بخشی از مقاله
چکیده
»شهر حلب بدلیل قدمت چندین هزار ساله خود و همچنین موقعیت استراتژیک بین دریای مدیترانه و رود فرات، از مهم ترین شهرهای جهان باستان محسوب می شده و در سال 2006 میلادی به همراه شهر اصفهان و تمبکتو به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب گشته است.
هسته تشکیل دهنده شهر حلب مانند اکثر شهرهای تاریخی و به فراخور تاریخچه پشت سر گذاشته اش، دارای معضلات اساسی بافتهای فرسوده بوده و تلاشهایی که دولت سوریه برای نجات این شهر و هسته تاریخی آن در طول چند دهه اخیر انجام داده است قابل توجه می باشد؛ لذا این مقاله کوششی در جهت آشنایی با اقدامات انجام شده در قالب نوسازی و بهسازی بافت فرسوده شهر حلب و همچنین تحلیل این اقدامات و ارائه راهبردهای کلان مدیریتی برای آینده رو به رشد این شهر می باشد. روش تحقیق اتخاذ شده برای انجام مطالعات به صورت روش اسنادی و کتابخانه ای و مدل استفاده شده برای آن در قالب ارائه جداول s.w.o.t می باشد.
-1 مقدمه
فرایند نوسازی و بهسازی در شهرهای مختلف تاریخی یکسان نبوده و دارای اقدامات مختلف از سوی مقامات دولتی بوده است. بدلیل نو بودن انجام عملیات بهسازی و نوسازی در دهه های 50 به بعد،کشورهای مختلف دیدگاه های مختلفی در زمینه برنامه ریزی و اجرای پروژه های نوسازی داشتند.
راهکارهای اتخاذ شده برای این بافتها با توجه به عوامل مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متفاوت بوده است؛ برخی از کشورها نوسازی را پیشه کردند و به تخریب ریشه ای محلات فرسوده پرداختند، برخی هسته تاریخی را به عنوان مهمترین بخش شهرها مورد حفاظت قرار داده و تنها به بهسازی و مرمت این محدوده ها پرداختند و برخی سیاست های توانمندسازی را در پیش گرفتند و مردم را به عنوان مهمترین عنصر تأثیرگذار این بافتها در نظر گرفتند و برخی نیز به صورت التقاطی از سیاستهای نوسازی و بهسازی بهره جستند.
شهر حلب بدلیل قدمت چندین هزار ساله خود و همچنین موقعیت استراتژیک بین دریای مدیترانه و رود فرات، از مهم ترین شهرهای جهان باستان محسوب می شده است. این شهر مانند اغلب شهرهای تاریخی و باستانی دارای هسته تاریخی و شهر قدیمی درون خود می باشد. این مقاله به دنبال تحلیل سیاستهای اتخاذ شده نوسازی و بهسازی در نسبت با بافتهای فرسوده شهر حلب می باشد. لازم به ذکر است روش اتخاذ شده در نسبت با تحلیل این سیاستها در قالب جداول ماتریس SWOT می باشد.
-2 روش شناسی
روشهای پژوهش عمدتاً مبتی بر ماهیت موضوع و اهداف هر پژوهش تنظیم می گردد. این روشها دو گونه اصلی پیمایشی و توصیفی- تحلیلی هستند. در پژوهش حاضر نیز از دو روش فوق بهره گرفته شده است. به این منظور جمع آوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای انجام گرفته است.. بخش تجذیه و تحلیل داده ها نیز با تکیه بر مطالعات توصیفی و با استفاده از مدل "swot" انجام گرفته است.
-1-2 مدل swot
»در فرایند مدیریت استراتژیک، بسیاری از روش ها می توانند در خصوص تجزیه و تحلیل موارد استراتژیک مورد استفاده قرار گیرند. - Hatami-Marbini, Adel. Saati, 2009: 173-190 - « در میان آنها، بررسی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدات - swot - و تجزیه و تحلیل، ارزیابی فرصتها، تهدیدها، نقاط قوت و ضعف یک سازمان، شایع ترین است. تجزیه و تحلیل swot ابزار حمایتی قابل توجهی است، ابزاری برای تصمیم گیری، و اغلب به عنوان وسیله ای است که بطور سیستماتیک برای تجذیه و تحلیل محیط داخلی و خارجی سازمان مورد استفاده قرار می گیرد.
در واقع تجزیه و تحلیل SWOT اصطلاحی است برای به رسمیت شناختن داخلی نقاط ضعف و قوت، فرصتها و تهدیدهای خارج از آن، که یک سیستم با آن مواجهه است.
-3 یافته های تحقیق
»شهر قدیمی حلب جزء میراث فرهنگی جهانی یونسکو است. شهری با صد و ده هزار نفر جمعیت که در هزاران خانه حیاط دار تاریخی ساکن هستند. حلب سالیان سال یک مرکز مهم تجاری، سیاسی و فرهنگی بوده است. خانه حیاط دار گونه بسیار پیچیده ای از سکونت در حلب و سایر شهرهای اسلامی است که تجربه قرن ها زندگی و ارتباطات انسانی را در پشت خود دارد.
داخل و بیرون خانه با حفظ امنیت و آسایش ترکیب شده است. در پشت خانه های حیاط دار، خیابان های باریکی همسایگی های کوچکی را شکل می دهند. در خیابانهای بزرگتر، خدمات عمومی و تجاری متمرکز شده است که همسایگی ها را به هم پیوند می دهند و مونومانها و فضاهای مختلف شهری را دربر می گیرد. هر شهر، مراکز عمومی و تجاری، مونومانهای مهم و نقاط اداری تعریف شده ای دارد. این کالبد ارگانیک تقریباً در تمام شهرهای اسلامی حاکم است. حلب شهری است که کالبد ارگانیک آن طی قرن ها رشد و توسعه پیدا کرده است.
-1-3 تاریخچه اقدامات - دهه 50 و - 60
در اوایل دهه 50 اکثر ساکنان حلب در خانه های سنتی حیاط دار واقع در بافت تاریخی زندگی می کردند. رهبران شهرهای اصیل عربی، ارزش بالای زندگی در محیط و اجتماع کالبد مسکونی شهر قدیم در آن زمان را درک نکرده بودند. اگرچه آنها به دنبال تطبیق مناطق تاریخی با زندگی مدرن نبودند، اما ترجیح دادند سرمایه های شهر را برای توسعه بخش های مدرن خرج کنند.
این روند باعث خروج خانواده های با درآمد متوسط و بالاتر از شهر قدیمی شد. شهر قدیمی که در آن نشانی از تکاپو دیده نمی شد، رو به زوال رفت. هنگامی که طراحی به صورت جدی آغاز شد، شخصیت پیچیده فیزیکی و اجتماعی شهر قدیمی رد شد و دیگر توجهی به بخشهای سنتی نشد. در اوایل دهه 50 یک طرح جامع برای تمام حلب در نظر گرفته شد که در آن چند راه اصلی، شهر قدیمی را به نواحی مختلف تقسیم می کرد. ناحیه شمال مسجد امیّه، توسط یک راه اصلی که از دژ به مسجد متصل می شد، تجذیه گشت.
تصویر -1 تصویر هوایی موقعیت قلعه حلب
