بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش اجتماعی با سبک های شناختی تنظیم هیجان ناسازگار انجام شد. روش پژوهش،باتوجه به ماهیت،هدف وعدم مداخله ازنوع توصیفی-همبستگی میباشد.جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان از میان دانشجویان سال اول دانشگاه ملی ملایر که در سال تحصیلی 1395 -96 مشغول به تحصیل بودند، انتخاب شدند. دانشجویان به شیوه سرشماری پرسشنامه احساس غربت را پاسخ دادند و از میان آنان تعداد 189 دچار احساس غربت تشخیص داده شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه هوش اجتماعی ترومسو - 2001 - وسبک های شناختی تنظیم هیجان گارنفسکی وهمکاران - 2001 - بود. یافته ها: نشان داد بین سبک های شناختی تنظیم هیجانناسازگار به وِیژه فاجعه سازی و نشخوارفکری و مولفه های هوش اجتماعی نظیرپردازش اطلاعات اجتماعی، آگاهی اجتماعی و مهارتهای اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد . - p<0.05 - نتایج: با توجه به نتایج پژوهش حاضر به مشاوران و روانشناسان بالینی در دانشگاه ها که قصد بهبود وضعیت خانوادگی و تحصیلی دانشجویان و افزایش کارایی هیجانی و عاطفی در سطح خانواده دانشجویان را دارند، پیشنهاد می شود تا حد امکان به نقش مولفه شناختی و هیجانی توجه ویژه ای داشته باشند تا بتوانند افت تحصیلی این دانشجویان را کاهش دهند و به بهبود روابط بین فردی مهارت های اجتماعی دانشجویان کمک کنند.
واژههای کلیدی: هوش اجتماعی،تنظیم هیجان،احساس غربت، دانشجویان.
-1 مقدمه
فعالیت تحصیلی و ضرورت های مهم زندگی،افراد را ازخانه و خانواده دور کرده و به تماس با مکان ها،افراد وفرهنگهای دیگر برای مدتکوتاه باطولانی وامی دارد - . - 1 زندگی دانشجویی شرایطی تازه بوده که برای دانشجویان جدیدالورود، مسائل و مشکلات خاص خود را به همراه دارد.دانشجویان به خصوص دختران، باچالش های فرهنگی و تحصیلی بسیار در دانشگاه و خوابگاه روبه رو هستند . - 2 - پذیرفتن نقش های جدید،تقاضاهای تحصیلی، مشکلات مالی،اعتمادبه کاهش نفس،احساس غربت، نقص در مهارت هایمطالعه، کم جرأت بودن درهنگام تعاملات اجتماعی،اضطراب و تنش زیاد نمونه ای از این مشکلات می باشند . - 3 - یکی از این مشکلات احساس غربت است. احساس غربت وضعیت پیچیده شناختی، انگیزشی و است هیجانی خاصی که با اشتغالات فراوان ذهنی در مورد محیط قبلی و تمایل به بازگشت به سمت آن همراهی دارد و معمولا باخلق افسرده و نشانه های متلف روان- تنی تجربه می شود . - 6-4 - دهمین تجدیدنشر طبقه بندی بین المللی بیماریها - 7 - احساس غربت را به عنوان یک واکنش شبه افسردگی نسبت به ترک محیز آشنا درنظر می گیرند که با تفکرات راجعه درمورد خانه و بازگشت به محیط آشنا مشخص می شود. احساس غربت هیجانی است که پش از ترک خانه مشخص می شود و باهیجان های منفی،تفکرات بازگشت کننده در مورد خانه و علائم بدنی مشخص می شود . - 8 -
به نظر می رسد یکی از مولفه هایی که میتواند در افزایش یا کاهش احساس غربت نقش داشته باشد، هوش اجتماعی است. هوش اجتماعی به عنوان یکی دیگر از انواع هوش که در سال های اخیر به آن پرداخته شده و اولین بار توسط ثرندایک مطرح شد، نشان دهنده قابلیت ها و توانایی های فردی است که به خوب کنار آمدن با دیگران و روابط اجتماعی موفق منجر میشود - . - 9 این هوش علت توفیقات ما در ارتباطاط اجتماعی است و با آموزش و مطالعه به دست نیامده، هرچند که می توان در طی دوران کودکی و حتی بزرگسالی آن را پرورش داد . - 10 - در تعریف هوش اجتماعی درباره یک طبقه کلی صحبت می شود، یعنی ظرفیت انسان برای درک آن چه که در دنیا رخ می دهد و پاسخ به آن به شیوه مؤثر شخصی و اجتماعی . - 11 - کارل آلبرت - 2004 - هوش اجتماعی را عبارت از خوب برخورد کردن با دیگران و به دست آوردن همکاری آن ها می داند و معتقد است که این هوش شامل آگاهی از موقعیت ها و سیستم رفتار اجتماعی است که آن ها را کنترل می کند و یک دانش از سبک های تعامل و استراتژی هایی است که می تواند به یک شخص در به انجام رساندن اهدافش در برخورد با دیگران کمک کند - . - 12
هوش اجتماعی عبارتست از توانایی درک دیگران و اینکه آن ها در موقعیت های مختلف اجتماعی، چگونه عکس العمل نشان می دهند . - 13 - از دیدگاه گلمن - 2006 - هوش اجتماعی یعنی مهارت عاطفی که برای حفظ ارتباط های نزدیک در دوستی ها، ازدواج یا ارتباط شغلی، لازم است. این مهارت ها در کودکی . این مهارت ها در کودکی جوانه می زند و در طول زندگی شکوفا می شود . - 10 - هاچ و گاردنر - به نقل گلمن، ترجمه پارسا، - 1383 معتقدند افرادی که دارای هوش اجتماعی هستند خصوصیاتی از جمله ؛ سازماندهی گروه، مذاکره برای حل مسائل، روابط شخصی و استعداد همدردی و دلجویی از دیگران و تجزیه و تحلیل اجتماعی و شناخت و بصیرت درونی راجع به عواطف، انگیزه ها و علایق دیگران را دارا هستند . - 10 - هوش اجتماعی می تواند سرسختی در عقیده و تضاد را از طریق درک و حرکت دادن مردم به سوی اهداف مشترک شان تغییر دهد. درک اولیه هوش اجتماعی به عنوان ترکیبی از مهارت ها از طریق رفتارهای آموخته شده و سپس تعیین اثر رفتار یک فرد بر دیگران امکان پذیر است.
توانایی یک فرد در به دست آوردن بینش روان شناسی به - سوی - دنیای احساسی دیگران « - از جمله رهبری، ابراز وجود و ارتباطات می باشد و از قابلیت های همدلی یک فرد و »مهارت های ارتباطی برای تولید نتایج اجتماعی مطلوب و پیامدهای رفتاری سازنده برای خود و دیگران استفاده می کند. پژوهش های لو - 1997 - و ساراسون - 1985 - نشان دادند بین مولفه های اجتماعی و رضایت از زندگی با سلامت روانی رابطه وجود دارد 14 - و. - 15 مولفه دیگری که میتواند بر سلامت روانی دانشجویان دارای احساس غربت مؤثر باشد، سبک شناختی تنظیم هیجان میباشد که دانشجویان استفاده می کنند . - 16 - اخیرا تنظیم هیجان عنوان یک فرایند مهم در پژوهش و درمان آسیب شناسی روانی و برخی حالت های پاتولوژیک جسمانی مورد توجه قرار گرفته است . - 19-17 - تنظیم هیجانات به عنوان عاملی درونی است که به طریق آن در مقابل مشکلات ایستادگی کرده و راه های صحیح برای مقابله با مشکلات را انتخاب می کنند. هدف اصلی بررسی تنظیم هیجان، ارزیابی شناختی بوده است، که تفسیر مجدد موقعیت های فراخواننده هیجان را در مسیری که اثر هیجانی را تعدیل یا اصلاح می کند، دربرمی گیرد . - 20 -
تنظیم هیجان جنبه اصلی در گرایش های پاسخ هیجانی است . - 21 - تنظیم هیجان نقش برجسته و مهمی در سازگاری یا وقایع استرس زای زندگی و پیامدهای زیستی و روانی آنها ایفا می کند 22 - و - 23 و ممکن است کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد . - 24 - تنظیم هیجانی به عنوان فرایند آغاز، حفظ، تعدیل یا تغییر احساس درونی و هیجان های مرتبط با فرایندهای زیستی، روانی و اجتماعی تعریف می شود . - 25 - پژوهش های پیشین نه راهبرد متفاوت تنظیم شناختی را به صورت مفهومی شناسایی کردهاند: سرزنش خود، پذیرش، تمرکز مجدد مثبت، تمرکز مجدد بربرنامه ریزی، ارزیابی مجدد مثبت، نشخوار فکری، دیدگاه پذیری، فاجعه انگاری وسرزنش دیگری . - 26 - این راهبردها به دو دسته راهبردهای سازگارانه و ناسازگارانه تقسیم شده است. راهبردهای سازگارانه عبارتند از: تمرکز مجدد مثبت، تمرکز مجدد بر برنامه ریزی، ارزیابی مجدد مثبت و دیدگاه پذیری. راهبردهای ناشازگارانه عبارتند از:-1 سرزنش خود: تفکر با محتوای تقصیر دانستن و سرزنش خود، -2 نشخوار فکری: اشتغال ذهنی درباره احساسات و تفکرات مرتبط با واقعه منفی، -3 فاجعه انگاری: :
تفکر با محتوای وحشت از حادثه، -4 سرزنش دیگری: تفکر با محتوای مقصر دانستن و سرزنش دیگران به خاطر آنچه اتفاق افتاده است . - 27 - نتایج پژوهشها نشان میدهند افرادی که ازسبکهای شناختی ناسازگارانه مانند نشخوارفکری، فاجعه انگاری و سرزنش خود استفاده میکنند، نسبت به دیگران بیشتر در برابر مشکلات هیجانی آسیب پذیر می باشند . - 28 - محمدیان حسین آبادی - 1385 - در پؤوهشی نشان دادکسانی که ازهوش هیجانی پایینی برخوردارند، بدلیل مشکلات ارتباطی و عدم سازگاری که ناشی از همان ضعف مهارت های هیجانی است در مهارت های اجتماعی یا به عبارت بهتر در هوش اجتماعی، با مشکلات بیشتری روبرو می شوند . - 29 - هم چنین عبدی و همکاران - 1389 - در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند بین سبک های تنظیم هیجان شناختی با سلامت عمومی همبستگی معنی داری وجود داشت .در میان سبک های تنظیم هیجان شناختی ناسازگار فاجعه انگاری و سرزنش دیگری پیش بینی کننده سلامت روان شناختی بودند و در میان سبک های تنظیم هیجان شناختی سازگار تمرکز مجدد مثبت و ارزیابی مجدد مثبت پیش بینی کننده سلامت روان شناختی بودند .بنابراین احساس غربت وضعیت تحصیلی و روانی دانشجویان را تحت تاثیر قرار می دهد و حوزه های مختلف زندگی دانشجویان را مختل می کند . - 30 -
بسیاری از پژوهشگران اعتقاد دارند که احساس غربت بر رفتارهای فردی و بهزیستی روانی-اجتماعی اثر می گذارد و میتواند به اضطراب و افسردگی منجر شود وعملکرد تحصیلی را از طریق شکست های شناختی، تمرکز ضعیف و کاهش کیفیت کار تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر این، فقط در روزهای اول دانشگاه رخ نداده، بلکه در هر نقطه ای در طول سال تحصیلی تقریبا رخ می دهد و عود می کند . - 31 - روانشناسی سلامت درسالهای اخیراهمیت زیادی برای نحوهی مواجهه با تنیدگی وچالش های زندگی دربهبود وضعیت سلامت اجتماعی و روانی افراد قایل شدهاست ومستقیمترین روش مداخله را، تقویت پاسخ هایمقابله ای و توانمندی های شناختی آنان می داند - 32 - و تغییر در هر کدام از بخش های مختلف عملکرد سیستم های شناختی، از قبیل؛ حافظه، توجه و هوشیاری موجب تغییر خلق میشود. از سویی به نظر می رسد که هوش هیجانی و ابعاد آن به عنوان یک عامل اصلی در نظم بخشی و کنترل هیجانات و شکل دهی روابط بین فردی، نقش تعیین کننده ای در احساس غربت داشته باشد . - 33 - بنابراین نمی توان نقش تنظیم هیجان شناختی را در سازگاری افراد با وقایع استرس زای زندگی نادیده گرفت . - 22 -
توانایی تنظیم مناسب و سازگارانه هیجان و راهبردهای موثر و کارآمد با پیامدهای سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی متعددی مرتبط است . - 34 - هم چنین هوش اجتماعی که نشان دهنده قابلیت ها و توانایی های فردی است که به خوب کنار آمدن با دیگران و روابط اجتماعی موفق منجر می شود - 9 - موجب توانایی یک فرد در به دست آوردن بینش روان شناسی به - سوی - دنیای احساسی دیگران « - از جمله رهبری، ابراز وجود و ارتباطات می باشد و از قابلیت های همدلی یک فرد و »مهارت های ارتباطی برای تولید نتایج اجتماعی مطلوب و پیامدهای رفتاری سازنده برای خود و دیگران استفاده می کند.فقدان مطالعات روی احساس غربت و سازه های روانشناختی مرتبط با وقوع آن سبب اختلاف قابل توجه پژوهشگران در درک این پدیده شده است. بنابر آنچه گفته شد ضروری به نظر می رسد که در زمینه ی ارتباط هوش اجتماعی با سبک های شناختی تنظیم هیجان ناسازگار در دانشجویان دارای احساس غربت دانشگاه ملایر که تاکنون پژوهشی در این باره انجام نگرفته است، تحقیق حاضرانجام بگیرد. امید آن که نتایج این پژوهش بتواند
