بخشی از مقاله
چکیده
شرایط اقلیمی موثر بر انسان تاثیر به سزایی بر انسان دارد، در نتیجه شرایط بهتر، آسایش بیشتری را برای انسان فراهم می کند. از آنجایی که شرایط اقلیمی برای گردشگران حائز اهمیت است بنابراین شناخت اقلیمی مکان های مورد نظر گردشگران از نظر زمانی می تواند در میزان رضایتمندی گردشگران در بازدید از محیط موثر واقع گردد. مقاله حاضر به بررسی و تحلیل شرایط اقلیمی گردشگری به منظور شناخت ماههای مناسب برای ورود گردشگران به شهر قم پرداخته است.
پژوهش حاضر از منظر هدف از نوع کاربردی و به لحاظ روش توصیفی و تحلیلی است و اطلاعات لازم به دو روش کتابخانه ایی و اسنادی گردآوری شده و یافته های تحقیق نشان داده اند که شهر قم در سه ماه فروردین، اردیبهشت و مهر دارای بهترین شرایط از نظر آسایش اقلیمی برای ورود گردشگران می باشد. همچنین یافته های تحقیق در مقایسه با مقاله »شاخص زیست اقلیمی موثر بر ارزیابی آسایش انسانی مطالعه موردی:شهر قم«نشان داده است که نتایج بدست آمده از شاخص TCIبا روشهای استفاده شده در این مقاله بخصوص با روش های ترجونگ وبیکر کاملا هماهنگی دارد و نتایج را تایید می کند.
مقدمه
در سالهای اخیر توریسم و گردشگری نقش اساسی را در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ایفا میکند. در این بین ایران به عنوان کشوری در حال توسعه که از لحاظ تاریخی و طبیعی بنیه های قوی در این زمینه دارد، تقوبت این صنعت می تواند زمینه توسعه هر بیشتر ایران را فراهم نماید.
گردشگری تحت تاثیر عوامل گوناگونی است که هوا و آب و هوا مهمترین آنها محسوب می شود و از آنجایی که آب و هواشناسی توریسم کاربرد اطلاعات و داده های هواشناسی در اهداف و برنامه ریزیهای توریسم است .آگاهی از جاذبه های پتانسیل های نهفته در ویژگیهای اقلیمی در ماههای گوناگون سال برای مدیریت و برنامه ریزی، خصوصا برنامه ریزیهای گردشگری از اهمیت زیادی برخوردار است.
زیرا اقلیم از دیدگاه برنامه ریزی گردشگری بسیار اهمیت دارد و گردشگران معمولا در جست و جوی اقلیم مطلوب یا اقلیم آسایش هستندکه در آن، فرد هیچ گونه احساس نارضایتی و عدم آسایش حرارتی و اقلیمی ندارد و این عامل نقش مهمی را در تصمیم گیری برای مقصد گردشگری دارا می باشد
بنابراین شناخت هرچه بیشتر از شرایط آسایش انسانی برای تعیین ماههای مناسب برای ورود گردشگران مهم می نماید. در شکل گیری شرایط آسایش انسانی از دیدگاه اقلیمی چهار عنصر شامل دما، رطوبت، باد و تابش نقش عمده دارند
هدف از این پژوهش شناخت شرایط آسایش حرارتی ماههای مختلف قم با استفاده از این چهار عنصر در روش TCIهستیم تا بهترین ماه از لحاظ آسایش حرارتی برای ورود گردشگران به شهر قم مشخص شود. مزیت این شاخص نسبت به سایر روشهای عبارتست ازلحاظ نمودن همه جنبه های اقلیمی موثر بر گردشگری از جمله ابعاد حرارتی ،فیزیولوژیکی و زیبا شناختی،ترکیبی بودن شاخص از جمله اقلیم شناسی،گردشگری و بیوکلیماتیک، پیچیدگی کمتر از لحاظ محاسبات و امکان برآوردمقادیر شاخص برای ماهها و دورههای بعدی گردشگری و کاربردی بودن آن
در آخر نتایج این پزوهش با مقاله »شاخص زیست اقلیمی موثر بر ارزیابی آسایش انسان مطالعه موردی:شهر قم« مقایسه میگردد تا صحت و درستی نتایج این روش با روشهای دیگر آسایش حرارتی انجام شده در شهر قم ارزیابی گردد.
پیشینه تحقیق
از زمانی که گردشگری به عنوان یک صنعت در کشور های توسعه یافته ودرحال توسعه مطرح شد، محققان وپژوهشگران زیادی به بررسی عوامل تاثیر گذار در رابطه با این صنعت پرداختند. یکی از این عوامل تاثیر گذارعناصر آب وهوای می باشند که برای اولین بار میزکوسکی در سال 1985 به ارزیابی نظام مند این عناصر آب وهوایی وتعیین آسایش حرارتی آن پرداخته است. در کشور ایران نیز با توجه به غنی بودن جاذبه ها و حضور نسبتاٌ زیاد گردشگران داخلی وخارجی در مناطق مختلف آن شناخت آسایش حرارتی برای گردشگران ضروری است به همین علت تحقیقات نسبتاٌزیادی صورت گرفته است که مختصراً به شرح ذیل می باشد:
سعیدی و همکاران - - 1391 در مقاله» ارزیابی اقلیم آسایش استان خوزستان با استفاده از مدل «TCI منحنی تغییرات شاخص اقلیم آسایش برای هرماه را در طول سال ترسیم کردند و به این نتیجه دست یافتند که استان خوزستان از جمله استان هایی است که شرایط مساعد آب وهوایی آن در ابتدای فصل بهار و اواخر پاییز قرار دارد، به طوری که از ابتدای سال میلادی شاخص اقلیم گردشگری روند صعودی را در پیش می گیرد و به اوج خود در ماه مارس خواهد رسید.
آستانی واردکانی - - 1390 در مقاله» ارزیابی اقلیم گردشگری شهر همدان در راستای گردشگری شهری با استفاده از سامانه GISو مدل«TCI نتایج کلی تحقیق خود را به تفکیک ماه های مختلف سال 1390 با نقشه بیان کرده اند.
هجرتی وهمکاران - - 1390 در مقاله »توانمندی های اقلیم آسایش، راهبردی مناسب جهت توسعه گردشگری« به این نتیجه رسیدند که دوره آسایش اقلیمی در خراسان رضوی بسیار کوتاه و به دو فصل بهار وپاییز محدود می شود. آسایش اقلیمی درشهر مشهد به عنوان پر جاذبه ترین شهر استان فقط در ماه های اردیبهشت ومهرماه است ولی طولانی ترین دوره مطلوبیت اقلیم آسایش مربوط به مناطق شمالی استان وشهر قوچان می باشد.
بر اساس مطالعات صورت گرفته روند تغییرات روزانه شاخص در شهرهای استان خراسان رضوی شبیه به هم می باشند به طوری که ابتدای سال دارای تنش های سرمایی است ودر زیر منطقه آسایش قرار دارد و با سپری شدن فروردین ماه این روند حالتی افزایشی به خود گرفته و اغلب در اردیبهشت ماه در منطقه آسایش قرار می گیرد. شرایط در تیرماه به اوج تنش گرمایی و بدترین اقلیم آسایشی می رسد.
بابا زاده ونرگس زاده - - 1390 در مقاله »مطالعه شرایط اقلیمی شهر شیراز به منظور توسعه توریسم با استفاده ازروش «TCI به این نتایج دست یافته اند که ماه های اردیبهشت وشهریور دارای درجه آسایش عالی هستند وبیشتر ماه ها درجه خوب تا خیلی خوب دارند به غیر از ماه های سرد وخیلی گرم سال که شامل ماه های آذر، دی، بهمن، تیر، مرداد می باشند که در لحاظ آسایش گردشگران در حالت قبول قرار می گیرند. از نظر فصلی شهر شیراز با توجه به شاخص TCIدر فصل بهار از شرایط عالی وایده ال برخودار است که بهترین زمان برای جذب توریسم به حساب می آید.
