بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تحلیل مولفه های بهبود دهنده تمایل به کارآفرینی در دانشجویان رشته کشاورزی دانشگاه اراک انجام پذیرفت. این پژوهش از نوع کاربردی و روش از نوع پیمایشی و نمونه آماری آن، 256 نفر از دانشجویان کشاورزی دانشگاه اراک بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته اند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن به کمک پانل متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی به دست آمد. قابلیت اعتماد - پایایی - ابزار تحقیق با تکمیل 30 پرسشنامه و محاسبه آلفای کرونباخ - =0/86 - بهدست آمد. با توجه به طبیعت دادهها از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی در نرمافزار SPSS15/win استفاده گردید.
نتایج بررسی با استفاده از تحلیل عاملی نشان داد که در زمینه عوامل بهبود دهنده تمایل به کارآفرینی، عوامل ریسک پذیری، توفیق طلبی و تعهد پذیری، توسعه نظام شایسته سالاری و نظام مند بودن فعالیتها، توسعه زیرساخت های فرهنگی واجتماعی ، گسترش اهرم های حمایتی، توسعه نظام اطلاع رسانی و آموزشی نقش دارند.
مقدمه
بخش کشاورزی به دلیل برخورداری از رشد مستمر و پایدار اقتصادی، تامین امنیت غذایی، بازدهی سرمایه، ارزآوری کم و ایجاد عدالت اجتماعی در قیاس با بخش های اقتصادی کشور از قابلیتهای خاصی برخوردار است، به نحوی که می تواند نقش بسیار بارزی در عرصه اقتصادی کشور داشته باشد. این نقش حیاتی را در اقتصاد ایران به عهده دارد، زیرا حدود 11 درصد تولید ناخالص ملی،23 درصد اشتغال و تامین غذای بیش از80درصد جامعه را پوشش می دهد - یعقوبی و همکاران،. - 1386 اما برای رشد و توسعه دادن این بخش توانایی سازمانها و شرکتهای دولتی به تنهایی کافی نیست و بایستی از نیروهای فارغ التحصیل کشاورزی کمک گرفت.
در ایران نیز همچون بسیاری از کشورهای در حال توسعه، نیروی انسانی دارای تحصیلات عالی در سالهای اخیر از لحاظ کمی، رشد قابل توجهی داشته است. به عنوان مثال، طی سالهای تحصیل1383- 1384تا 1387-1388حدود 890 هزار فارغ التحصیل در بخش کشاورزی از دانشگاههای دولتی و آزاد فارغ التحصیل شده اند
هم اکنون در کل کشور بیش از 240 هزار دانش اموخته کشاورزی و منابع طبیعی عضو سازمان نظام مهندسی کشاورزی وجود دارد. بر اساس آمار رسمی سازمان حدودا تعداد 57 هزار نفر از دانش آموختگان کشاورزی و منابع طبیعی جویای کار هستند
اغلب فارغ التحصیلان کشاورزی خود را برای استخدام در موسسات دولتی و خصوصی و کار در مناطق شهری آماده می کنند و از سوی دیگر کسانی وارد دانشکده های کشاورزی می شوند که اغلب ساکن شهرها بودند و هیچ ارتباطی با کشاورزی نداشتند و تنها برای گرفتن مدرک دانشگاهی و بدون انگیزه کافی اقدام به انتخاب رشته های کشاورزی می کنند
واضح است که دولت به دلیل سیاستهای مبنی بر کاهش تصدی گری ها و واگذاری امور به بخش غیر دولتی و همچنین محدودیت در امکانات، نمی تواند برای تمامی فارغ التحصیلان کشاورزی شغل ایجاد نماید. بنابراین کارآفرینی یکی از بهترین راههای استفاده از این نیرهای تحصیل کرده است تا با تکیه بر مهارتهای آموزشی خود به ایجاد کسب و کار بپردازند.
واژه کارآفرینیEntrepreneurship در زبان انگلیسی و از ریشه فرانسوی به معنای متعهد شدن نشات گرفته است. به طور کلی، کارآفرینی از ابتدای خلقت بشر، همراه با او در تمام شئون زندگی حضور داشته و مبنای تحولات و پیشرفتهای بشری بوده است
کارآفرینی موضوع جدیدی در علوم اجتماعی نیست. مفهوم کارآفرینی در عرصه وسیعی از چشم اندازهای علمی در رشته های مختلفی از روان شناسی گرفته تا اقتصاد به ور عمیقی مورد مطالعه گرفته است
لوبر کارآفرینان را افرادی می داند که منابع را از حوزه های که بهره وری پایین دارند به حوزه هایی که دارای بهره وری بالاتری هستند تغییر مکان می دهند
امروزه عنوان کارآفرین به فردی نوآور و توسعه دهنده اطلاق می شود که فرصتهای موجود در بازار را کشف و از آنها بهره برداری می نماید. کارآفرینی مهارتی برای کشف و شناسایی فرصتها از جایی است که دیگران صرفا بی نظمی و نقایص آن را دیده اند. کارآفرینی واقعی زمانی اتفاق می افتد که افراد راههای معمولی و همیشگی تفکر و عمل را کنار گذاشته و با نگاهی نو و متفاوت راهها و ایده های جدید را که می تواند پاسخگوی نیازهای مشتری و بازار باشد به کار گیرند
در زمینه شناسایی عوامل موثر بر تمایل کارآفرینی و ویژگی های کارآفرینان موفق مطالعات زیادی در کشور صورت گرفته است که در ادامه به برخی از انها اشاره می شود.
شریف زاده و زمانی در سال1385 در بررسی روحیه کارآفرینی در دانشجویان کشاورزی دانشگاه شیراز به مالعه چهار خصیصه توفیق طلبی، رقابت مندی، قدرت طلبی و ریسک پذیری پرداختند. با توجه به یافته های تحقیق بین دانشجویان سال دوم و چهارم ، همچنین دانشجویان دختر و پسر از نظر سطح روحیه کارآفرینی تفاوت معنی داری وجود ندارد.
برادران و صالحی در سال 1385 در تحقیق مشترک خود مهم ترین عناصر تأثیر گذار بر تمایل بر کارآفرینی را ارزش گذاری جامعه برای کارآفرینی و حمایت های سازمانی و قانونی از فعالیت های کارآفرینانه معرفی می کنند .
در تحقیقی دیگر گسترش فرهنگ کارآفرینی در سطح جامعه و سازمان ها، عاملی تأثیر گذار برای ایجاد انگیزه در افراد در زمینه کارآفرینی عنوان شده است
امیری و مرادی در سال1387در پژوهش خود که به منظور بررسی نگرشهای کارآفرینانه و نیز شناسایی برخی موناع درون دانشگاهی این نگرشها انجام شد، به بررسی نگرش های کارآفرینانه دانشجویان در پنج بعد توفیق طلبی، استقلال طلبی، اعتماد به نفس، خلاقیت و نوآوری و نیز ریسک پذیری پرداختند.
Postigo در سال 2002 در مطالعه خود با بررسی و ارزیابی وضعیت موجود اموزش کارآفرینی دانشجویان آرژانتینی به این نتیجه رسید که از نظر دانشجویان مهمترین دوره ها برای کارآفرینی دوره های اموزش خلاقیت و نواوری می باشد.
مطالعه آردگانا و لوزاردی در سال2008 بیانگر این است که روابط اجتماعی، مهارت و گرایش به ریسک پذیری عوامل مهم کارآفرینی هستند
برخی از خصلتهای توسعه دهنده کارآفرینی افراد در بین سایر افراد جامعه عبارتند از تحمل ریسک - شاهرکنی، - 1384، فرصت گرابودن، از خود گذشتگی، میل به پیشرفت و توفیق طلبی - شریف زاده و زمانی، - 1385، هدف گرا بودن - شاهرکنی، 1384 - ، خوش بینی، آینده گربودن - مفاخری، - 1386 رقابت مندی، قدرت تحمل - شریف زاده و زمانی، - 1385 کنترل محیط بیرون، انگیزش، مصمم بودن، اعتماد به نفس داشتن، نتیجه گرا بودن، خلاقیت و نوآوری، قدرت طلبی و استقلال طلبی.
در دو دهه گذشته ضرورت کارآفرینی و توسعه آن - آموزش کارآفرینی - بیش از پیش مشهود گردیده و این امر موجب افزایش تلاشها برای توسعه کارآفرینی و آموزش آن شده است
به طور کلی با نگاهی به به روند تاریخی پیشرفت کشاورزی در کشورهای توسعه یافته، به ضرورت آموزش کارامد به منظور تربیت نیروی انسانی کارآفرین و درنتیجه بروز خلاقیت و پویایی در بستر کشاورزی پی خواهیم برد
تحولات صورت گرفته در بخش کشاورزی، افزایش نرخ بیکاری در این بخش و نقش کارآفرینی در توسعه اقتصادی از عوامل بسیار مهمی هستند که لزوم توجه به توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی ایران را روزبروز بیشتر می کنند
از راه حلهای عمده جهت بهبود وضعیت اشتغال دانش آموختگان رشته های کشاورزی نیز توسعه آموزشهای کارآفرینی در برنامه های درسی و مهمتر از آن تقویت روحیه کارآفرینی دانشجویان جهت راه اندازی و مدیریت کسب و کار در زمینه های مرتبط با کشاورزی است
دانش و مهارتهای کارآفرینی را می توان از طریق برنامه های درسی دانشگاهی و با تزریق مفاهیم و مباحث کارآفرینی در دوره آموزش متوسطه فرا گرفت
تحقیق حاضر با هدف بررسی مولفه های بهبوددهنده تمایل به کارآفرینی دانشجویان رشته های کشاورزی صورت گرفته تا بتواند راهکارهایی جهت جلوگیری از هدر رفت سرمایه، نیرو و امکانات آموزشی دانشجویان ارائه دهد.
در این راستا تحقیق حاضر به دنبال پاسخگویی به سوال زیر است: مولفه های بهبود دهنده تمایل کارآفرینی از نگاه دانشجویان کدامند؟
اهداف تحقیق
تحقیق حاضر با هدف بررسی مولفه های بهبود دهنده تمایل به کارآفرینی دانشجویان رشته کشاورزی دانشگاه اراک صورت گرفته است. اهداف اختصاصی تحقیق عبارتند از:
- بررسی ویژگی های فردی حرفه ای دانشجویان رشته کشاورزی تحلیل عاملی مولفه های بهبوددهنده تمایل به کارآفرینی دانشجویان رشته کشاورزی
- رتبهبندی مولفه های بهبود دهنده تمایل به کارآفرینی دانشجویان رشته کشاورزی
روش پژوهش
تحقیق حاضر از نظر ماهیت از نوع پژوهشهای کمی، از نظر میزان کنترل متغیرها از نوع غیرآزمایشی و از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی محسوب میشود. جامعه آماری تحقیق حاضر را دانشجویان کشاورزی دانشگاه اراک تشکیل می دهد. پس از بررسی های محقق در منطقه مورد مطالعه به مدت یک ماه تعداد 256 نفر از کشاورزان به طور هدفمند با استفاده از روش نمونه گیری »گلوله برفی« انتخاب شدند. نمونه گیری گلوله برفی زمانی استفاده می شود که پاسخ دهندگان قابل شناسایی نیستند و از طریق یک شبکه ارجاعی - Referral network - شناسایی می شوند.
در این روش در مرحله اول افراد از طریق روش های احتمالی یا غیر احتمالی شناسایی می شوند، سپس این افراد برای شناسایی افراد دیگری که دارای ویژگی مشابهی می باشند مورد استفاده قرار می گیرند، این فرآیند به همین صورت ادامه می یابد. در واقع نمونه هدف از طریق یک فرآیند غلتنده شناسایی می شوند. ابزار اصلی تحقیق برای جمعآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. پس از مرور منابع کتابخانهای، اینترنتی و نیز گفتگو با تعدادی از صاحبنظران در این زمینه، متغیرهای شناسایی شده فهرست و از پاسخگویان خواسته شد تا اهمیت آنها را ارزیابی کنند و امتیازی بین 0 تا 10 به آنها اختصاص دهند.
جهت سنجش تمایل به کارآفرینی، 37 گویه مورد استفاده قرار گرفت. جهت تعیین پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که برای این منظور، تعداد 30 پرسشنامه در مرحله آزمایشی مقدماتی توسط دانشجویان کشاورزی منتخب تکمیل گردید که در نتیجه ضریب پایایی پرسشنامه 0/86 بهدست آمد. قابل ذکر است برای احتراز از خطای پیشآزمون و پرسشنامه از این افراد در مرحله میدانی استفاده نگردید. روایی صوری پرسشنامه براساس نظر جمعی از متخصصان مربوطه تأیید گردید.
