بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از اجراي تحقیق تبیین رابطه کیفیت زندگی کاري و فرسودگی شغلی بین مدیران و اعضاي هیئت علمی و اولویت بندي عوامل تبیین کننده آنها در دانشگاه آزاد اسلامی چالوس میباشد. روش جمعآوري اطلاعات، پرسشنامه بوده است. و با استفاده از آزمونهاي آماري نظیر آلفاي کرونباخ آزمون، کلموگروف-اسمیرنف، آزمون همبستگی و تحلیل رگرسیون، به فرضیههاي تحقیق پاسخ داده شده است و در ادامه به منظور اولویتبندي عوامل تبیین کننده کیفیت زندگی کاري و فرسودگی شغلی در سؤال تحقیق، از روش DEMATEL استفاده شده است. نتایج بدست آمده از فرضیههاي تحقیق نشان داد که بین کیفیت زندگی کاري و فرسودگی شغلی رابطه معکوس وجود دارد و پرداخت منصفانه و کافی و فرصت رشد و امنیت بیشترین تأثیر را بر فرسودگی شغلی کارکنان دارد. بنابراین مدیران با مورد توجه قرار دادن مقوله کیفیت زندگی کاري کارکنان میتوانند باعث افزایش بهرهوري در سازمان خود - دانشگاه آزاد اسلامی چالوس - گردند.
واژههاي کلیدي: کیفیت زندگی کاري، فرسودگی شغلی، .DEMATEL
-1 مقدمه
در طلیعه قرن جدید که سازمانها با محیط رقابت جهانی مواجه هستند، همواره نیاز به تغییرات ریشهاي و خلاقیت-هاي کاري احساس میشود؛ نیروي رقابتی جهانی، سازمانهاي امروزي را مجبور کرده است که بعد از دهها سال ادامه روشها و رویههاي کاري ثابت خود، روشهاي کاري جدید را در پیش بگیرند، به گونهاي که سازمانها داراي ثبات کاري بوده و از نوعی ثبات نسبی برخوردار شوند. این سازمانها براي اینکه از قافله رقابت عقب نیافتند توجه خود را معطوف به کارکنان کردهاند، زیرا توجه به کارکنان با ایجاد تغییر سروکار دارد - ضیائی و همکاران، . - 1388یکی از عوامل کلیدي و بسیار مهم در سازمانها کیفیت زندگی کاري و فرسودگی شغلی افراد در محیط کار است.در طی سالهاي اخیر برنامههاي کیفیت زندگی کاري نقش اساسی و مهم در افزایش بهرهوري نیروي انسانی و سازمانها و شرکتهاي بزرگ بر عهده داشته است - مستبصري، . - 1387
کار صرف نظر از تأمین منابع مالی میتواند برخی از نیازهاي اساسی آدمی نظیر تحرك روانی و بدنی، ارتباط اجتماعی، احساسات خود ارزشمندي، اعتماد و توانمندي را ارضا کند. اما همچنین کار میتواند منبع عمده فشار روانی نیز باشد. ممکن است یک شغل رضایت بخش با مرور زمان به منبع نارضایتی تبدیل شود و شخص را در جهت فرسودگی شغلی سوق دهد. فرسودگی شغلی ناشی از تنیدگی و فشارهاي عصبی است - دربندي، . - 1389 این دو عامل تأثیر متقابلی دارند که به صورت مشهود در سازمان قابل مشاهده میباشد. به طوري که کیفیت زندگی کاري و بهبود آن با رضایت شغلی کارکنان در ارتباط میباشد و از سوي دیگر نیز رضایت شغلی، کاهش تنیدگی روانی و کاهش فرسودگی شغلی را به همراه دارد - پرداختچی و همکاران، . - 1388 از این رو در مقاله حاضر، به تبیین رابطه کیفیت زندگی کاري و فرسودگی شغلی بین کارکنان و اعضاي هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی چالوس با استفاده از تکنیک DEMATEL پرداخته میشود.
-2 مبانی نظري پژوهش
-1 کیفیت زندگی کاري: میرکمالی کیفیت زندگی کاري را به معناي دادن فرصت به کارکنان براي تصمیمگیري درباره محصولات یا خدمات شغل و یا مکان شغلشان که میخواهند با اثربخشترین وضعیت ارائه دهند، تعریف میکند - میرکمالی، 1383، . - 46 وزارت کار ایالات متحده آمریکا، کیفیت زندگی کاري را عبارت از حفظ بهداشت حرفهاي، زمان کاري مناسب و پرداخت کافی تعریف میکند. همچنین بر محیط کار ایمن تأکید دارد و بیان میدارد که ایمنی محیط کار، پایه و اساس را براي کار لذتبخش فراهم میسازد. کار نباید ایمنی شخص را به خطر بیندازد - محمدي، 1388، . - 36
کیفیت زندگی کاري برنامهاي جامع و گسترده است که رضایت کارکنان را افزایش میدهد، یادگیري آنها را در محیط تقویت میکند و به آنها در امر مدیریت، تغییر و تحولات یاري میرساند. رضایت نداشتن کارکنان از کیفیت زندگی کاري مشکلی است که تقریباً به همه کارمندان بدون توجه به مقام و جایگاه آنها آسیب میرساند. هدف بسیاري از سازمانها افزایش رضایت کارکنان در تمام سطوح است، اما این مسألهاي پیچیده است، زیرا تفکیک و تعیین این که چه مشخصههایی با کیفیت زندگی کاري رابطه دارند، امري دشوار است - . - Soltani, 2006
-2 فرسودگی شغلی: فرسودگی شغلی یا کارزدگی را از لحاظ لغوي می توانیم تحلیل قواي روانی که گاهی با افسردگی همراه هست و از تلاش براي کمک به بیماران روانی یا افراد تحت فشار روانی ناشی میشود تعریف کرد - پور افکاري، . - 1380 فرسودگی شغلی، طولانی شدن واکنش نسبت به هیجان و محرکات تنشزاي بین فردي
