بخشی از مقاله
چکیده :
در مقاوم سازی اقتصاد مشابه مقاوم سازی ساختمان، باید طوری بنای اقتصاد را چید که اگر یک شوک یا زلزله به ساختمان شما وارد شد ساختمان بتواند در مقابل شوک و زلزله ها، مقاومت نماید. حال این شوک اعم از شوک اقتصادی، سیاسی و غیره است.البته ما تنها کشوری نیستیم که باید اقتصادمان را به این سمت ببریم و قبل از ما نیز کشورهایی - هر چند به طور بخشی - دست به این کار زدند، اما به علت تفاوتهای فرهنگی، مذهبی و سیاسی کشورها با یکدیگر، الگو برداری صددرصد دوکشور از یکدیگر امکانناپذیر است.
ما ملاحظه میکنیم که پس از بحران نفتی که کشورهای عربی یک بار هم که شده غیرت نشان دادند و آمریکا و غرب را تحریم کردند - که البته آن هم دلایل خاص خود را داشت - و بعد از ماجرای انقلاب اسلامی ایران اقتصاد آمریکا حس نمود دچار چالش شده و از اینرو آنها نیز برنامهای برای مقاومسازی بخش انرژی اقتصاد خود با عنوان »طرح امنیت انرژی« پیاده کردند و رو به فناوریهای نوین و کمتر انرژیبر و انرژیهای جایگزینهای نفت آوردند؛ یا برای مثال ترکیه با ایران قرارداد گازی گران قیمتی امضا کرد تا فقط از روسیه گاز وارد نکند. همچنین مسئولان ما در سالیان گذشته و بعد از ماجرای افزایش قیمت و محدودیت صدور گاز توسط ترکمنستان به مناطق شمالی کشور، به این نتیجه رسیدند که باید در حوزه انرژی مقاومسازی کنند در این مقاله سعی شده است در زمانی که تحریم های شدید بر روی ایران وارد شده است تا چه اندازه اقتصاد ×مقاوتی توانسته حفظ کیفیت موسسات مالی را حفظ کند و تاثیر آنها را بررسی نمایید..
واژگان کلیدی اقتصاد مقاومتی، ریاضت اقتصادی، تحریم اقتصادی ،
مقدمه:
رهبر معظم انقلاب در فرمایشات خود مبنی بر خنثی نمودن توطئه های شمنان در زمینه های اقتصادی، راهبرد اساسی کشور را »اقتصاد مقاومتی « تعیین نمودند و از تمامی فعالان اقتصادی کشور خواستند تا اقدامات لازم را در این راستا انجام دهند. در اقتصاد مقاومتی، کشور از هر نظر آمادگی برخورد با شرایط سخت و دشوار را دارد و به همین دلیل در برابر تحریم و یا فشارهای بین المللی غافلگیر نمی شود. اقتصاد مقاومتی در شرایط حاضر به این معناست که جنگ نرم به حیطه اقتصاد نیزوارد شده و اقتصاد یکی از ابزارهایی است که دشمن در هجمه جدید خود علیه ایران روی آن حساب باز کرده است.
این یعنی ابزارتحریم های اقتصادی در کنار ابزاری چون جنگ روانی و برهم زدن انسجام داخلی قرار گرفته است، بنابراین احساس می شود که کشور در یک جنگ اقتصادی تمام عیار قرار گرفته است. با توجه به تاکید مقام معظم رهبری در اتخاذ و برنامه ریزی در زمینه اقتصاد مقاومتی لازم است تا مبانی نظری اقتصاد مقاومتی شناسایی و مشخص شود. این پژوهش به دنبال بیان مفاهیم و ابعاد و کارکردهای اقتصاد مقاومتی می باشد اقتصاد مقاومتی چیست: اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزهای فشار و متعاقباً تلاش برای کنترل و بیاثر کردن آن تاثیرها میباشد و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت است همچنین برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی باید وابستگیهای خارجی کاهش یابد و بر تولید داخلی کشور و تلاش برای خوداتکایی تاکید گردد]4.[
طبق نظر دولتمردان ایران در تعریف اقتصاد مقاومتی، ضرورت مقاومت برای رد کردن فشارها و عبور از سختیها برای رسیدن به نقاط مثبت ملی نیاز است در بحران اقتصادی که در اروپا رخ داد شاهد چهار موج بودیم. بحث پرداخت وامها به افراد با درجه پایین اعتباری موج اول بود؛ موج دوم کمبود نقدینگی در نظام بانکی و موج سوم به تبع این دو، افزایش بدهیهای حکومتی برای اینکه یک بانک ورشکست نشود و موج آخر به تبع قبلی بالا گرفتن مشکلات اقتصادی در سطح کشوری همچون بحران یونان و اسپانیا و پرتغال بود.
یکی از دلایل شکننده بودن اقتصاد اروپا در بحران اخیر، رشد بانکداری در سایه بوده که در آن، موسسات مالی غیربانکی آزاد و رها از قوانین و محدودیتهای بانکی، فعالیتهای شبه بانکی انجام داده و با افراط و حرص و ولع در استفاده غیراصولی از اوراق مشتقه، نظام مالی را با خطر مواجه ساختند. همچنین در ایران نیز شاهد بانکداری در سایه هستیم مثلا حدود شش هزار صندوق قرضالحسنه و 850 تعاونی اعتبار و موسسه مالی و اعتباری در حال کار هستند که با توجه به ضعف ساختاری نظارت پولی و بانکی خطر بحرانآفرینی آن برای نظام مالی کشور به وضوح احساس میشود
سه ویژگی مهم یک سیستم مقاوم
اساس تلقی من این است که اگر سیستم بخواهد مقاوم باشد باید سه ویژگی داشته باشد مولفه اول اینکه کوته فکر نباشد؛ شما اگر کارگری باشد که برای شش ماه ساختن خانهای در جایی اسکان دارد، حتما خانه یا چند آجری که استفاده میکنید کفایت میکند. اما به محض اینکه بخواهید برای طولانی مدت اسکان داشته باشید به مقاومتش فکر میکنید. یکی از مشکلات ما این است که به نظام تصمیمگیری در تخصیص منابع نگاه بلندمدت نمیشود و نگاهها چهار یا پنج ساله و به اندازه عمر یک دولت است و به بلندمدت و مسئله سیاست طولی به عرضی توجهی نمیشود. مولفه دوم بیرون آمدن از محدوده نفع شخصی در انگیزه اقتصادی است و اینکه در کنار نفع شخصی بقای سیستم لحاظ بشود. سیستمی که در آن بخواهند بدون توجه به پیامدها کار کنند، ناپایدار خواهد بود.
همه مشکلات بعد از سال 1997 به این علت بود که تغییرات بدون توجه به آینده انجام میشد، یا بحران 2008 به همین علت بود که افسارگسیخته برای کوتاهمدت نگاه میکردند و تصمیم میگرفتند. مولفه سوم کاهش وابستگیهای راهبردی به بیرون که این درجه مقاوم شدن اقتصاد را بالا میبرد. بحران شرق آسیا به این علت بود که در دهه 1990، نه تنها بازار سرمایه بلکه کل اقتصاد شرق آسیا به خارج از خودش وابسته شده بود.در ادامه فرمایشات آقا فرمودند که اصلاح الگوی مصرف، اصلاح الگوی خرید و اصلاح مطالبه گری از نقش های مردم است که رهبری نیز در بخش سبک زندگی به آن اشاره کردند، نکته مهم این است که نباید بگذارید بحث اقتصاد مقاومتی سیاسی بشود؛ چرا که واقعاً این بحث یک ضرورت ملی است نه یک گزینه ای که اگر به سمتش برویم بهتر باشد.
پس از طرح این بحث توسط حضرت آقا عدهای گفتند این یک بحث سیاسی است و به دنبال رضایت دادن اجباری به مردم در مقابل تحریمهای اقتصادی هستند. اما در واقعیت امر، اینگونه نیست. شما در نظام بانکداری بینالملل که نگاه کنید، در بحث بازل 3 می بینید نوعی مقاومسازی با شاخصهای خاص برای بانکها مقرر گردیده است. بعد از بحران 2008 قاعدههای خاصی برای موسسات مالی بانکی و غیربانکی گذاشتند؛ یا در اروپا بحث تفکیک عملیات و روابط خُرد بانکداری مطرح شد یا قاعدهای به نام داد- فرانک وضع شده که میگوید نگذارید بانکها از حدی بزرگتر شوند که نگذاریم ورشکست شوند. پس طرح مسئله اقتصاد مقاومتی در کشور ما، یک بحث سیاسی و مولود روابط خاص ما با دنیا نیست؛ بلکه یک ضرورت غیرقابل انکار و یک طرح بزرگ ملی است.
شبیه سازی 24 بند ابلاغی رهبری در نظام بانکی
بنده بندهای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری را در نظام بانکی شبیهسازی کردم تا با عینک بانکداری به اقتصاد مقاومتی نگاه کنیم و درسهایی را از آن برداشت نماییم. از مهمترین سرفصلها میتوان به این موارد اشاره داشت:
-1تدوین تقویم و نقشه راه عملیاتی اجرای اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی کشور-2افزایش اتحاد و همگرایی نظام بانکی-3 هماهنگی بازار پول با بازار سرمایه در اجرای اقتصاد مقاومتی-4فرهنگ سازی اقتصاد مقاومتی و ایجاد گفتمان رایج در جامعه در مسائل بانکداری - توضیحی ارائه کنم اینکه این تصور در مردم وجود داشته باشد که بانکداری ما کاملاً ربوی است عنصر اعتماد را که مهمترین سرمایه است از بین می برد. - -5اصلاح تبلیغات بانک ها و پرهیز از ترویج فرهنگ مصرفگرایی و لوکس گرایی-6توجه به مشکلات و نواقص در حوزه قانونگذاری و مقررات گذاری-7حرکت جدی به سمت بانکداری اسلامی -8 شناسایی و حذف قوانین پولی و بانکی معارض با اصول اقتصاد مقاومتی-9مدیریت هدفمندی رژیم ارزی-10اتخاذ تدابیرکاهنده شوکهای ارزی-11برنامه کاهش و کنترل تورم در کشور-12هدفمندی و همگرایی در سیاستهای پولی-13 پایین آوردن معوقات و مطالبات بانکی-14استقرار نظام اعتبارسنجی مشتریان-15تسهیل مقررات بانکی برای صادرات-16 مکان یابی عادلانه شعب بانکی و توزیع عادلانه منابع آن-17نظارت هر چه بیشتر در اعطای تسهیلات به منظور هدایت مشتریان به خرید کالاهای ایرانی-18ارتقای نظام سلامت بانکی-19جلوگیری از رانت خواری و فساد بانکی-20رصد برنامه تحریم بانکی و پیش بینی امور-21مقاوم سازی بخش بین الملل بانکی-22مقاوم سازی و بومی سازی بانکداری الکترونیک-23 افزایش سطح کیفی نیروی انسانی-24مدیریت سطح کمی نیروی انسانی
مشکلات و محدودیت اقتصاد مقاومتی: تنش زدایی به عنوان اهرم مهم سیاست در مدیریتاقتصاد مقاومتی نام برد که با اتخاذ سیاست های روشن و هماهنگی با اقتصاد جهانی می توان به تحقق اهدافاقتصادی کشور کمک کرد و از مولفه تنش زدایی برای گذر از فشار های خارجی و حتی جذب سرمایه گذاران خارجی و ارزآوری برای کشور بهره گرفت.این اقتصاددان، جلب سرمایه گذار خارجی را یکی از راههای تسریع در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال در کشور دانست و افزود: جلب سرمایه گذاری خارجی می تواند موجب اصلاح نظام مدیریتی و تبادل تجربیات اقتصادی و انتقال دانش نوین و تکنولوژی و فناوری جدید باشد.در شرایطی که کشور ما با تحریم های اقتصادی و فشارهای داخلی و خارجی مواجه است، دولت به عنوان متولی سیاست های اقتصادی کشور می تواند با خلاقیت و اتخاذ سیاست های روشن به راهکاری عملی برای مقابله با تهدیدهای خارجی
