بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی از این پژوهش تحلیل محتوای کتاب ادبیات فارسی پایه پنجم دوره ابتدایی ایران بر اساس مولفه های انگیزه پیشرفت می باشد .با توجه به ماهیت موضوع و نوع فرضیه ها روش تحقیق مورد نظر از نوع تحلیل محتوا می باشد .جامعه آماری پژوهش، کتاب ادبیات فارسی پایه پنجم ابتدائی در سال تحصیلی ُّ-ُِ می باشد . در این پژوهش برای تحلیل محتوای کتابهای مورد نظر، بهلحاظ توجه به سازه انگیزه پیشرفت و مؤلفههای آن، از فهرست وارسی تحلیل محتوای هوبرت هرمنس - ًٌُْ - که بر اساس مبانی علمی انگیزه پیشرفت و نظزیه ها ساخته شده است استفاده گردیده است .ابزار این پژوهش را پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمنس با ٌُ سوال تشکیل می دهد .
ضریب اعتبار آزمون با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ ًَ/ً گزارش شده است که تایید کننده اعتبار مطلوب آزمون است برای. تعیین و تأمینِ روایی پرسشنامه تحلیل محتوا، از روش روایی محتوایی و نظر متخصصان استفاده شد؛ برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از فرم تحلیل محتوا، از آمار توصیفی، - جداول فراوانی، درصد و میانگین - استفاده شده است. بر اساس دادههای حاصل از فرمهای تحلیل محتوامی توان چنین نتیجه گرفت که در دوره مورد نظر، دروس ٌُ و ًٍ دارای بیشترین فراوانی مولفه های انگیزه پیشرفت در بین دروس ادبیات فارسی دوره پنجم ابتدائی می باشند و همچنین در بین مولفه های انگیزه پیشرفت نیز، مولفه سطح آرزوی بالا دارای بیشترین فراوانی در بین دیگر مولفه ها می باشد.
کلید واژه : تحلیل محتوا، انگیزه ، انگیزه پیشرفت، ادبیات فارسی
مقدمه
از آنجایی که شرط مهم برای رشد و شکوفایی هر جامعه ای وجود افراد آگاه، کارآمد و خلاق است، لذا پرورش و پیشرفت انگیزه پیشرفت سبب ایجاد انرژی و جهت دهی مناسب رفتار، علایق و نیازهای افراد در راستای افراد ارزشمند و معین می شود - هومن، ٌََُ - . انگیزه پیشرفت یکی از مهم ترین انگیزه های اکتسابی هر فرد است که برای نخستین بار توسط موری مطرح شد. انگیزه پیشرفت عبارت است از گرایش فرد برای گذر از سدها، تلاش برای دست یابی به گونه ای برتری و حفظ معیارهای سطح بالا. کسانی که انگیزه پیشرفت بالا دارند، می خواهند کامل شوند و کارکرد خود را بهبود بخشند. آنها وظیفه شناسند و ترجیح می دهند کارهایی انجام دهند که چالش برانگیز باشد و به کاری دست نزنند که ارزیابی پیشرفتشان به گونه ای - خواه در مقایسه با پیشرفت دیگران و یا خواه بر پایه ملاک های دیگر - شدنی باشد.
این افراد از عزت نفس برخوردارند، مسئولیت فردی را ترجیح می دهند و دوست دارند که به گونهای ملموس از نتایج کار خود آگاه شوند. نمره های درسی آنا خوب است، در فعالیت های مدرسه و اجتماعی شرکت می کنند، در همکاری با کارشناسان و صاحب نظران را به همکاری با دوستان خود ترجیح می دهند و در برابر فشار اجتماعی بیرونی مقاومت نشان می دهند - هرمزی، ٌَََ - . هرمنس - ٌَُْ - برمبنای دانش نظری و تجربی موجود درباره نیاز به پیشرفت، و با بررسی بیشتر پژوهش های مربوط به آن، پنج ویژگی بارز افراد دارای انگیزه پیشرفت بالا را، در مقایسه با افراد با انگیزه پیشرفت پایین، تعیین نمود.
این پنج ویژگی شامل: سطح آرزوی بالا؛ انگیزه قوی برای تحرک به سوی بالا؛ داشتن پشتکار یا مقاومت طولانی در رو به رو شدن با تکالیف با سطح دشواری متوسط؛ میل به انجام کار متوقف شده و رفتار ریسک کردن پایین - هومن، ٌََُ - .یکی از شیوه های عملی و دقیق در بررسی، انتخاب و قضاوت در مورد محتوای کتاب ها و منابع درسی و غیره درسی استفاده از روش و یا تکنیک تحلیل محتوا است - باقری، ًٌَُ - و به قول لاسولی جائی که سایر روشهای تحقیق سنتی خاتمه می یابند تحلیل محتوا شروع می شود. - به نقل از باردل، ًًٍُ - کتاب درسی یکی از مهم ترین مراجع و منابع یادگیری دانش آموزان در هر نظام آموزشی است و در ایران نیز یکی از مهم ترین نقش ها را در برنامه های درسی ایفا می نماید.
به عبارت دیگر، در ایران، بیشتر فعالیت های آموزشی در چارچوب کتاب درسی صورت می گیرد و بیشترین فعالیت ها و تجربه های آموزشی دانش آموز و معلم حول محور آن سازماندهی می شود. این واقعیت باعث شده است که صاحب نظران و پژوهشگران، بررسی محتوای آموزشی دوره های تحصیلی را با توجه به نیازهای فراگیران مورد بررسی و تحلیل قرار دهند. این بررسی ها و تحلیل ها به برنامه ریزان و مؤلفان کتاب های درسی کمک می کند تا در هنگام تهیه، تدوین، و یا انتخاب کتاب درسی برای دوره-های تحصیلی B و از جمله درمورد کتاب های دوره ابتدایی تصمیم های صحیحی را اتخاذ نمایند نوعی از تحلیل که برای برنامه ریزان درسی، مؤلفان، و تصمیم گیرندگان برنامه های درسی دوره تحصیلی ابتدایی بسیار مفید و ضروری است، "تحلیل محتوا" است؛ یعنی نوعی از تحلیل که کمک می کند تا مفاهیم، اصول، انگیزه ها، نیازها، نگرش ها، و کلیه اجزای مطرح شده در محتوای آموزشی و پرورشی کتاب ها مورد بررسی علمی و عملی قرار گرفته و با اهداف برنامه های درسی دوره ابتدایی مقایسه شوند.
یکی از مسائل اصلی و محوری هر نظام تربیتی همانا مساله انتخاب محتوای آموزشی می باشد. این امر از ازمنه باستان در دوران غیر رسمی برنامه درسی به صورت انتقال میراث تجمعی صورت می گرفته است. معذالک بعد از تولد و تشکیل رسمی حوزه برنامه درسی در سال ٌٌَُ یعنی با انتشار اولین کتاب تخصصی برنامه درسی توسط فرانکلین بوبیت بود که چگونگی امر انتخاب محتوا به طور منسجم، سازمان یافته و مکتوب ارائه شد - فرجی، ٌََُ؛ به نقل از قورچیان، ٌََْ - . کتاب های درسی به خاطر اهمیت زیادی که درتعیین محتوا و خط مشی آموزشی دارند کانون توجه تمامی دست اندکاران آموزش و پرورش می باشد.
اهمیت کتاب ها در نظام آموزشی ما که تقریباً تمامی عوامل آموزشی آن بر اساس محتوای آن تعیین و اجرا می شود بیش از سایر نظام های آموزشی می باشد. به همین خاطر است که تحلیل محتوا می تواند بسیاری از مشکلات جاری باشد. برنامه نویسان درسی برای تطبیق برنامه های درسی با نیازهای نا متجانس دانش آموزان باید دانش آموزان متوسط را در نظر بگیرند و از این رو یک برنامه درسی نمی تواند پاسخگوی نیازهای تمامی دانش آموزان باشد. - علاقه بند، ٌَََ - . در این پژوهش، محتوای کتاب درسی ادبیات فارسی پایه پنجم ابتدایی، به لحاظ پرداختن به سازه انگیزه پیشرفت و مؤلفه های آن، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
ادبیات پژوهش
تحلیل محتوا: تحلیل محتوا تکنیکی پژوهشی است برای استنباط، تکرار پذیری و معتبر از داده ها در مورد متن آنها « تحلیل محتوا به مثابه تکنیکی پژوهشی شامل شیوه های تخصصی در پردازش داده های علمی است - کریپندورف ًًٌٍ، به نقل از کارسالاری، ٌَََ - . کتب درسی: کتابی که موضوع معینی از علم را مطالعه و بررسی می کند و به طور منظم تهیه شده که برای مقطع خاص آموزش به کار می رود. مانند یک منبع اصلی که برای مطالعه یک موضوع در رشته معین مورد استفاده قرار می گیرد - شعاری نژاد، ٌََّ - .
نیاز به پیشرفت: عبارت از نیاز به غلبه کردن بر موانع، دستیابی به معیارهای عالی، رقابت کردن با دیگران و پیشی گرفتن از آنان و طبق معیار بالایی زندگی کردن است.« - ریو، ترجمه محمدی، ٌَّْ - .
انگیزه پیشرفت: میل و اشتیاق یا تلاش و کوششی است که فرد برای دستیابی به یک هدف با تسلط بر اشیاء، امور، افراد، اندیشه ها، و یا یک معیار متعالی، از خود ابراز می دارد - ویلدر، ٌَُُ - .
انجام دادن کارها به بهترین نحو مطالعات: بیانگر آن است که افراد با انگیزه پیشرفت بالا معمولاً در مقابل نتایج عملکردشان خود را مسئول می دانند. زیرا در این صورت است که آنها از عملکردشان احساس رضایت می کنند و این افراد در پرداختن به کارهایی که نتیجه آنها به شانس بستگی دارد کمتر علاقه نشان می دهد - مک کللند، ٌُِْ - .بازشناسی از طریق عملکرد خوب کار به طور کلی افراد با انگیزه پیشرفت بالا علاقه دارند در موقعیت هایی کار کنند که نحوه عملکردشان از طریق بازخوردهای عینی،دقیق و غیر مبهم مشخص شود. به عبارت دیگر، آنها می خواهند بدانند آیا از دیگران کار را بهتر انجام داده اند یا خیر این افراد بازخوردهای واقعی را بر تشویق ترجیح می دهند.
بازخورد برای این افراد نشانه چگونگی عملکردشان است نه این که مشوقی برای آنها باشد. به عنوان مثال، برای دانش آموزان با انگیزه پیشرفت بالا و شاغلین با انگیزه پیشرفت بالا نمره و پول ارزش چندانی ندارد مگر این که نمره یا پول نشانه چگونگی عملکردشان باشد.سطح آرزو در مطالعه ای که ایزاکسون - ٌُُّ، به نقل از مک کللند، ٌَُِ - انجام داد به این نتیجه رسید که افراد با انگیزه پیشرفت بالا مسائل با دشواری متوسط را ترجیح می دادند. آنها ریسک حساب شده ای داشتند، زیرا اگر کاری بسیار آسان باشد فرد پیشرفت گرا نمی تواند با انجام آن احساس رضایت کند چرا که هر فرد دیگری هم می تواند آن را انجام دهد، و اگر کاری بسیار دشوار باشد نیز ارزش انجام دادن ندارد زیرا هر فردی نیز در آن شکست می خورد.
