بخشی از مقاله
چکیده :
مناطق روستایی شمال شهرستان دزفول که شامل بخش سردشت و شهیون است، داراي جاذبههاي طبیعی و فرهنگی متعددي از جمله دریاچه سد دز، قلعه طبیعی شاداب، آبشارشوي، کوهها و پوشش گیاهی و جانوري و روستاي سنگی لیوس با قدمت700 سال است که هر ساله گردشگران زیادي را به خود جذب میکند و به عنوان یکی از مناطق ویژه در زمینه اکوتوریسم مطرح است. این مقاله با معرفی جاذبههاي این منطقه در پی تحلیل نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدات موجود در زمینه گردشگري در شهرستان دزفول است. روش تحقیق توصیفی–تحلیلی است و براي تحلیل از مدل SWOT استفاده شده است.نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از وجود جاذبههاي فراوان اکوتوریستی در این بخش و توان بالاي این جاذبه ها براي جذب گردشگران است. همچنین تحلیل نقاط قوت و ضعف، فرصت و تهدیدهاي گردشگري، میتواند در توسعه اکوتوریسم بخش سردشت و شهیون شهرستان دزفول به کارگرفته شود.
کلیدواژهها: اکوتوریستم، بخش سردشت و شهیون، تکنیک SWOT، جاذبه هاي توریستی.
مقدمه
امروزه، صنعت گردشگري در جهان توسعه فراوانی یافته و بسیاري از کشورها از این رهیافت توانستهاند وضعیت خویش را تا حد در خور توجهی بهبود بخشند و بر مشکلات اقتصادي خویش از قبیل پایین بودن سطح درآمد، فراوانی بیکاري، کمبود درآمدهاي ارزي فائق آیند. - موسایی، میثم، اقتصاد توریسم، 3، - 1387 کشور ایران از نظر تنوع زیستی و چشم اندازهاي طبیعی و برخورداري از تنوع زیست محیطی در فصول مختلف سال جزء پنج کشور برتر جهان از لحاظ اکوتوریسم محسوب میشود.اکوتوریسم که اختصار واژه Ecological tourism است، در ادبیات فارسی، جهانگردي زیست محیطی - طبیعت گردي - نام گرفته است،طبیعت با هر آنچه که در آن است برداشت و مفهوم بنیادین این واژه اصطلاحی – ترکیبی است. - رضوانی،232، - 1379
اکوتوریسم معادل طبیعتگردي است که با انگیزه استفاده از جاذبه ها و توانمنديهاي طبیعی و تمام جاذبههایی که به نوعی با طبیعت در ارتباط هستند، صورت میگیرد. - رضوانی، 1387، - 318 اکوتوریسم مسافرت به مناطق طبیعی میباشد که همراه با احساس مسؤلیت است و موجب بهبود سطح زندگی مردم بومی و حفظ محیط زیست می-شود. - - Hvenegaard,1994,25کولینگ در سال 1993، اکوتوریسم را نوعی توریسم که بر اساس منابع اکولوژیکی همچون گل و گیاه، جانوران و مناظر استوار است؛ تعریف میکند. او میگوید : اگر اکوتوریسم به درستی مدیریت شود، فرآیند نیرومندي براي بهره وري مالی پایدار و بدون ایجاد خسارت به محیط طبیعی خواهد بود. - ارمغان، 1386، - 82
طبیعتگردي و استفاده از طبیعت از جاذبه هاي بسیار مهم گردشگري روستایی در کشور است، که میتواند با جذب گردشگران خارجی و توسعه گردشگري داخلی نقش مهمی در توسعه کشور داشته باشد. این جاذبه ها محدود به ناحیه خاصی از کشور نیست و همه نواحی کم و بیش چنین جاذبههایی دارند. با توجه به اینکه این جاذبهها بیشتر در روستاها و نواحی اطراف آنها قرار دارند، بنابراین، این نوع گردشگري ارتباط تنگاتنگی با زندگی روستایی دارد و حتی می-تواند در قالب گردشگري روستایی بررسی شود. بر اساس پیش بینیهاي سازمان جهانی گردشگري WTO در چند سال آینده بیش از 50 درصدگردشگران گردشگري روستایی نیز در سالهاي آینده گسترش خواهد یافت - رضوانی، 1387، - 318
.1 روش تحقیق
روش تحقیق در این مقاله توصیفی – تحلیلی و پیمایشی میباشد. براي جمع آوري اطلاعات مورد نیاز، از مطالعات کتابخانهاي و همچنین مصاحبه و بازدید از منطقه بوده و با توجه به این دادهها، وضعیت کلی گردشگري در بخش سردشت و شهیون و امکانات و خدمات مورد بررسی قرار گرفته است. در آخر براي تجزیه و تحلیل اطلاعت و ارائه استراتژيهاي مناسب از تکنیک SWOT استفاده شده است.
.2 منطقه مورد مطالعه
شهرستان دزفول در شمال استان خوزستان واقع شده است و در موقعیتی بین 48 درجه و 34 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و بین 32 درجه و 8 دقیقه عرض شمالی از استوا قرار گرفته است. - افشارسیستانی،25، - 1366چهره فیزیکی شهرستان دزفول را میتوان به سه ناحیه کوهستانی، کوهپایهاي و جلگهاي تقسیم کرد که بخش سردشت و شهیون در ناحیه کوهپایهاي قرار گرفته است. ناحیه کوهپایهاي شهرستان دزفول شامل اراضی حدفاصل ناحیه کوهستانی و ناحیه جلگهاي است این ناحیه از فاصله حدود 20 کیلومتري شمال شرقی شهر دزفول شروع می-شود، مساحت ناحیه کوهپایهاي حدود 1850 کیلومتر مربع میباشد. - موسوي،14، - 1383
.3 جاذبه هاي توریستی بخش سردشت و شهیون
از جمله جاذبههاي بسیار مهم این منطقه وجود سد دز، قلعه طبیعی شاداب، درخت هاي سدر، درهها و چشمهها میباشد، که همه ساله گردشگران بسیاري را به خود جذب میکند از جمله تفریحهاي این منطقه میتوان به قایق رانی در دریاچه دز، اسکی روي آب، شنا، گذران اوقات فراغت در جزایر و سواحل دریاچه، مشاهده حیات وحش منطقه به ویژه پازن و تیهو، ماهیگیري در دریاچه، دره کول خرسان و دره رودخانه دز، مشاهده و آشنایی با زندگی عشایري مردم بومی و فضاي زیباي معماري سنتی منطقه نام برد. از دیگر جاذبههاي این مناطق روستایی آبشار شوي با ارتفاع 85 متر و عرض 70 متر میباشد.
این آبشار در رشته کوههاي زاگرس و در دهستانی به نام شوي از توابع شهرستان دزفول و در نزدیکی کوه سالن در 100 کیلومتري از مرکز شهر دزفول قرار دارد و داراي تنوع زیست محیطی بسیار بالایی است. این آبشار در بهار داراي طبیعتی سرسبز و بسیار زیباست و زیستگاهی غنی از جمله حیاتوحش چون کل، بز،پلنگ، خرس و سمندر ایرانی دارد و پوشیده از بلوط میباشد.روستاي سنگی و تاریخی لیوس نیز با قدمتی 700 ساله از دیگر جاذبههاي این مناطق روستایی است.
.4 تحلیل SWOT
یکی از مناسبترین فنون برنامه ریزي و تجزیه و تحلیل استراتژیک،ماتریس - SWOTتحلیل نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدات - است که امروزه به عنوان ابزاري نوین براي تحلیل عملکردها و وضعیت شکاف، مورد استفاده طراحان و ارزیابان استراتژي قرار میگیرد. بنابراین در این تحقیق، از این روش استفاده شده است. قلمرو ماتریس SWOT وسیع و گسترده است و در واقع یک چارچوب مفهومی براي تحلیل هاي سیستمی محسوب می-شود که امکان بررسی عوامل و مقایسه تنگناها، تهدیدات، جنبههاي آسیب زننده، فرصتها، تقاضاها و موقعیت-هاي محیط بیرونی را همراه با نقاط قوت و ضعف استراتژي به وجود میآورد. البته ترکیب و تلفیق این عوامل با یکدیگر در واقع، مبناي تدوین چهار نوع استراتژي به شرح زیر میباشد :
استراتژي هاي: SO در این استراتژي با استفاده از نقاط قوت از فرصتها استفاده میشود.
استراتژي :WOاین استراتژي با بهرهگیري از فرصت ها نقاط ضعف را از بین میبرد.
استراتژي :ST در این استراتژي براي احتراز از تهدیدات از نقاط قوت استفاده میشود.
استراتژي :WT نقاط ضعف را کاهش میدهد و از تهدیدها پرهیز میشود.
این استراتژیها میتوانند چارچوب انتخابهاي استراتژیک براي ممیزي استراتژیک را فراهم سازند. کاربرد فنون مذکور در کشورهاي مختلف،پتانسیلها و توانمنديهاي رویکرد موثر و قابلیتها و اثر بخشیهاي تحلیل روشSWOTبه عنوان یکی از کارامدترین فنون ممیزي استراتژیک را اثبات کرده است. - نوري، 1385، - 27
