بخشی از مقاله
چکیده
هوا، اقلیم و گردشگری از جهات مختلف در ارتباط با یکدیگرند. گردشگران و سازمانهای گردشگری به اطلاعات قابل اعتمادی در زمینه شرایط جوی نیازمندند. این پژوهش با هدف شناسایی زمانهای مناسب برای گردشگری در ایستگاه سنندج انجام شد. وضعیت آسایش اقلیمی ایستگاه سنندج با استفاده از میانگین روزانه متغیرهای مختلف و به کمک شاخص دمای معادل فیزیولوژیک - PET - مشخص شد. برای محاسبه شاخص دمای معادل فیزیولوژیک از مدل RayMan استفاده شد. نتایج نشان داد که طبق شاخص PET دو دوره آسایش اقلیمی در سنندج وجود دارد. دوره اول آسایش اقلیمی از روز 23 اردیبهشت تا 12 خرداد، و دوره دوم نیز از روز 7 مهر تا 30 مهرماه بود. به طور کلی تعداد روزهای دارای آسایش اقلیمی توسط شاخص PET، 42 روز برآورد شد.
مقدمه عوامل زیادی بر صنعت گردشگری تأثیر میگذارند که یکی از مهم ترین آنها آب و هوا است. همراه با موقعیت جغرافیایی، شرایط توپوگرافی، چشم انداز، پوشش گیاهی و جانوری، آب و هوا به عنوان یکی از مهمترین منابع پایه و محلی در توسعه صنعت گردشگری نقش ایفا میکند. گردشگری منبع مهم برای شکوفایی اقتصاد کشورهای در حال توسعه و برقرار کننده توازن مالی در اقتصاد بین المللی کشورهای فقیر و غنی است و زندگی اجتماعی را با ایجاد مشاغل گوناگون و ارتقای سطح درآمد طبقات وسیعی از مردم کشورهای جهانگرد فرست و جهانگردپذیر تغییر میدهد. در جهان امروز که تکنولوژی مدرن دگرگونیهای همه جانبهای را پدید آورده است و ارتباطات و حمل و نقل بسیار پیشرفته شده است، زندگی انسان به ویژه در جوامع شهری با مشکلات زیادی از جمله، تقسیم کار، تولید انبوه و خستگی شدید مواجه ساخته است. بنابراین مسافرت و تغییر مکان برای رفع خستگیها و تجدید قوای جسمی و روحی امری ضرور ی به نظر میرسد. برای درک اهمیت گردشگری در روزگار ما به این نکته میتوان توجه کرد که، میانگین طول زندگی انسان در کشورهای صنعتی 340 هزار ساعت 73 - سال - برآورد شده است که 60 هزار ساعت - حدود 13 سال - آن به کار و 280 هزار ساعت - حدود 60 سال - آن به سرگرمی و تفریح و مسافرت اختصاص دارد. روند کاستن از سرعت کار و زندگی کاری و همراه با افزایش خود کار شدن ابزار و وسایل زندگی چنان در حال گسترش است که بدون تردید تا پایان سده حاضر میزان اوقات فراغت آدمی و درآمد روز به روز بیشتر میشود و در نتیجه مسافرت و جهانگردی بیش از پیش افزایش یافته به طوری که یکی از مهمترین فعالیت-های اقتصادی جهان خواهد بود - محلاتی،. - 86 :1380
با گسترش روز افزون صنعت گردشگری، انجام مطالعاتی که بتواند راهگشای پیشرفت این صنعت باشد امری لازم و ضروری است. امروزه مطالعات زیست اقلیم انسانی به عنوان پایه و اساس بسیاری از برنامهریزیهای عمران ناحیهای به خصوص در زمینه مسائل شهری و سکونتگاهی قرار گرفته و نتایج حاصل از آن در اسکان بشر در مناطق جدید و نیز توسعه سکونتگاه های موجود بهرهبرداری میشود. بنابراین مبنای بسیاری از بررسیهای مربوط به تعیین بیوکلیمای انسانی، تعیین درجه اقلیم بر روی فیزیولوژی انسانی در شرایط متعارف، بازتاب احساسی است که انسان از اقامت در اقالیم مختلف و یا تحت شرایطی نظیر ایجاد اقالیم مصنوعی به دست می-آورد - جهانبخش: . - 1384
این پژوهش در تلاش است تا با استفاده از شاخص آسایش آب و هوایی دمای معادل فیزیولوژیک - - PET1 همچنین به کمک دادههای اقلیمی ایستگاه سنندج، مناسبترین زمان برای فعالیتهای مربوط به گردشگری را بیان کند. مشخص شدن وضعیت آسایش حرارتی در یک منطقه، راهگشای بسیاری از تصمیمگیریها و برنامهریزیها در زمینه مسایل مرتبط با آسایش حرارتی است. بنابراین مطالعه ویژگیهای آسایش حرارتی در یک منطقه دارای اهمیت فراوانی بوده و میتواند باعث رونق صنعت گردشگری و حل بسیاری از مسائل مرتبط با اقلیم باشد. با توجه به اهمیتی که آسایش حرارتی در پیشبرد بسیاری از فعالیت های بشری دارد، از گذشته های دور تا کنون مطالعات زیادی در این خصوص توسط افراد مختلف انجام گرفته است. می توان گفت که بیشترین مطالعات انجام شده در مورد آسایش حرارتی، در کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا و کشورهای اروپایی بوده است. اکنون در این کشورها برآورد شرایط آسایش حرارتی هر ناحیه در اولویت کارهای آسایش اقلیمی قرار دارد .
به منظور محاسبه محدوده های آسایش حرارتی کوشش های زیادی صورت گرفته است. ترجونگ1 در سال - - 1966 به تقسیم بندی نواحی زیست اقلیمی ایالات متحده آمریکا با استفاده از دو ضریب راحتی و خنک کنندگی پرداخت. تامسون و پری - 1977 - 2 در کتابی با عنوان آب و هواشناسی کاربردی، بخشی از کتاب خود را به بررسی شرایط آسایش و راحتی انسان اختصاص داده و ضریب محاسباتی مختلف دانشمندان دیگر رابررسی نمودند. زانینویک و ماتزارکیس - 2007 - 3، بر اساس موازنه انرژی بدن انسان بر پایه دو شاخصPET وPMV شرایط بیوکلیمایی ساحل آدریاتیک را بررسی کردند، آنها تغییرات و روند شاخصهای زیست اقلیمی یاد شده را طی دوره زمانی 1902-2000 مطالعه نمودند و علاوه بر آن نقشه زیست اقلیم این منطقه را برای استفاده در صنعت توریسم ارائه نمودند. تورسون و همکاران - 2003 - 4، با استفاده از شاخصPET اثر محیط حرارتی بر میزان استفاده مردم از فضای پارک شهری گاتبرگ سوئد را مورد مطالعه قرار دادند. آنها با استفاده از این شاخص روابط بین محیط حرارتی و الگوی رفتاری مراجعین به پارک را تحلیل نمودند. ماتزارکیس - - 2001 با استفاده از نرم افزار RayMan دادههای سال 1991 تا 2000 را برای 201 ایستگاه در مجارستان مورد مطالعه قرار داد. ایشان در این مطالعه عناصر حرارت، رطوبت نسبی، پوشش ابر و سرعت باد را بررسی نموده و از شاخص دمای معادل فیزیولوژیک - - PET برای بررسی آسایش اقلیمی در این ایستگاها استفاده نمود، علاوه براین نقشه آسایش اقلیمی این مناطق را ترسیم نمود.
اولین تحقیقی که در زمینه آسایش اقلیمی در کشورمان انجام گرفته است، کار عدل - - 1339است. او در تحقیق خود اولین نقشه زیست اقلیمی ایران را تهیه کرد. جهانبخش - - 1384 شرایط بیوکلیمای انسانی و نیاز حرارتی ساختمان در شهر تبریز را با استفاده از روش بیکر از طریق دمای موثر بررسی کرد. نتیجه تحقیق وی نشان داد که محدوده آسایش حرارتی تبریز بین دمای 16 تا 20 درجه سانتی گراد است. قیابکلو - - 1380 در تحقیق با عنوان روشهای تخمین محدوده آسایش حرارتی، عوامل موثر بر آسایش فیزیکی انسان در رابطه با محیط پیرامون را مورد بحث قرار داده است و چهار روش مختلف تخمین محدوده آسایش را ارئه نموده است که یکی از این روشها دمای موثر میباشد محمدی و سعیدی - - 1384 شاخص زیست اقلیمی موثر بر ارزیابی آسایش انسان در شهر قم آسایش حرارتی این شهر را بر اساس مدلها و شاخصهای زیست اقلیمی بیکر، ترجونگ، فشار عصبی و ترموهیگرومتریک بررسی نمودند. آنها از شناسنامه آماری ایستگاه هواشناسی سینوپتیک قم طی سالهای 1986 تا 2000 استفاده نمودند. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده این است که شهر قم از نظر بیوکلیمای از شرایط فوق العاده داغ تا بسیار خنک برخوردار است. ره انجام - - 1379 دادههای آماری و اطلاعات هواشناسی ایستگاه سینوپتیک شیراز را با استفاده از نمودار اولگی و گیونی بررسی نمود و در تحقیق خود نتیجه گرفت که وقوع سرما در شیراز از اول دسامبر آغاز و تا پایان مارس ادامه دارد، در چهار ماه از سال ایجاد آسایش بدون جلوگیری از تابش آفتاب و ایجاد تهویه طبیعی و برودت ناشی از تبخیر ذرات آب و هوا امکان پذیر نیست؛ تنها ماه نوامبر دارای آسایش حرارتی می باشد و در ماهای سرد آسایش اقلیمی برقرار نیست.
