بخشی از مقاله
چکیده
بررسی و تحلیل سرانه کاربری ها و از جمله کاربری فضای سبز شهری به عنوان یکی از عوامل محیط زیست محیطی در برنامه ریزی شهری می باشد.پراکندگی نامناسب کاربری فضای سبز شهری و کمبود سرانه آن بویژه در کلانشهرها از جمله دغدغه های اصلی مدیران شهری می باشد.با توجه به اهمیت فضای سبز و نقش ان در کاهش آلودگی های و یکی از عوامل موثر در در شکل دهی پایداری اجتماعی تحقیق حاضر به بررسی این امر در یکی از مناطق پرتراکم کلانشهر تهران در منطقه هشت پرداخته است.
روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی می باشدو تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمارهای توصیفی و نیز با انجام گرفته است.نتایج تحقیق حاکی از این واقعیت است که منطقه مورد مطالعه با کمبود سرانه فضای سبز و ArcGISاز نیز پراکندگی نامناسب فضای سبز شهری روبرو است و جهت مکانیابی و احداث بوستانهای جدید نیز پیشنهاداتی از جمله تملک زمین های که دارای مقیاس نسبتا بزرگ و در طرح تفصیلی با نام کاربری ذخیره توسعه و نوسازی شهری در نظر گرفته شده است ارائه شده است.
ضمنا با توجه به فضاهایی که بعد از احداث اتوبان امام علی - ع - در منطقه هشت بجای مانده و تملک آن در اختیار شهرداری قرار گرفته است، میتوان با تبدیل آن به فضای سبز نسبت به افزایش سرانه کاربری مورد نظر دست یافته و با اتخاذ تدابیر بالا به رفع کمبود سرانه در منطقه و ایجاد عدالت اجتماعی در سطح آن که یکی از اهداف برنامه ریزی شهری می باشد دست بیابیم.در ابتدا نسبت به جمع آوری آمار بوستان ها در سطح منطقه پرداخته شده و سپس بااستفاده از سامانه اطلاعات مکانی به تهیه نقشه بوستان ها با استفاده از اقدام شده است.
مقدمه
توجه به فضای سبز شهری به صورت تفرج گاهها و باغ های عمومی و خصوصی یک ابداع جدید نیست ،باغ های زینتی توسط مصریان و یونانی ها در دوره های باستان ایجاد و نگهداری شده است.باغ معلق بابل در 600 سال پیش از میلاد مسیح ایجاد شده است
تنوع زیست و حفاظت از محیط زیست ،کاهش آلودگی های هوا و صوتی،معتدل کردن هوا از عوامل مهم اکولوژیکی فضای سبز شهری ،. - 1981:2حد مطلوب برای دسترسی به کاربری ها باعث می شود تا کاربری های محلی مانند scottishاست پارکهای محلی جایگزین فروشگاهها زنجیره ای و پارکهای وسیع و منفرد بشوندو میل به ساخت پارک های محلی کوچک و پراکنده جایگزین پارکهای بزرگ شود
مکان یابی نادرست فضاهای سبز شهری در نهایت منجر به ایجاد ناهنجاریهای از جمله استفاده کم کاربران از فضاهای سبز ایجاد شده،ایجاد محدودیت در انتخاب و چیدمان گیاهی مناسب ،آشفتگی در سیمای شهری،مشکلات مربوط به آبیاری و اصلاح خاک ،عدم تعاملات اجتماعی مناسب ،مشکلات مدیریت و نگهداری ،کاهش امنیت روانی و اجتماعی و غیره شده است
شهر مجموعه پیچیده ای از مناسبات و روابط متقابل انسان با محیط است . مطالعات جغرافیایی از این جهت با مطالعات شهری ارتباط می یابد که شهر بارزترین تجلیگاه و تبلور فضایی ایفای نقش های اساسی انسان است.تقسیم زمین و مکان برای کاربری ها و مصارف مختلف زندگی شهروندان باید بر اساس تعادل با محیط طبیعی باشد. ایجادو طراحی فضای سبز،پارک و باغ در شهرهاومناطق پیرامون آن به منظور کنترل آلودگی های زیست محیطی بویژه آلودگی هوا و ایجاد چشم اندازهای مناسب و آرامش روانی شهروندان و جلوگیری از آثار نامطلوب یکی از مهمترین برنامه های توسعه شهری است.امروز بر عموم متخصصان و مدیران شهری مشخص گردیده که مدیریت امور مختلف شهرها با ابزراهای سنتی غیرممکن است .
اهمیت استفاده از سیستم های اطلاعات در برنامه ریزی های شهری با گسترش روزافزون شهرها و افزایش سرسام آور اطلاعات،که باید برای GIS جغرافیایی مدیریت شهری پردازش شوندروشن شده است.
هدف اصلی این پژوهش دستیابی به تعادل و توازن فضای سبز مورد نیاز و همچنین توزیع متعادل فضای سبز در سطح منطقه از لحاظ کمیت و کیفیت می باشد.کاربری فضای سبز یک کاربری مهم و ضروری در سطح شهرهاست،بطوریکه اکثر محققان فضای سبز را به شش های انسانی تشبیه کرده اند.در بیشتر بحث ها بر پارک ها و فضای سبز شهری به عنوان یک راهکار مهم که میتواند کیفیت زندگی اجتماعی را بالا ببرد تاکید شده است اکسیژن لازم را برای سوخت و سازدر شهر را تامین می کند.
همچنین فضای سبز از لحاظ کارکردهای تفریحی،فراغتی ،و اجتماعی-فرهنگی هم در توسعه پایدار شهری نقش بسزایی داردبدون شک متعادل بودن سرانه فضای سبز شهری در هر ناحیه ای از نیازهای اصلی آن به حساب می آید تفکر شهر سبز و شهر سالم امروزه در کنار توسعه پایدار شهری به ویژه در عرصه کلانشهرها به شدت مورد توجه مدیران شهری است .
نقش و کارکرد فضای سبز و کمیت و کیفیت آنها بدون هر گونه مبالغه در یک مجموعه اکولوژیک موجب پایداری آن مجموعه خواهد شد.به عبارت دیگر فضای سبز جدا از اثرات مادی مشخص بر روحیه و روان شهروندان اثرات زیادی دارد.بنابراین ارزیابی مستمر و کاهش بیوفیزیکی و اقتصادی و اجتماعی باید برطرف گردد
مهمترین اثرات فضای سبز در شهرها کارکردهای زیست محیطی آن است که در ایجاد تعادل بخشی در متابولیسم شهر از یک سو وبالا بردن سطح پایدار محیط آن سبب افزایش کیفیت زیستی شهرها می شوند.و در حقیقت فضای سبز ریه های شهرها به شمار می آیند. منطقه هشت که در بخش شرقی تهران قرار گرفته است،یکی از مناطق کوچک اما متراکم تهران میباشد که بخاطر بافت تجاری گونه ای که در محدوده نارمک دارد و جمعیت زیادی را به مخصوصا فضای سبز و بوستان ها سمت خود در شرق تهران می کشاند لازم است که داری سرانه کاربری مناسبی باشد تا مردم نسبت به استفاده از ان اقدام کنند بدین سبب در این پژوهش با دو سوال اساسی روبرو می شویم
-1در حال حاضر ویژگیهای سرانه های مطلوب در منطقه مورد مطالعه شامل چه مواردی است؟
-2آیا میتوان سرانه های وضع موجود منطقه را به سرانه های مطلوب رساند؟
فضای سبز یکی از مهمترین کاربری های خدماتی در شهرها می باشد. این کاربری نقش مهمی در سلامتی و آرامش روانی افراد در برنامه ریزی شهری ایفا میکند. مهم ترین تاثیر فضای سبز در شهرها تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، لطافت هوا وجذب گردوغبار است.
دیگر تاثیرات فضای سبز، در شهرها نقش نسبی دارند. به طور کلی وجود فضای سبز و تاثیر آن ها در شهرها اجتناب ناپذیر است، به طوری که بدون آن ممکن نیست شهرها پایدار باقی بمانند. بنابراین، اگر فضای سبز به عنوان جزیی از بافت شهرها و نیز بخشی از خدمات شهری ضرورت یافته باشد، نمی تواند جدا از نیازهای جامعه شهری باشد، از این رو، فضای سبز باید از نظر کمی و کیفی متناسب با حجم فیزیکی شهر - ساختمانها، خیابان ها و جاده ها - و نیازهای جامعه - از لحاظ روانی، گذران اوقات فراغت و نیازهای بهداشتی - با توجه به شرایط اکولوژیکی شهر ساخته شود، تا بتواند به عنوان فضای سبز فعال، بازدهی زیست محیطی مستمری داشته باشد.
در مطالعات طرح جامع سال 1385 شهر تهران که توسط مشاورین شهرسازی شهرداری مناطق انجام شده است و توسط مشاور بوم سازان جمعبندی گردیده است به انواع کاربری های شهری ، سرانه های وضع موجود و سرانه پیشنهادی افق طرح اشاره شده است که جمله میتوان به کاربری فضاهای سبز اشاره نمود. - طرح جامع شهر تهران،. - 10:1389 محمدرضا پورمحمدی در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری تعریف ، اهداف و فرآیند برنامه ریزی کاربری اراضی شهری را مطرح نموده است .
ایشان فرآیند برنامه ریزی را در سه بخش شناخت وضع موجود ، تعیین اهداف و روش کار معرفی کرده است و به معرفی استانداردهای فضا و مقیاس عملکردی انواع کاربریهای شهری پرداخته است. - پورمحمدی، - 1:1382 در این کتاب مدل ها و روش های پیش بینی در برنامه ریزی اراضی شهری نیز معرفی شده است .از جمله مدل لاری ، مدل جاذبه ،مدل دسترسی هنسن ، مدل الوت و کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در برنامه ریزی کاربری زمین توضیح داده شده است
.دکتر کرامت اله زیاری در کتاب برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به تعریف کاربری ،معیارهای بهینه در مکانیابی کاکردهای شهری - سازگاری،آسایش،کارآیی،مطلوبیت،سلامتی و ایمنی - ، استانداردهای کاربری اراضی شهری ،تعریف سرانه ، منطقه بندی و اهداف آن اشاره نموده و با ذکر برنامه ریزی کاربری اراضی یک شهر جدید نمونه و برنامه ریزی حالی در کاربری اراضی یک شهر سنتی به ارزیابی سطوح و سرانه ها در آنها پرداخته است.
استقرار شهر و مسکن سازمان پیشنهادی بار جهت به دیگر سوی از و دارند پایدار توسعه به نیل و شهری زندگی کیفیت بر که تأثیری جهت به سو یک از را گسترده بررسی ارزش نهند، می جای به ها شهرداری برای که سود و سرمایه بازگشت بدون مالی چون مزایایی با اکولوژیکی هستند، و اقتصادی اجتماعی، نقش دارای شهری ،. - 31:2003پارکهایManlunدارند.
.اینها نظایر و حفظ آسایش اجتماعی، یکپارچگی کودکان، پروش برای مطلوب محیطی روحی، بیماریهای درمان شوند. - می جامعه محسوب توسعه و زندگی فضای کیفیت ارتقای برای معیاری حال عین در محیطها این پیامدهای از ایران، در جمله از و جهان کشورهای کلیه در شهرها روزافزون ،. - 149:2005گسترشBalram رابطه شهرها کالبدی گسترش با شهرنشینی توسعه و رشد .میرود شمار به فناوری دانش و عصر اجتناب غیرقابل میشود.
