بخشی از مقاله
چکیده:
سازمان کلاس های جهانی هستند که امروزه پدیده ای نوین از سازمان هستند که عملکرد رقابتی بالایی و کشمکش در عرصه رقابت بوجود می آورند که این سیستم و سازمان از سایرین متفاوت هستند. سازمان به عنوان یک نظام اجتماعی و فرهنگی شامل نظام های اصلی و فرعی هستند و در سیستم های بزرگتر مورد بررسی قرار می گیرند. سیستم آموزشی هر کشور سرمایه حیاتی آن کشور است برای رسیدن به هدف ها و چالش های آینده است و از نظر کارایی و اثربخشی از اهمیت بالایی برخوردار است و اینکه سازمان ها نقش ارزنده ای دارند که سرمایه گذاری های فراوانی را جذب نموده است و جهت حفظ و توسعه آن لازم است مدیران و کارشناسان در همه حال سیستم آموزشی را رصد کنند تا ضعف ها بوجود نیاید. در هر حال آموزش عامل مهمی در افزایش و بهبود بهره وری نیروی انسانی است حال از هر طریق و سیستمی که صورت بگیرد به طور کلی آموزش از طریق افراد آموزش دیده می تواند بهره وری نیروی انسانی را افزایش دهد.
کلمات کلیدی: سیستم، سازمان
مقدمه
انسان همواره از سازمان به عنوان ابزار و وسیله ای برای نیل به هدفهای خود سودجسته و در تلاش بوده است تا براساس اهداف مورد نظر به ایجاد و گسترش سازمان های مناسب بپردازد - صافی، . - 3:1381 سازمان به عنوان یک نهاد اجتماعی دارای قدرت طولانی است اگر چه شکل امروزی آن کاملا متحول شده است. نیازها و خواسته های متنوع و جدید بشر سازمان ها را در برابر تغییرات مداوم و گاها غیرقابل تصور قرار داده است به طوری که آن ها به منظور تطابق با محیط به ناچار باید به طوری در پی خود را را از درون متحول نموده و پوست اندازی کنند - آتش پور، نادی، رحیمی نژاد، . - 7:1387
در نگرش سیستمی به نظام آموزش و پرورش، همه عناصر و عوامل آموزشی در ارتباط با هم و به صورت یک کل مورد توجه است در این نگرش به رابطه ی نظام آموزشی با کل نظام اجتماعی توجه می شود و سعی بر آن است تا هماهنگی لازم، بین عناصر درونی سیستم برقرار گردد. وجود هدفها و مشخص بودن توالی هدفهای تظام و سیستم آموزشی به منزله قطب نما در یک کشتی است. پس در یک نگرش سیستمی، مدیران آموزشی با اهداف متعدد نظام آموزشی و تقدم توالی آن ها، بخوبی آشنا خواهند بود و به این نکته توجه دارند، که حیات یک سیستم و دلیل وجودی یک نظام، تحقق بخشیدن به اهداف آن است. در نگرش سیستمی، در یک نظام آموزشی، برای اجرای امر آموزش و پرورش، سازمان ها یا نهادهای متعدد تاسیس می گردند، که خود متشکل از اجزاء و منابع مختلف می باشند - صافی،. - 89- 91: 1381
مفهوم سیستم
سیستم عبارت است از مجموعه ای از عناصر که با وابستگی متقابل به یکدیگر یک هیئت یا منظومه ی واحدی را تشکیل می دهند - صافی،. - 86:1381 »نظام های پیچیده1« در درون خود دارای نظام های فرعی یا »خرده سیستم هایی2« هستندکه معمولا به طور مستقل اما در جهت هدف کلی نظام بزرگتر عمل می کنند. مطالعه ی خرده سیستم ها یکی از راههای شناخت نظام بزرگتر است در درون خرده سیستم ها »اجزاء سیستم3« وجود دارند که با یکدیگر دارای کنش متقابل هستند و متقابلا وابسته یکدیگرند - صبوری، . - 170:1374
رویکرد سیستم طبیعی
رویکرد سیستم طبیعی سازمان را به صورت یک کل طبیعی که میان اجزاء آن وابستگی متقابل وجود دارد در نظر می گیرد. در این مدل سازمانی، سازمان خود به صورت هدف در می آید. تحقق هدفهای سیستم در مجموع یکی از چندین نیاز مهم سازمان است - صبوری،. - 170:1374 بر طبق رویکرد سیستم طبیعی - سیستم باز - سازمان داده های گوناگونی را از محیط خارجی دریافت می کند. برای مثال، نظام کارخانه مواد خام را از منابع خارجی دریافت می کند. سازمان همچنین بازده های متعددی دارد که به محیط خارجی برگردانده می شود. همان نظام کارخانه مواد خام را به محصولات تبدیل می کندکه از طریق مجاری خرده فروشی در بازار به عموم عرضه می شود. با استفاده از رویکرد سیستم طبیعی برای تحلیل سازمان، نظریه پرداز، روابط متقابل کارکردی میان واحدها و نیز رابطه ی سازمان را در مجموع با محیط خارجی آن بررسی می کند - صبوری،. - 171-172: 1374
مسائل کارکردی سازمان ها
مسئله دیگری که در مورد مفهوم سیستمی در درون سیستم مطرح می گردد مسئله تقلیل گرایی ست. حرکت از یک سیستم به سیستم دیگر لزوما متضمن حرکت به سطح متفاوتی است. اگر این حرکت از سطحی پایینتر به سطحی بالاتر باشد این سطح را نمی توان به کیفیت سطح پایینتر تقلیل داد. اگرچه وابستگی متقابل بین این سطح وجود دارد در عین حال میزان استقلال در سطح بالاتر بسیار بیشتر است. - صبوری،. - 173:1374 پارسونز 4 استدلال می کند که سازمان ها را می توان به عنوان سیستم در نظر گرفت. در نتیجه نخستین وظیفه تحلیلگر سازمان این است که ارزشها و هدفهای سازمان را تعیین کند و از آنجا که تاکید اصلی بر ارزشها و هدفهاست بنابراین ابتدا باید به سازمان از دیدگاه فرهنگی و نهادی - که ارزشها و هدفها از آن ها نشات می گیرند - نگریست. در دیدگاه کارکردگرایی ساختی، هدفهای سازمان همیشه باید به وسیله ارزشهای سازمان مشروعیت پیدا کنند - صبوری،. - 173:1374
تعاریف سازمان
1. سازمان عبارت از کوشش جمعی و عمدی عده ای از افراد است که برای رسیدن به هدف مشترکی که هریک از افراد به تنهایی از رسیدن به آن عاجزند با یکدیگر همکاری و معاونت می نمایند - صافی به نقل از مسعودی، - 5:1381
2. سازمان مکانیزمی است که فعالیت مدیریت در آن جریان دارد - صافی،. - 5:1381
3. سازمان عبارت است از همکاری مشترک افراد برای انجام مقاصد مشترکی که در پیش دارند - صافی به نقل از اقتداری،. - 5:1381
4. سازمان واحدی طرح ریزی شده و دارای تشکل عمدی برای رسیدن به هدفهای مشترک است - صافی به نقل ازعلاقه بند،. - 5:1381
واژه سازمان در دو جنبه فیزیکی و مفهومی به کار می رود. از جنبه فیزیکی به معنای بنگاه یا موسسه است بدین معنی که محلی و ساختمانی همراه با افرادی در جهت اهدافی مشغول به کار هستند که در ادبیات علمی، معنای فیزیکی سازمان را با واژه بنگاه مشخص می نمایند. از جنبه مفهومی و در شکل، سازمان ساختاری ارادی و عمدی از نقش هایی است که دریک بنگاه به شکل رسمی سازماندهی شده اند - عبدل زاده،. - 41:1386 کارکردهای سطوح سه گانه یی که پارسونز در سازمان تشخیص می دهد عبارتند از:
1. در سطح فنی، هدفهای مبهم سازمان به فعالیت هایی که برای رسیدن به هدف طرح ریزی شده تبدیل می شوند. محدودیت اصلی در این سطح از لحاظ عملکرد تکنولوژی ست.
2. در سطح مدیریت مسئولیت اساسی عبارت است از اداره ی امور سازمان و تهیه مواد خام مورد نیاز سطح فنی. این همچنین به عنوان واسطه بین سیستم فنی و مشتریان یا مراجعان سازمان عمل می کند. در این سطح اساسا اداره کنندگان، مجریان و مدیران حضور دارند، در صورتی که در سطح فنی کارکنان نوعا عبارتند از کارگران یقه آبی، سرکارگرها و ناظران.
3. در سطح نهادی تامین هماهنگی و همسازی بین سازمان و جامعه بزرگتر کارکرد اصلی را تشکیل می دهد. پارسونز معتقد است که هر سازمانی به فعالیتهایی اشتغال دارد که برای جامعه در مجموع مهم و دارای کارکرد است. همان طور که پیشتر گفته شد هدفها و ارزشهای سازمان باید با ارزشهای جامعه هماهنگی داشته باشد. برقراری این هماهنگی وظیفه سطح نهادی است. پارسونز می گوید: همان طور که سازمان فنی از سوی سازمان مدیریت کنترل می شود، سازمان مدیریت نیز به نوبه ی خود به وسیله ی ساخت نهادی کنترل می شود - صبوری،. - 175:1374
الگوی تحلیل روزمری استیوارت5
استیوارت در کتابی تحت عنوان اختیارت مدیران، به معرفی الگویی پرداخته است که یک ساختار و چارچوب تحلیلی را برای درک بهتر کار مدیریتی و رویکرد مدیران در اختیار می گذارد. عقیده بر آن است که این الگو چارچوبی برای تامل در باب ماهیت مشاغل مدیریتی و درباره ی نحوه ی انجام وظایف شغلی از سوی مدیران مهیا می کند. این الگو به ما کمک می کند این نکته را مورد توجه قرار دهیم که مدیران باید معلومات، مهارت ها و بینش های اساسی و لازم برای اثربخشی را درک و همچنین کسب کنند، زیرا اثربخشی عامل اصلی ای است که نحوه ی ایفای نقش آنان در روند کار را تعیین می کند. این الگو توجه ما را به تعاریف کلی که از کار مدیریتی می توان به دست داد و همچنین به تفاوت های موجود در میان مشاغل مدیریتی مختلف جلب می کند. این الگو مشاغل مدیران را بر حسب مطالب و محدودیت های وضع شده برای آنان و همچنین اختیاراتی که از آن ها برخوردارند، تشریح می کند - دلوی، قاسمی قلعه،. - 22- 23: 1387
