بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش، تحلیل محتوای کتاب هدیه آسمانی پایه چهارم ابتدایی براساس روش ویلیام رومی وطبقه بندی حیطه های یادگیری بلوم بود.روش ورویکردبه کار گرفته شده در این پژوهش ،تحلیل محتوای کیفی توصیفی است. از کتاب درسی و سوالات ،متون و تصاویر آن به عنوان ابزار پژوهش استفاده گردید.جامعه ی آماری ،کتاب هدیه های آسمانی پایه چارم ابتذایی و نمونه آماری ،انتخاب 30صفحه از کتاب به صورت تصادفی بود،همچنین واحد مطالعه ما، صفحات انتخابی و واحد تجزیه و تحلیل آن ،متن،پرسش ها و تصاویر کتاب در نظر گرفته شد.پس از بررسی محتوا به روش ویلیام رومی ضریب درگیری برای متن ،پرسش ها و تصاویر به ترتیب ،0,06 ،1,87 و0,53 محاسبه شد.یعنی متن، غیر فعال ،پرسش ها،
خیلی فعال - کمبود حفظیات وپایین بودن ارائه اطلاعات حقیقی - و تصاویر به صورت فعال و پویا ارزیابی شذند. نتایج به دست آمده باروش طبقه بنذی بلوم حاکی از آن بود که بخش اعظم متن کتاب هدیه های آسمانی پایه چهارم ابتدایی بادرصدی درحدود %79 مربوط به حیطه ی شناختی می باشد و حیطه ی عاطفی با %12و روانی -حرکتی با%9 پس ازآن قرار می گیرند.اما ترکیب نتایج این دو روش و توجه به این نکته که از یک طرف بخش بیشتر متن کتاب مربوط به حیطه ی شناختی می باشد و از طرف دیگر ذر بررسی انجام گرفته با روش ویلیام رومی قسمت اعظم مقوله ها مربوط به طبقه بندی A یعنی بیان حقیقت می باشد ، این نتیجه گرفته شد که قسمت اعظم متن کتاب هدیه های آسمانی پایه چهارم ابتدایی مربوط سطوح پایین حیطه ی شناختی می باشد که تفکر و فعالیت ذهنی دانش آموزان را یه خوبی برنمی انگیزد و باید درمورد آن تجدید نظر شود.
مقدمه وبیان مسئله
یادگیری در دوران کودکی از حساسیت ویژه ای برخوردار است زیرااین امر برساخت شخصیت فرد هم از نظر علمی وهم از نظر کیفی تاثیر داردواین دوره ویاذگیری های آن مقدمه ای برای دست یابی به ظرفیت های بعدی خواهد بود.بنابراین هرگونه تعلل در تدوین وتالیف منابع یادگیری این دوره وآموزش های خاص آن،پیامدهای سوء و دائمی به همراه خواهد داشت - افضل خانی وسمیعی . - 1391آموزش وپرورش فرآیندی است که برای تغییر وتعدیل رفتار فراگیران تلاش می کند وبرای تحقق هدف هایی مشخص به فعالیت می پردازد دراین عرصه ی پهناورعوامل گوناگونی تاثیر گذارند ونقش اساسی بر عهده ی برنامه ی درسی است که شامل اهداف ،محتوا ،روش ها و ارزشیابی می باشد. - ایمانی . - 1383
نظام آموزش وپرورش ایزان منمرکز و برنامه ،کتاب و معلم ،محور های اساسی آموزش و یادگیری اند وباتوجه به آنکه ذر بسیاری از موارد ،کتاب درسی تنها رسانه ی آموزشی است بااتکا به محتوای برنامه ی درسی ،انواع ارزشیابی های تحصیلی ،آزمون ها وگزینش های متعدد بر مبنای کتاب های ذرسی صورت می پذیرد،کتاب به منزله ی برنامه ی آموزشی جای تتبع فراوان دارد.در حقبقت کتاب ذرسی یامحتوا در نظام های آموزشی سند مکتوب ومدون تعلیم و تربیت محسوب می شود که فعالیت ها وتجارب یادگیرنذگان بر محور آن سازمان دهی می شود.بنابراین محتوای مطلوب کتاب های درسی می تواند دانش آموزان را به چالش های فکری وادارد واز جمود فکری و ذهنی رها سازد و پاسخ گوی نیاز مندی های عصر جدید انسان ها باشد. - سمیعی،. - 1391
یکی از مهم ترین واساسی ترین اهداف و اولویت های نظام آموزشی در کشور های مختلف جهان به ویژه آن دسته از کشور هایی که بارویکرد ونگاه دینی ،دغدغه ی اتصاف و آرااستگی دانش آموزان را به صفات وفضایل اخلاقی وارزشی دارند ،تلاش در جهت فراهم آوردن زمینه های لازم به منظور تربیت دینی شایسته و کار آمد یادگیرندگان خود می باشد.در واقع این تصور وبرداشت اساسی وجود دارد که ازطریق اجرای برنامه های درسی وآموزشی مرتبط با تربیت دینی ،اهداف و سیاست های نظام آموزشی در حوزه های اخلاقی ،ارزشی-معنوی و مذهبی امکان پذیر وعملی می گردد.بر این اساس مس توان گفت در نظام آموزش و پرورش ایران به سبب ویژگی اسلامی آن دستیابی به اهداف تربیت دینی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. - امینی،الهی نژادوهمکاران. - 1391در مسیر دست یابی به اهداف دینی جامعه که به صورت اهداف آموزشی ودر قالب کتاب های درسی ومحتوای تعیین شده منعکس میگردند اگر برنامه درسی ومحتوای کتاب های مربوط ،هماهنگ و هم سو با اهداف کلی و جزعی نباشد
،نمی توان نسبت به تحقق هدف های مورد نظر امیدی داشت موفقیت یک نظام آموزشی در گرو هماهنگی اجزای متشکله با یکدیگر و هم سویی اجزا در جهت تحقق هدف ها و تناسب آن باویژگی های خاص مخاطبان آموزشی است.اطمینان از این تناسب نیاز به تحلیل محتوا دارد.از تحلیل محتوا تعاریف متعددی اراعه شده از جمله: تحلیل محتوا کاربرد روش های کمی و کیفی ،عینی ونظام دار برای توصیف رسانه های آموزشی و آگاهی از میزان تاثیرگذاری آن در فرآیند های یاددهی -یادگیری،تاثیرات آشکار وپنهان در فراگیران وشناخت واقعیت های اجتماعی است و به سه نوع تقسیم می شود :تحلیل محتوای توصیفی ،ارتباطی و استنباطی - نوریان ، - 1391
تحلیل محتوا یک روش تحقیقی است که به صورت منظم و عینی به توصیف مقداری محتوای آشکار ارتباطات می پردازددر این روش پیام ها ویا اطلاعات به صورت منظم کدگذاری و به خوبی طبقه بندی می شود تا پژوهشگر بتواند به صورت کمی تجزیه وتحلیل کند - دلاور - 1386 محتوای برنامه درسی از یک طرف می تواند یادگیرنده را برای تفکر و تعقل در مسائل آماده کند - روش اکتشافی و فعال - و از سویی او را به حفظ کردن مطالب و خمودگی - روش غیر فعال - بکشاند. - قضاوی و همکاران . - 1389در حقیقت روش آموزش در دوره ی ابتدایی برای کودکان این سنین کار کردن مستقیم دانش آموزان با امور و اشیاست یعنی استغاده از روش های آموزش به صورت فعال می باشد.
- مارلین. - 2008 1در دهه ی اخیر کتابهای درسی آبستن تغییرات زیادی بوده ان و باید اذعان کرد که همه ی این تغییرات با هدف هرچه فعال کردن دانش آموزان در کلاس درس انجام شده است و حساسیت تحلیل محتوا زمانی بیشتر می شود که بدانیم در اکثر موارد کتاب درسی نه تنها به عنوان تنها رسانه آموزشی است که در فرآیند یاددهی و یادگیری در اختیار معلم قرار میگیرد بلکه مطالب نوشتاری تدوین شده برای کودکان مهمترین منبع تقویت انگیزه پیشرفت آنهاست - قضاوی و همکاران، - 1389 امروزه با توجه به نظریات جدید نظریه پردازان یادگیری که بر آموزش و یادگیری فعال، تأکید فراوانی دارند، نیاز به محتوای فعال، بیشتر احساس می شود. بدون شک، آموزش و یادگیری فعال، محتوای فعال می طلبد. رویکردهای سنتی که قائل به انباشتن ذهن دانش آموز از اطلاعات بودند، امروزه دیگر جایی در نظام آموزشی ندارند و در کتاب های درسی هم نقش آنها به تدریج باید از بین برود. - درخشنده ، - 1378
» محتوای فعال کتاب های دینی نقش اساسی در پرورش روحیه جست و جو گری و تفکر انتقادی دارد - جرکو،. - 2000محتوای فعال کتاب ها ی دینی می تواند در برانگیختن سوالهایی اساسی نسبت به معاد ،پیدایش جهان ،هدفمندی های نظام طبیعت و جسم و روح انسان و..تاثیر گذار باشد.این دسته سوالهای بنیادی که حتی برای برخی جزء بدیهی ترین سوالات است،می تواند در بلند مدت فراگیران را در مسیری قرار دهد تا آنجا جست وجوی اطلاعات و نشانه ها،به اسرار ورموز جهان خلقت پی ببرند - «.دهقانی، - 1387
