بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین سبک های رهبری با استرس شغلی و فرسودگی شغلی است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش در زمره تحقیقات توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان لیسانس و بالاتر شرکت کولر هوایی آبان شیراز می باشد که در زمان انجام تحقیق تعداد آنان 168 نفر بود. بر اساس جدول حجم نمونه مورگان تعداد 120 نفر به عنوان نمونه تحقیق مشخص گردید. نحوه انتخاب نمونه آماری به صورت تصادفی ساده بود که از طریق قرعه کشی از بین جامعه آماری تعداد 130 نفر از آنان انتخاب گردید و در نهایت پس از جداسازی پرسشنامه های عودت شده، تعداد 120 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
ابزار گردآوری اطلاعات در تحقیق حاضر شامل سه پرسشنامه استرس شغلی استاینمتز - 1997 - ، پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش - 1981 - و پرسشنامه سبک رهبری باردنر و متزکاس - 1969 - می باشد. برای تجزیه و تحلیل آماری یافته های پژوهش از آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. در بخش نخست تجزیه و تحلیل توصیفی یافته ها از میانگین و انحراف معیار استفاده گردید. در بخش استنباطی از آزمون پیرسون و آزمون رگرسیون چندگانه از نرم افزار SPSS 22 استفاده شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که بین سبک رهبری با میزان فرسودگی شغلی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد؛ اما بین سبک رهبری با استرس شغلی رابطه ای وجود ندارد. سبک رهبری با ضریب بتای 26 درصد به طور منفی و معناداری فرسودگی شغلی را پیش بینی می کند اما قادر به پیش بینی استرس شغلی نیست.
-1 مقدمه
اهمیت هدایت به حدی است که برخی از صاحب نظران علم مدیریت، موفقیت هر مدیر را در گرو توان وی در هدایت نیروی انسانی میدانند - رضائیان، .[1] - 1387 هدایت، بر تلاش مدیر برای انگیزش کارکنان به منظور نیل به اهداف سازمانی، دلالت دارد. این تلاش به سه طریق صورت میگیرد: رهبری، انگیزش و برقراری ارتباطات - آگراوال و مرکر3، .[2] - 1982 در مورد مفهوم رهبری، تفاوت-آرا و نظریه ها بسیار است. گروهی رهبری را بخشی از وظایف مدیر محسوب میکنند؛ در حالی که گروهی دیگر دامنه مفهوم »رهبری« را وسیع تر از »مدیریت« میدانند. - دیویس4، .[3] - 1359
فرسودگی شغلی پدیده ای است که در سال های اخیر توجه روان شناسان و دانشمندان علم مدیریت را به خود جلب کرده است. فرسودگی کاری در حقیقت نوعی از فرسودگی روانی است که با فشار های روانی یا استرس های مربوط به شغل و محیط کار توأم گشته است. این اختلال در میان انواع مشاغل مددرسان و یاری دهنده نظیر مشاوران، معلمان، مددکاران اجتماعی، پزشکان، پلیس، پرستاران و مواردی از این قبیل مشاهده شده و با محرک های تنش زایی مانند داشتن مراجعان بیش از حد در یک زمان، نداشتن وقت کافی و فقدان حمایت یا قدردانی مرتبط است - ملک آرا، .[7] کارکنان با افزایش مداوم وظایف شغلی در محل کار روبرو هستند.
این در حالی است که اوقات بیشتری را صرف کار می کنند و این موجب وارد آمدن فشار بیش از اندازه بر آنان می شود. انتظارات از کارکنان در درون و بیرون این سیستم اجتماعی بسیار زیاد شده است و آن ها دائماً تحت فشار کاری هستند. این فشار احتمالاً آنان را بیش از پیش تحت تاثیر قرار می دهد، سلامت و آسایش شخصی آنان را به خطر می اندازد، آنان را دچار استرس - فشار روانی - می کند و در اثر فشار هایی که بر آنان وارد می شود، پس از مدتی از توان و انرژی اولیه این نیروی مهم کاسته می شود و به همین خاطر ممکن است از کارایی و اثر بخشی آن ها نیز کاسته شود.
این استرس اگر ادامه داشته باشد، موجبات واماندگی و فرسودگی آنان را به وجود می آورد - مورهد و گریفین،.[8] - 1382 یکی از عواملی که عملکرد مدیران و کارکنان را در سازمان تحت تأثیر قرار می دهد مدیریت و سبک رهبری است که یک مدیر برای اداره زیردستان خود اعمال می کند - هرسی و بلانچارد5، .[9] - 1988 سبک رهبری از مهمترین مطالعات تئوری اقتضایی است که توسط فیدلر ارائه گردید. فیدلر معتقد است که بر اساس سه عامل اقتضایی یعنی رابطه، رئیس و مرئوس، ساختار و میزان قدرت رهبر می توان مناسب ترین سبک برای هر موقعیتی را تعیین نمود که عملکرد و یا اثربخشی افراد بستگی به تعامل سبک رهبری با مساعد بودن شرایط دارد.
امروزه تنیدگی و فرسودگی شغلی، مشکلی شایع در میان افراد است. این پدیده زمینه ساز بیماری های فیزیکی و عاطفی است که می تواند به افزایش غیبت از کار، ترک کار و کاهش تولید منجر شود. روش های رهبری تأثیرات متفاوتی در پیشگیری یا وقوع استرس و فرسودگی شغلی دارند - سلیمی، .[11] - 1391 فرسودگی شغلی علاوه بر اینکه بر افراد تأثیر منفی دارد، سازمان ها را نیز با پیامدها و هزینه های قابل توجهی مواجه می سازد. عملکرد کاری پایین افراد، سطوح پایین تعهد سازمانی، هزینه های درمانی بالا و کاهش عواملی چون رضایت شغلی، خلاقیت، توانایی حل مسئله و نوآوری از جمله تأثیرات منفی هستند که سازمان ها در نتیجه فرسودگی شغلی تجربه می کنند.
جیل و شاکر[13] - 2006 - 7 در مطالعه ای با عنوان کاهش استرس و فرسودگی با اجرای رهبری تحولی با رویکرد کمی به بررسی اثر رهبری تحولی بر استرس شغلی و اثر استرس شغلی بر فرسودگی در میان کارکنان 35 هتل، 37 رستوران و 19 بار پرداختند. نتایج آن ها نشان داد که میزان فرسودگی دریافتی با میزان استرس دریافت شده رابطه دارد و میزان استرس دریافتی با نوع رهبری که توسط مدیران اجرا می شود رابطه دارد.
ریورا8 و همکارانش [14] - 2012 - مطالعه ای با عنوان اثر رهبری تحولی بر فرسودگی پرستاران و پزشکان در یک بیمارستان دولتی مکزیک انجام داده اند. محققان در این پژوهش به بررسی رابطه بین سبک های رهبری تحولی، تبادلی و عدم مداخله ای بر فرسودگی شغلی با رویکرد کمی پرداخته اند. نتایج نشان داد که رابطه ی معناداری بین سبک های مختلف رهبری به جز رهبری عدم مداخله ای با فرسودگی وجود دارد. زینتی و همکاران [15] - 1393 - در تحقیقی با عنوان رابطه بین سبک مدیریت سرپرستاران با استرس شغلی پرستاران بیمارستان رازی قائم شهر دریافت که سرپرستاران بیشتر از سبک مدیریت آمرانه استفاده می کنند. میزان استرس شغلی در میان پرستاران با توجه به سبک مدیریت آمرانه سرپرستاران، بالا و میزان استرس شغلی با توجه به سبک مدیریت مشارکتی سرپرستاران، پایین بود.
صافی و همکاران [16] - 1394 - در تحقیقی با عنوان رابطه بین سبک رهبری مدیران با رضایت و فرسودگی شغلی کارکنان در مرکز بهداشت شمال تهران به بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیران با رضایت و فرسودگی شغلی پرداختند و دریافتند انتخاب سبک رهبری متناسب با شرایط کاری و توجه به شیوه های نوین مدیریتی می تواند منجر به رضایت شغلی و کاهش فرسودگی شغلی و ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده به مراجعین گردد لذا با توجه به اهمیت تاثیر سبک های رهبری، بر متغیرهای مختلف، تحقیق حاضر به دنبال بررسی رابطه بین سبک های رهبری با استرس شغلی و فرسودگی شغلی می باشد.
