بخشی از مقاله
چکیده
دهیاری ها از جمله منابع بالقوه ای هستند که با اصلاح و سازماندهی مجددشان می توان در راستای توسعه روستایی از وجود آن ها بهره جست. رضایت مندی مردم از عملکرد دهیاری ها ضامن موفقیت و تداوم فعالیت آنان و نشانه توفیق مدیریت روستایی در زمینه های مهمی چون افزایش اثربخشی و پاسخگویی است. هدف از این پژوهش، تبیین رضایتمندی روستاییان از عملکرد دهیاران می باشد. روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر گرد آوری داده ها توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری روستای الباجی از بخش مرکزی شهرستان اهواز می باشد که حدود 2800 نفربوده - - N=2800 و بر اساس جدول مورگان نمونه ای به حجم 338 نفر - - n=338 انتخاب گردید.روش تحقیق پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه است که با استفاده از نرم افزار SPSSv20 تجزیه و تحلیل صورت گرفت.
نتایج نشان داد که در زمینه کارکردهای اقتصادی، کمترین رضایت مربوط به »کیفیت بازاریابی محصولات کشاورزی« و بیشترین رضایت مربوط به »کیفیت بازاریابی محصولات دامی در روستا« است.در زمینه کارکردهای اجتماعی، بالاترین رتبه مربوط به »کیفیت خدمات اداری در روستا« و پایین ترین رتبه مربوط به »کیفیت خدمات تجاری در روستا« است. همچنین در زمینه کارکردهای کالبدی- زیست محیطی بالاترین اولویت مربوط به »لایروبی قنات و چاه در روستا« بوده و »کیفیت غسالخانه و گورستان در روستا« پایین ترین اولویت را به خود اختصاص داده است. همچنین بین تحصیلات و میزان رضایت از عملکرد دهیاری ها رابطه معناداری در سطح پنج درصد و با شاخص کالبدی- زیست در سطح یک درصد رابطه دارد و با شاخص اجتماعی رابطه معناداری ندارد.
واژه های کلیدی: رضایتمندی، دهیاری، مدیریت روستایی، توسعه روستایی.
مقدمه
بی شک توسعه کشاورزی، مقوله ای بیگانه و جدای از توسعه روستایی نیست، بنابراین برنامه ریزی در جهت تسریع فرآیند توسعه روستایی، امری اجتناب ناپذیر تلقی می گردد. در این میان نهادها و سازمان های منطقه ای موجود، از جمله منابع بالقوه ای هستند که با تقویت یا تجدید ساختار آن ها و به عبارتی، با اصلاح و سازماندهی مجددشان، می توان در راستای توسعه روستایی از وجودآن ها بهره جست.از جمله این سازمان ها؛ دهیاری ها هستند که می توانند نقش مهمی در توسعه پایدار روستایی داشته باشند - اعظمی و همکاران،. - 1390 همچنین سازمان هایی مانند دهیاری به میزان فراوانی به رضایت و اعتماد جامعه روستایی نیاز دارند تا بتوانند مشارکت مردم در پیشبرد برنامه ها از یک سو و ثبات و پایداری را در اعمال مدیریت روستایی از سوی دیگر به دست آورند - ایمانی جاجرمی و پوررجب، . - 1388
همچنین دهیاری ها تعامل نزدیک وهمیشگی با زندگی مردم دارند و از این رو نظر روستاییان درباره اثر بخشی فعالیت های آن ها معیار مهمی در خصوص موفقیت دهیاری ها به شمار می رود و رضایت مندی مردم از عملکرد دهیاری ها ضامن موفقیت و تداوم فعالیت آنان و نشانه توفیق مدیریت روستایی در زمینه های مهمی چون افزایش اثربخشی و پاسخگویی است، - راسخی و همکاران،1390 و فیروزآبادی و جاجرمی،. - 1390
دهیاری به عنوان سازمان اصلی مدیریت روستایی نقش مهم و تأثیر گذاری در تأمین خدمات عمومی سامان مندی زندگی روستایی دارد.از سوی دیگر، روستاییان از دهیاری ها انتظار »کارایی« دارند و می خواهند تا این سازمان خذمات عمومی مورد نظرشان مانند: بهداشت و نظافت روستایی،ساماندهی کالبدی و تأمین ایمنی را فراهم کند و مشکلات عمومی آن ها را در سریع ترین زمان ممکن و با کمترین هزینه برطرف سازد.مسلم است که هرچه فعالیت های دهیاری منطبق با نظر مردم باشد، رضایت آنان از این سازمان افزایش خواهد یافت و هرچه از میزان این انطباق کاسته شود، سبب کاهش رضایت مردم می گردد - - مهدوی و نجفی کانی،1384؛ مرادی و پاپ زن،. - 1391به طور کلی آگاهی از وضعیت رضایت مردم می تواند سودمندی های زیر را برای دهیاری ها داشته باشد: - جاهد، - 1391
-افزایش اثر بخشی دهیاری؛
-افزایش پاسخگویی دهیاری به جامعه روستایی؛
-افزایش میزان اعتماد عمومی مردم به دهیاری؛
-افزایش مشارکت مردم در برنامه های دهیاری؛
-افزایش مشروعیت دهیاری نزد افکار عمومی روستاییان؛
بدین ترتیب، تحلیل رضامندی روستاییان به عنوان مخاطبان واقعی دهیاری ها مسئله ای بسیار حائز اهمیت است که معمولأ از چشم محققان دور مانده است و کمتر به بررسی عوامل مؤثر در موفقیت این نهادها و سنجش رضایت مردم از آن ها پرداخته شده است، این مطالعه به دنبال آن است که رضایتمندی روستاییان از عملکرد دهیاری ها را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.
مروری بر مطالعات پیشین
پیشینه فعالیت های دهیاری ها در ایران چندان طولانی نیست و از این رو کمتر پژوهشی در این زمینه صورت گرفته است.از سوی دیگر مطالعات انجام شده در زمینه سنجش رضایتمندی در ایران کمتر شامل بررسی رضایتمندی مردم از یک اجتماعی محلی مانند اهالی روستا است و بیشتر تحقیقات از نوع بررسی رضایت شغلی، رضایتمندی کارکنان سازمان ها و یا مراجعه کنندگان به سازمانها و یا بهره برداران از یک روش خاص پزشکی و سایر خدمات بهداشتی و درمانی و مانند این ها به صورت مقایسه ای هستند. با این وجود در این بخش تعدادی از مهم ترین پژوهش های مرتبط با موضوع مورد نظر بیان می شود.
جاجرمی و پوررجب - - 1388 مطالعه ای با هدف سنجش ویژگی های کارآفرینی و تأثیر عوامل زمینه ای آن بر دهیاران به عنوان مدیران جدید روستایی انجام دادند، نتایج نشان داد که متغیرهای ترکیبی سن- تحصیلات، سن- مطالعه مطبوعات، تحصیلات-تردد به شهر و تحصیلات- مطالعه مطبوعات تأثیری بر میزان کارآفرینی دهیاران ندارند؛ اما ترکیب دو متغیری سن- تردد به شهر با کارآفرینی دهیاران دارای رابطه معنی دار گردید.همچنین پژوهشی توسط دیزاوندی، انصاری و ازکیا در سال 1389 با هدف بررسی میزان رضایت اعضای شرکت های تعاونی روستایی از عملکرد اقتصادی و اجتماعی تعاونی های روستایی در سطح شهرستان مشهد صورت گرفته است.
نتایج تحقیق نشان داد که بین ویژگی های فردی مدیران از نظر سن، میزان تحصیلات،سابقه مدیریت و میزان رضایت اعضا از عملکرد تعاونی های روستایی رابطه مستقیم و معناداری وجود داشت و از سوی دیگر با بهبود شاخص های اقتصادی و اجتماعی در مناطق روستایی، میزان رضایت اعضا از عملکرد تعاونی های روستایی به نحو چشمگیری افزایش یافت.همچنین از میان پژوهش هایی که به بررسی عملکرد دهیاری ها پرداخته اند می توان به پژوهشی در مورد دهیاری ها در استان قزوین اشاره کرد که توسط جاجرمی و فیروزآبادی - - 1390 انجام شد که به وضعیت رضایت روستاییان و عوامل مرتبط با آن از عملکرد دهیاری ها پرداخته است.یافته های تحقیق نشان داد که 70 درصد از پاسخگویان از عملکرد دهیاری ها در روستاهای خویش رضایت دارند و هرچه ارزیابی عملکردی سازمانی از دهیاری بهتر باشد، میزان رضایت در آن روستا بیشتر می شود.
دهیاری ها توانسته اند با انجام کارهای عمرانی مانند آسفالت معابر و تأمین پاکیزگی محیط، رضایت نسبی را کسب کنند.در مطالعه ای دیگر سوری - - 1390 در ارزیابی عملکرد دهیاری ها بخش کونانی به این نتیجه رسید که بین عملکرد دهیاری ها در شاخص های سه گانه مدیریت روستایی و توسعه روستایی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین، افتخاری و دیگران ،1386 در تحقیقی با عنوان نگرشی نو به مدیریت روستایی با تأکید بر نهاده های تأثیرگذار انجام دادند و نتیجه گرفتند که با ترکیب مؤلفه های سه گانه توسعه پایدار یعنی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و تعامل دو دسته نیروهای درونی - مردم و نهادهای محلی - و بیرونی - دولت و بازار - امکان ایجاد یک الگوی جدید مدیریت روستایی را فراهم می کند.
در مطالعه ای دیگر شاهکوهی و همکاران در تابستان 1390 در مطالعه ای به عوامل مؤثر بر میزان رضایت مندی روستاییان نسبت به عملکرد دهیاران به روش پیمایش میدانی پرداختند، نتایج نشان داد که در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- زیست محیطی، رضایت روستاییان با عملکرد دهیاری ها در سطح 99 درصد رابطه معنی دار دارد و همچنین بیشترین تأثیرگذاری در رضایت روستاییان از عملکرد دهیاران، عامل اقتصادی است.همچنین حاجی نژاد و همکاران - 1390 - پژوهشی با هدف بررسی میزان بهره برداری از فناوری اطلاعات در مدیریت روستاهای ایران و مشخص ساختن تاثیر عوامل جغرافیایی و ویژگی های شخصی دهیاران بر این استفاده است.
تحلیل های آماری نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بین دهیاران منطقه مورد مطالعه از نظر استفاده از فناوری اطلاعات در سطح اطمینان 95 درصد تفاوت معناداری وجود دارد؛ اما بین دهیاران دو شهرستان گلوگاه و بهشهر از این نظر تفاوت معناداری از نظر آماری به چشم نمی خورد. به علاوه، نتایج تحقیق نشان از آن داشت که بین میزان استفاده از فناوری اطلاعات و تحصیلات دهیاران در سطح اطمینان 95 درصد تفاوت معناداری وجود دارد. اما بین میزان استفاده دهیاران از فناوری اطلاعات و متغیرهایی جغرافیایی مورد مطالعه در
