مصرف رسانه اي - جنسن، 2007؛راسل، . - 2005
•بعد نگرشی پاسخگویان نسبت به سبکزندگیرسانهمحور - لیتل14، 1989؛ محمدي، . - 1386
•تقلیل سبک زندگی به عنوان عادات یا رفتارهاي خاص و تأثیر آن بر سایر پدیدهها - سیدونوگو15 و دیگران، 1992؛ مهوس16، 2000؛ رکس17 و همکاران، 1997؛ گالوباردس18 و دیگران 2003؛ هیمن19، 2000؛ میرزمانی و پوراعتماد، 1383؛ استاجی و همکاران، . - 1385
•سنجش سبک زندگیتوجهرسانهمحور بابه شاخصهاي متعدد آن - رضويزاده، 1386؛ شفیعی، . - 1386
•مشکلات تحقیق در مورد سبک زندگی و ارایه یک تعریف ازبعد شناختی در مورد سبک زندگی - جنسن،. - 2007
•پیوند عمیق میان طبقه اجتماعی و فرصت هاي زندگی ناشی از سبک زندگی - لئوبی، . - 1380
•ابطه معنادار بین پایگاه اقتصادي اجتماعی و مصرفرسانهاي کالاهاي فرهنگی مخاطبان - فردرو، . - 1378
•بررسی هاي سبک زندگی در آمریکا - میچل، - 1985 برمبناي فرآیند سنخبندي - رضويه،زاد . - 1387
• انواع سهگاهزندگیسبکهاي براساس طبقات اجتماعی سهگانه در جامعه - هارتون و هانت20 ، . - 1984
• انواعهايسبک زندگی برمبناي طبقات ششگانه در جامعه - مارش21، . - 1986
