بخشی از مقاله
چکیده
حقوق شهروندی همانا، اِعمال حقوق بشر در یک جامعه خاص است. مهم ترین معیار اعطای حقوق شهروندی در این مقام، اصل وفاداری به حکومتی است که تضمین حقوق پایه انسانی و حقوق بشر را وظیفه اصلی خود بداند و شهروند کسی است که به دلیل عضویت در یک واحد سیاسی یعنی دولت - کشور، دارای حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. به این ترتیب، شهروندی ارتباطی وثیق با مقوله تابعیت دارد. با وجود این، عنصر فارقی که شهروندی را از تابعیت قابل تمیز می نماید، حقوق بشر است.
به واقع حقوق بشر، مرز میان شهروندی و تابعیت است. حقوق شهروندی برخلاف حقوق بشر که همه انسان ها را صرفنظر از نژاد، ملیت، دین و زبان دربر می گیرد، محدود است؛ زیرا، حقوق شهروندی صرفاً در رابطه فرد با دولت و جامعه سیاسی معنا پیدا می کند. گفتمان های شهروندی و حقوق بشر، گرچه پیوندهای زیادی دارند؛ لیکن، ارزشهای حقوق بشر، داعیه جهان شمولی دارند؛ در حالیکه رکن پایه ای شهروندی، تابعیت است. حقوق شهروندی، به سبب نقش ارزشمندی که در حفظ نظم و امنیت و ارتقای جامعه دارد، همواره مورد توجه اندیشمندان و حقوقدانان قرار گرفته است.
-1 مقدمه
-1-1 بیان مسأله
حقوق شهروندی، از مباحث مهم هر نظام حقوقی است، بطوریکه، اجرای حقوق بشر، مستلزم رعایت حقوق شهروندی است. حقوق شهروندی، همان حقوق بشر است که فرد به واسطه تبعیت و وابستگی به یک حاکمیت سیاسی، از آن برخوردار است و تنها عنصری که بدان افزوده میشود، عنصر مسئولیت است که مجموع حقوق و مسئولیت، حقوق شهروندی را به وجود میآورد.
حقوق شهروندی در واقع، مجموعه حقوقی است که افراد به اعتبار موقعیت شهروندی خود دارا می شوند و نیز اطلاقی عام است بر مجموعه امتیازات مربوط به شهروندان و نیز مجموعه قواعدی که بر موقعیت آنان در جامعه حکومت می کند. مسلم اینکه، حقوق شهروندی، حقوقی نیستند که باید در صدد تأسیس و یا ایجاد آنها باشیم؛ بلکه، حقوق شهروندی، غالباً حقوقی ثابت نزد انسان هایی شناخته می شود که عنوان شهروند را با خود دارند. در این میان، وظیفه جامعه، دولت و قانونگذار این است که ابتدا این حقوق را به خوبی بشناسند و سپس خود را ملزم به رعایت این حقوق و رفع موانع موجود بر سر راه احقاق آن دانسته و آن را نهادینه نمایند.»
حقوق شهروندی بر پایه حقوق انسانی و حقوق انسانی، بر پایه برابری انسانها استوار است؛ زیرا حقوق و عدالت، دو همزاد تاریخی اند.
از طرفی، شهروندی، اصلی است که بر روابط دولت و اعضاء جامعه نظارت می کند؛ یعنی از یک سو، به امتیازات دولت و حقوق افراد و از دیگر سو، به مناسبات و فرایندهای تاریخی مربوط می شود. در مفهوم شهروند، عنصر اصلی، تعلق فرد به یک جامعه سیاسی است و فرد واجد حقوق معین است و شهروند به عنوان گروهی از مردم تعریف میشود که میپذیرد دارای حقوق مشترکی است که این حقوق، خاص شهروندان است نه بیگانگان. موقعیت شهروند بودن را، قانون معین میکند و شهروند کسی است که به واسطه تولید یا اعطای قانون شهروندی به عضویت یک کشور و جامعه سیاسی درآمده است و دارای علقه وفاداری به آن جامعه سیاسی میباشد و مستحق برخورداری از تمام حقوق مدنی و حمایتهای قانونی میباشد.
1-2 ضروت تحقیق - انگیزه و دلیل اصلی انتخاب موضوع -
از آنجا که اجرای حقوق شهروندی به منظور ایجاد توازن در شخصیت، آسایش خاطر و اجتناب از مورد سوء استفاده قرار گرفتن و نادیده گرفته شدن انسانی توسط دیگران، بسیار حیاتی می باشد و انتخابها، رفتارها، ارزشها و نیازهای مشروع و به حق انسانها را روشن می گرداند و سوای از این که انسانها در چه سن و سال و موقعیتی باشند، همه افراد ارزشمند و قابل احترام می باشند. لذا، پرداختن به آن ضرورت می یابد.
-1-3 سوال اصلی تحقیق
منظور از حقوق شهروندی چیست؟
-1-4 فرضیه تحقیق
حقوق شهروندی، همان حقوق بشر است که فرد به واسطه تبعیت و وابستگی به یک حاکمیت سیاسی، مستحق برخورداری از تمام حقوق مدنی و حمایتهای قانونی میباشد.
-1-5 پیشینه تحقیق
در این زمینه کتب و مقالات بسیاری نوشته شده است از جمله حقوق بشر و آزادیهای اساسی از محمد هاشمی، آزادیهای عمومی و حقوق بشر از منوچهر طباطبایی موتمنی، مجموعه کامل قوانین حقوق شهروندی از آرزو رضایی پور و مقالاتی مانند حقوق شهروندی در حقوق اساسی ایران نوشته محمدرضا بندرچی و انواع حقوق شهروندی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از رضا اسماعیلی و ... که در همه آنها ضمن اشاره به کرامت و شرافت انسانی برای همه انسانها فارغ از دین و مذهب و زبان و نژاد و ...، به انواع منشورهای حقوق شهروندی و اسناد بین المللی در این زمینه اشاره شده است و در پی تبیین حقوق مدنی و سیاسی و حمایت های قانونی برای شهروندان هر جامعه ای هستند.
-1-6 روش تحقیق
در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای به تحقیق و بررسی در مورد ماهیت حقوق شهروندی پرداخته شده است.
-1-7 ساختار تحقیق
این در مقاله در9 بخش مفهوم شناسی، عناصر حقوق شهروندی، شاخص های حقوق شهروندی، ویژگیهای حقوق شهروندی، مشمولین حقوق شهروندی، مبانی حقوق شهروندی، انواع حقوق شهروندی، حقوق شهروندی در پرتو اصول قانون اساسی و نهایتاً مقایسه میان مفاهیم نزدیک به حقوق شهروندی و ذکر تفاوتهای آنها با حقوق شهروندی تنظیم شده است.
-2 مفهوم شناسی
-2-1 مفهوم شهروند: شهروند، کسی است که اهل یک شهر یا کشور باشد و از حقوق متعلق به آن برخوردار باشد
