بخشی از مقاله
چکیده
عصری که در آن به سر میبریم، عصر اطلاعات و انقلاب اطلاعات است، که شیوه زندگی انسانها را دچار تغییرات و تحولات عمده-ای نموده است. رویکرد گسترده به سوی آموزش و یادگیری الکترونیکی گواه این است که نظام آموزش و یادگیری الکترونیکی فواید و مزایای منحصر به فردی را برای افراد سازمان و مراکز آموزشی به همراه دارد. از سوی دیگر مفهوم برنامه درسی پنهان به ندرت برای آموزش از راه دور به کار برده شده است؛گرچه رشته مرتبط با این نوع آموزش، تکنولوژی آموزشی، مرتباً متهم به پنهان کردن انبوهی از مباحث و فهرست کارهای این حوزه شده است.
بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی برنامه درسی پنهان در محیط آموزشی از راه دور می باشد که از روش مطالعه کتابخانهای، بررسی مقالات و استفاده از اینترنت جهت بررسی موضوع استفاده شد. نتایج نشان داد که در این جامعه حرف اول و آخر را فناوری اطلاعات میرند و آن بر روی هر پدیده اثر میگذارد در صورتی که بسیاری از پژوهشگرانی که با مفهوم برنامه درسی پنهان سروکار داشتهاند، چنین فرض کردهاند که تنها زمینه آموزشی عبارت از آموزش سنتی و کلاسی است محدودیتهای فراگیر دسترسی فیزیکی و زمانی مربوط به یادگیری حضوریمسلماً با محدودیتهایی دیگر در آموزش مبتنی بر فناوری و اغلب اشکال آموزش از راه دور همراه هستند. هر یک موانعی ایجاد می کند و هر یک برنامه درسی پنهانی را با خود دارد.
واژههای کلیدی: برنامه درسی، برنامه درسی پنهان، آموزش از راه دور، آهولا
مقدمه
تعلیم و تربیت یکی از پیچیده ترین موضوعات در جوامع بشری است و کانت1 فیلسوف بزرگ آلمانی گفته است در بین ابداعات بشری دو چیز از مابقی مشکل تر است-1 مملکت داری-2 تعلیم و تربیت. تعلیم و تربیت دشوار است به سبب آنکه موضوع آن انسان است و انسان از پیچیدگی ها و ظراوت های خاصی برخوردار است - صالحیان ،. - 1389 اهمیت عملکردهای آموزشی و پرورشی تا آنجاست که روسو آن را کشتی نجات دهنده ی بشر اجتماعی ،کانت ابزاری برای انسان نمودن انسان دانسته است.
هر نظام آموزشی در تلاش است تا از طریق طراحی و تدوین برنامه های آموزشی مشخص، انواع مختلف دانش ها و مهارت ها را به دانش آموزان انتقال داده و آن ها را برای برعهده گرفتن نقش ها و مسئولیت ها یشان در زندگی واقعی آماده سازند. در این میان برنامه درسی3 به عنوان ابزاری در جهت تحقق اهداف آموزش و پرورش مورد توجه بیش از پیش قرار گرفته و بدین ترتیب برنامه ریزی درسی به عنوان یکی از حوزه های تخصصی و بحث انگیز تعلیم و تربیت مبدل گردیدفتحی و اجارگاه 9 دانش آموزان در نظام های آموزشی تجارب بسیار ارزشمندی فرا میگیرند که از طریق برنامه های درسی منتقل می شوند فتحی و واحد چوکده، آیزنر 4به نقل از محمدی و فتحی برنامه درسی را عبارت از یک سلسله وقایع آموزشی طراحی شده که به قصد تحقق نتایج آموزشی برای یک یا چند فراگیر پیش بینی شده است می داند.
در نظام آموزشی، فراگیرندگان طی دورهای طولانی که تاثیرپذیرترین دورههای رشد فردی است، در معرض آموزش برنامههای آشکار و مدون قرار دارند و ضمن آن تجاربی را کسب می کنند که به شکل غیر مستقیم یا غیر آگاهانه شکلدهنده فرهنگ و ارزشهای مورد پذیرش آنان است. اثر بخشی این تجارب به مراتب بیشتر از روشهای مستقیم و کوشش های آگاهانه است. صاحبنظران تعلیم و تربیت برای تشریح آموختهها و نگرشهایی که تحت تاثیر این عوامل ضمنی در فراگیرندگان شکل میگیرند، و همچنین پیامد آنها، از مفهوم " برنامه درسی پنهان بهره گرفته اند.
برنامه درسی پنهان
برنامه درسی پنهان دانش، اعتقادات، نگرشها، رفتارها و قوانینی را شامل می شود که دانش آموزان هم به صورت قصد شده و هم قصد نشده در خود درونی می کنند نام های مختلفی برای این مفهوم استفاده شده است از جمله: برنامه درسی مستتر، برنامه درسی پوشیده یا مکتوم، نتایج غیر آکادمیک آموزش مدرسه ای، محصول فرعی یا ته نشین، آموزش مدرسه ای و یا برنامه درسی مطالعه نشده یکی از سوالات مهم در ارتباط با برنامه درسی پنهان آن است که چرا این برنامه باوجود مبهم بودنش، از جانب تعدادی از صاحب نظران مختلف مورد تاکید قرار گرفته است؟ آیزنر معتقد است: برنامه درسی آشکار بخش کوچکی از ان چیزی است که مدارس آموزش می دهند.
برنامه درسی پنهان به فضای مدرسه،دیدگاههای مختلفی که درآن رد و بدل می شود، سیستم پاداش دهی مورد استفاده در مدارس، ساختار سازمانی که مدرسه برای تدوام موجودیتش دارد، خصوصیات محیط فیزیکی مدرسه، تجهیزات و وسایلی که مورد استفاده قرار میگیرد، مربوط می شود. این ویژگی های مبین برخی از مولفه های آشکار برنامه درسی پنهان می باشد - ایسنر3،. - 1994 بنابراین، برنامه ریزان و مجریان باید متوجه مسئولیت خطیر خود باشند زیرا که به طور همزمان هم برنامه درسی آشکار را طراحی و اجرا می کنند و هم زمینه ایجاد برنامه درسی پنهان را فراهم می کنند.
