بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی با تعهد سازمانی و عملکرد شغلی کارکنان میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان شهرداری همدان با ٌٍُ نفر میباشد که از بین آنها ًًٍ نفر به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه در این تحقیق، پرسشنامههای ویژگی شخصیتی، تعهد سازمانی و عملکرد شغلی، مورد استفاده قرار گرفتند. یافتههای این تحقیق نشان داد که رابطه مثبت و معناداری بین ویژگی شخصیتی و وجدانی بودن با دو ویژگی شغلی تعهد سازمانی و عملکرد شغلی وجود دارد . همچنین یافته های این تحقیق رابطه مثبت و معناداری را بین ویژگی شخصیتی توافقی بودن با تعهد سازمانی نشان داد در حالیکه رابطه معناداری بین این ویژگی شخصیتی با عملکرد شغلی مشاهده نگردید. همانطور که انتظار میرفت، رابطه منفی و معناداری بین ویژگی شخصیتی نوروتیک بودن با تعهد سازمانی مشاهده گردید ولی رابطه معناداری بین این ویژگی شخصیتی با عملکرد شغلی مشاهده نگردید. نتایج این تحقیق نشان دهنده رابطه مثبت بین برونگرایی با تعهد سازمانی است در حالیکه رابطه معناداری بین این و ژگی شخصیتی و عملکرد شغلی مشاهده نشد. همچنین رابطه معناداری بین باز بودن به تجربه و عملکرد شغلی مشاهده نگردید در حالیکه رابطه بین این ویژگی شخصیتی و تعهد سازمانی یک رابطه منحنی شکل بود. به این صورت که بیشترین تعهد سازمانی در حد متوسط ویژگی شخصیتی باز بودن به تجربه مشاهده گردید. سرانجام اینکه، یافتههای این تحقیق رابطه بین تعهد سازمانی و عملکرد شغلی را نیز مثبت معناداری نشان دادند.
مقدمه
سازمان های امروزی به راحتی کالاها و مواد اولیه مورد نیاز خود را از سایر سازمانها کشورهای دیگر تامین میکنند و تنها منبعی که به سهولت در شکل ایده آل آن قابل مبادله نیست نیروی انسانی است به طوری که میتوان گفت مهمترین سرمایه رقابتی یک کشور نیروی انسانی کارآمد و با استاندارد است - کاسیو و آگویی نیس ،ًًٍِ - . در جریان سالهای اخیر روسای کارگزینی و روانشناسان مشاور، بیش از پیش به منظور ارزیابی بعضی ویژگیهای شخصیتی داوطلب در لحظه حساس استخدام، روش های کاملا دقیق و رضایت بخشی را الزامی اعلام کرده اند. تحقیقات هونت و بروو درباره هزاران کارگر موسسات مختلف نشان میدهد که عوامل شخصیت بیش از فقدان مهارت و استعداد به نسبت بسیار زیادی به عنوان عامل اخراج و شکست و عدم موفقیت ،ترفیع و پیشرفت دخالت میکنند. این مطالعات به اخراج کارگران به دلیلی غیر از دلیل فقدان تولید مربوط می شود . با توجه به شخصیت افراد میتوان فرایند استخدام، انتقال و ارتقای آنها را بهتر کرد. از آنجا که ویژگی های شخصیتی افراد به عنوان عواملی برای تعیین رفتار آنان عمل میکنند. می توان با شناسایی این ویژگی ها برای پیش بینی رفتار چارچوبی به دست آورد. آگاهی از شخصیت افراد می تواند به مدیریت سازمان کمک کند تا افراد واجد شرایط را در پست های مختلف سازمان بگمارد که این کار به نوبه خود باعث خواهد شد جابه جایی کارکنان کاهش و رضایت شغلی آنان افزایش یابد. - رابینز ،استیفن ،پی ٌُُّ، به نقل از پارسائیان و اعرابی،ٌََُ - .
هر شغل دارای ویژگیهایی منحصر به فرد است مثلا آیا این شغل نیاز مند کار فکری است یا جسمی ،محیط شلوغ دارد یا خلوت ،کار به تنهایی انجام می شود یا با گروه ،نحوه نظارت چگونه است وبسیاری از مسائل دیگر ؛در مقابل افراد هم دارای ویژگی های شخصیتی خود هستند ،دوست دارند به تنهایی در گروه کار کنند. شخصیت ،مجموعه ای از ویژگی های روانی است که در فرد به صورت پایدار وجود دارد وبر رفتار وتفکر وی اثر گذار است .یا به عبارت دقیق تر شخصیت افراد ترکیبی از ویژگی های روانی است که ما برای مشخص کردن جایگاه آن شخص در طبقه بندی به کار می بریم - رابینز و دی سنزو، ٌَُُ،
ترجمه : شادی، اعرابی و رفیعی، ٌََِ - .
از سویی دیگر، تعهد سازمانیٌ یکی ازمسائل مهم انگیزشی است که بر اساس آن فرد به شدت هویت خود را در سازمان می گیرد، در سازمان مشارکت دارد و با آن در می آمیزد و از عضویت در آن لذت می برد . تعهد سازمانی یعنی درجه همانند سازی روان شناختی و یا چسبیدگی به سازمانی که ما برای آن کار می کنیم .تعهد سازمانی دارای اجزاء زیر است :قبول ارزش ها و اهداف سازمان ،تمایل تلاش برای سازمان و دارا بودن میل قوی برای پیوسته ماندن به سازمان - مودی ،پورتر و استیرز ٍ ،ٌٍَُ - . دلایل بسیار زیادی وجود دارد از اینکه چرا یک سازمان بایستی سطح تعهد سازمانی اعضایش را افزایش دهد - استیرز و پورتز ،ٌٍُُ - . اولا تعهد سازمانی یک مفهوم جدید بوده وبه طور کلی با وابستگی و رضایت شغلی تفاوت دارد . برای مثال ، پرستاران ممکن است که کاری را که انجام می دهند دوست داشته باشند ولی از بیمارستانی که در آ؛ن کار می کنند ناراضی باشند که در آن صورت آنها شغلهای مشابه را در محیط های مشابه جستجو خواهند کرد - گرینبرگ و بارون ، ًًٍٍ - . ثانیا تحقیقات زیادی نشان دادهاند که تعهد سازمانی با پیامدهای از قبیل رضایت شغلی و رفتار سازمانی فرا اجتماعی و عملکرد شغلی رابطه مثبت و با تمایل به ترک شغل رابطه منفی دارد - شیان چنج و همکاران ، ًًٍٍ - . همچنین عملکرد بالا در سازمانها، شرکتها و مؤسسات ناشی از عوامل مختلف و متنوع است. روشهای متفاوتی نیز برای رفع مشکلاتی که منجر به عملکرد پایین شدهاند وجود دارد که یکی از این روشها متمرکز شدن بر ویژگی های شخصیتی افراد در سازمانها میباشد.
تحقیقات نشان داده است که کارکنان علاقه مند و وفادار به سازمان عملکرد شغلی بالاتری دارند به تمایل به ماندگاری آنها در سازمان بیشتر است، کمتر غیبت می کنند ،از انگیزه کاری بالاتری برخوردار هستند و موافقت وهمراهی آنان با تغییرات سازمان بیشتر است. بدین ترتیب سازمان ها می توانند با شناخت میزان تعهد سازمانی کارکنان خود و تغییر در عوامل موثر بر آن اهداف مورد نظرسازمان را تحقق بخشند. - ساعتچی ٌٍََ - . بنابراین و با توجه به آنچه مطرح شد بررسی ویژگی های شخصیتی و تعهد سازمانی و ارتباط آنها با عملکرد شغلی اهمیت زیادی دارد . زیرا محققان در چند سال اخیر بر این نقطه اتفاق نظر دارند که اولا الگوی پنج عاملی شخصیت که می تواند برای توصیف مهمترین جنبه های شخصیت مورد استفاده قرار بگیرد. ساختار پنج عاملی از لحاظ معیارها و فرهنگ ها و منابع ارزیابی عمومیت دارد. ثانیا الگوی پنج عاملی در بسیاری از عرصه های روان شناسی صنعتی و سازمانی بویژه در ارتباط با عملکرد شغلی مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است - باریک و مونتٌ ٌٌُُ - . در فرا تحلیلی توسط بریک و مونت - ٌٌُُ - صورت گرفت. به این نتیجه رسیدند که با وجدان بودن بهترین ویژگی شخصیتی پیش بین عملکرد شغلی است و برون گرایی و روان رنجوری نیز پیش بین کننده های خوبی برای خشنودی شغلی هستند. کارک، شمیر و چن ٌ - ًًٍَ - در تحلیلی ارتباط بین هر کدام از پنج حیطه شخصیت و عملکرد شغلی را مورد بررسی قرار دادند وجدانی بودن را به عنوان قویترین همبستگی با عملکرد شغلی یافتند. بیرنه و همکاران - ًًٍِ - به بررسی رابطه بین عملکرد شغلی و ویژگی شخصیتی پرداختند و نتایج نشان داد که وجدانی بودن عملکرد شغلی را به صورت معناداری پیش بینی می کند - به نقل از نعامی ،ٌََُ - .
توماسٍ - ًًٍُ - در بررسی رابطه بین تعهد سازمانی و عملکرد شغلی ًََّ کارمند بدست آورد که با کنترل سن و دیگر متغیرهای جانبی رابطه قوی بین تعهد سازمانی و عملکرد شغلی وجود دارد. جانزَو همکاران - ًًٍُ - در نخستین بررسی رابطه بین عملکرد شغلی مدیران درجه اول و تعهد عاطفی آنها و دوام تعهد و رضایت شغلی در یک شرکت بزرگ خدمات غذایی گزارش کردند که بین تعهد سازمانی و تعهد عاطفی با عملکردهای شغلی کارمندان رابطه معناداری وجود دارد. اسمیتُ - ًًٍُ - اثرات ویژگی های شخصیتی سرپرستان را بر نگرش های زیردستان در ٌٌَ مدیر و ُّْ زیردست بررسی کردند وبه این نتیجه رسیدند که شخصیت مدیران بانگرش های زیردستان در ارتباط است . سطوح بالای توافق پذیری ،ثبات عاطفی و برون گرایی مدیران و سطوح پایین وجدان کاری آنها با میزان رضایت زیردستان نسبت به مدیران ،رضایت کلی ،تعهد عاطفی ،ترک شغل زیردستان در ارتباط هستند.
فرضیههای تحقیق
ٌ- رابطه مثبت و معناداری بین وجدانی بودن و تعهد سازمانی وجود دارد.
ٍ- رابطه مثبت و معناداری بین توافقی بودن و تعهد سازمانی وجود دارد.
َ- رابطه مثبت و معناداری بین وجدانی بودن و عملکرد شغلی وجود دارد.
ُ- رابطه مثبت و معناداری بین توافقی بودن و عملکرد شغلی وجود دارد.
ِ- رابطه منفی و معناداری بین نوروتیک بودن و تعهد سازمانی وجود دارد.
ّ-رابطه منفی و معناداری بین نوروتیک بودن و عملکرد شغلی وجود دارد.
ْ-رابطه مثبت و معناداری بین تعهد سازمانی و عملکرد شغلی وجود دارد.
َ-تفاوت معناداری بین عملکرد شغلی کارکنان زن و مرد وجود دارد.
ُ- تفاوت معناداری بین تعهد سازمانی کارکنان زن و مرد وجود دارد.
روش پژوهش از آنجایی که این پژوهش به بررسی رابطه بین متغیرها میپردازد، پژوهش ازنوع بنیادی بوده و روش پژوهش با توجه به ذات و ماه یت آن از نوع توصیفی همبستگی میباشد. جامعه آماری این پژوهش، کلیه کارکنان اداری شهرداری همدان با ٌٍُ نفر بود که که تعداد ًًٍ نفر با استفاده از جدول مورگان انتخاب شدند. پرسشنامهها به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای توزیع شدند.
جهت جمع آوری اطلاعات از سه پرسشنامه به شرح زیر استفاده گردید:
