بخشی از مقاله
چکیده
نخستین دلیل توسعه صنعت گردشگری در اغلب کشورها، بهرهبرداری از منافع اقتصادی آن است، اگر چه دلایل دیگری نیز در این مورد مطرح میگردد. صنعت گردشگری میتواند تاثیر مهمی بر افزایش اشتغال، درآمدهای مرتبط با مکانهای اقامتی، و نیز درآمدهای دولتی کشورها داشته باشد. نا گفته نماند، در مورد اهمیت گردشگری روستایی هیچ شکی وجود ندارد امروزه در بسیاری از کشورهای جهان، گردشگری روستایی تعداد زیادی گردشگر را جلب میکند و یکی از مردمیترین اشکال گردشگری به شمار می رود.
چنانچه در زمینه توسعه گردشگری روستایی، قواعد گردشگری پایدار، منطقی هستند بویژه اینکه در بسیاری از کشورها نه تنها روستا مخزن میراث فرهنگی طبیعی است روستاهای منطقه سیستان دارای درجه ای از محرومیت هستند ولی در زمینه گردشگری دارای توانمندی هستند لیکن با به کارگیری برنامه ریزیهایی در این زمینه و هم چنین شناسایی ظرفیتهای محیط طبیعی، میراث تاریخی و فرهنگی نواحی روستایی می تواند نقش مهمی را در توسعه گردشگری روستاهای سیستان ایفاکند. و هدف از این پزوهش شناسایی و تلیل اثرات گردشگری بر اقتصاد منطقه است.
این پزوهش از نوع توصیفی – تحلیلی است و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانهای – اسنادی بوده است و در آخر پیشنهاداتی در خصوص این پژوهش ارائه شده است.
مقدمه
در عرصه نوین جهانی، تنوع بخشیدن به اقتصاد و افزایش شاخصهای توسعه انسانی، رفع مشکلات ناشی از صنعتی شدن و آلودگی بیش از حد استاندارد شهرها، افزایش بهرهوری و کارآمدی نیروی انسانی، اشتغالزایی، تعامل فرهنگها و حفظ محیط زیست و در مجموع توسعه پایدار از دغدغههایی است که جهان امروز با آن روبرو است و هر یک از کشورها در هر سطحی از توسعه در تلاش هستند تا پاسخ لازم به این مسائل را بیابند
به باور اکثر صاحب نظران یکی از راهبردها در رابطه با پاسخ به مسائل مذکور میتواند صنعت گردشگری روستایی باشد، و این واژه توریسم، یا گردشگری نخستین بار در سال 1181 در مجله ای به نام اسپورتینگ آمده است
از دهه 1970 مطالعات مربوط به صنعت توریسم به مفهوم امروزی خود جایگاه خاصی در میان سایر علوم دانشگاهی به وجود آورده است که این منبع مهمی برای بحث اشتغالزایی در مناطق روستایی مطرح میباشد. به خصوص این امر در میان گروههای کوچک که از نظر اقتصادی نیز در سطح بالا یی قرار ندارند قابل توجه است ، چرا که اشتغال در این صنعت برای روستاییان ، اغلب احتیاج به مهارت زیادی ندارد و آنها به آسانی و با مهارت های معمولی و ساده، مانند پخت غذاهای محلی، خدمتکاری، خرده فروشی، کارگری در رستورانها میتوانند از این بخش فعالیت نمایند. اهمیت گردشگری را همچنین می توان در زمینه اشتغال در بخش خدمات رسانی و حمل و نقل و جابه جای گردشگران به خوبی مد نظر قرار داد
گردشگری
گردشگری در نواحی روستایی یک پدید ه جدیدی نیست . - Scot, 2007: 660 - گردشگری عبارتست از هر آنچه به گردشگران و خدمات مرتبط با آنان مربوط میشود. بر اساس این تعریف گردشگری به مجموعه فعالیتهایی اطلاق میشود که در فرآیند جذب و میهمانداری بین گردشگران، سازمانهای مسافرتی، دولتهای مبدأ، دولتهای میزبان و مردم محلی برقرار میشود
گردشگری روستایی تقاضای رو به رشدی را در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بوجود میآورد. این پدیده اثرات مثبت و منفی متنوعی بر محیط روستا میگذارد. به عبارت دیگر، بسیاری مطالعات نشان دادهاند که چگونه توریسم روستایی این توان را دارد که به عنوان ابزاری مؤثر برای رشد اقتصادی در زمان و مکانی که کشاورزی نمیتواند به مدت طولانی تنها منبع معیشتی، باشد، موثر واقع شود
گردشگری روستایی
توریسم روستای یک اصطلاح جامعی است که در بردارنده مفاهیم گوناگونی مانند گردشگری در طبیعت - اکوتوریسم - ، گردشگری کشاورزی - اگروتوریسم - ، گردشگری تاریخی ، فرهنگی ، هنری و... می باشد و به دلیل همین اشکال متعدد و متنوع ارائه تعریفی جامع و کامل آن دشوار است
اداره امور کار امریکا : در زمینه گردشگری روستایی تعریف زیر را ارائه داده است . بازدید از مکانی غیر از مکان معمول کار و زندگی خود خارج ازط محدوده استاندارد آماری شهری است . در زمانی که فعالیت کاری در منطقه مورد نظر انجام شود که هدف چنین بازدیدی ممکن است تحقیق ، درمان ، مذهب و... باشد
مورفی معتقد است که در تبیین رویکردها و نیزتحلیل سیستمهای طراحی گردشگری باید چهار عنصراصلی برنامهریزی کاملاً مشخص و بررسی شوند کهعبارتند از: فعالیت های انسانی، ارتباطات، فضا ، زمان
توجه به موضوع گردشگری روستایی، از دهه های 1950 میلادی به بعد گسترش یافت و در دهه های 1960 و 1970 میلادی، بیشتر در زمینه اقتصاد گردشگری روستایی برای کشاورزان در جوامع محلی مورد توجه قرار گرفت
به طور کلی منافع حاصل از گردشگری روستایی را حداقل می توان در موارد زیر خلاصه کرد :
-1 ظهور اشکال استخدامی به ویژه به سود زنان و مردان جوان
- 2 میتواند درآمدهای اضافی مهمی برای خانوادههای روستایی فراهم کند.
-3 زارعین محلی این فرصت را دارند که پاره ای از تولیدات خود - شیر، سبزیجات و ... - را عرضه نمایند.
-4 موجبات تجربه و درک وسیعتری از زندگی و کار در دنیای خارج را فراهم آورد.
توسعه روستایی
متون موجود در زمینه توسعه روستایی چه در دوره کلاسیک و چه در دوره جدید نشان می دهد که در کشورهای جهان سوم به رغم وجود ارزشها، نظام اقتصادی و نظامهای حکومتی مختلف، در دو دیدگاه برنامهریزی حاکم بوده: دیدگاه بهبود و اصلاح و دیدگاه دگرگون سازی .بر همین اساس تعاریف توسعه روستایی نیز متعدد ومتفاوت است. مسلم است توسعه روستایی شامل یک فرایند عمیق تغییرات در کل جامعه محلی و از همه مهمتر در نقش افراد است.
توسعه مذکور عبارت از نوسازی مناطق روستایی، شیوه بهره برداری کشاورزی، آموزش و پرورش نیروی انسانی و تأمین نیازهای اساسی روستائیان برای استانداردهای زندگی مردم این مناطق است، ادغام اقتصاد این مناطق در اقتصاد ملی از نتایج عمده آن محسوب می شود.
مهمترین اقدامات عمرانی عبارت است از: ایجاد و گسترش زیربناها از قبیل احداث و اصلاح جادهها، برق رسانی، تامین آب آشامیدنی و ایجاد سیستمهای آبیاری در نقاط روستایی، پست رسانی به روستاها و تجهیز روستاها به خطوط ارتباطی تلگراف و تلفن، ایجاد و اصلاح تاسیسات و تسهیلات آموزشی در روستاها، ارتقای خدمات بهداشتی در جوامع روستایی از طریق ایجاد شبکههای درمانی و توزیع دارو.
تعاریف توسعه پایدار روستایی
بر اساس گزارش برانت لند توسعه پایدار عبارت است از توسعه ای که نیازهای کنونی جهان را تأمین کند، بدون اینکه توانایی نسلهای آینده را در برآوردن نیازهای خود به مخاطره افکند
کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه نیز توسعه پایدار را چنین تعریف می کند جریان تغییری در استفاده از منابع، هدایت سرمایه گذاری ها، سمتگیری توسعه فناوری و به طور کلی، تغییر نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد
توسعه ای که نیازهای زمان حال را برآورده سازد بدون آنکه توانایی نسل های آینده در برآورده سازی نیازهایشان را به ویژه نیازهای اساسی جهان فقیر ، به کدام » نیازها « خطر اندازد. در این تعریف دو مفهوم کلیدی وجود دارد : مفهوم که به واسطه ی شرایط فناوری و سازمان اجتماعی بر » محدودیت « اولویت مهمتر باید تخصیص داده شود؛ و موضوع توانایی های محیطی برای دستیابی به نیازهای اکنون و آینده تحمیل شده است
همچنین در جای دیگر بدین گونه تعریف شده است متعادل ساختن نیاز به توسعه و رشد در مقابل نیاز به طبیعت و محیط زیست ضمن اینکه نیازهای نسل کنونی بدون در خطر قرار گرفتن نیازها و آرزوهای نسل های آینده ، برآورده شود
عوامل موثر در رشد صنعت گردشگری
افزایش ورود گردشگران خارجی به کشور، با تجیز و گسترش برخی از امکانات، رابطه مستقیم دارد. گسترش امکانات رفاهی و زیربنایی، بهبود بهداشت و بهبود خطوط ارتباطی، از جمله فعالیتهایی هستند که به بهبود وضعیت گردشگری کمک می-کند. ایجاد مراکز رفاهی و هتلها، یکی از زمینههای مناسب و ضروری برای توسعه صنعت گردشگری و جذب گردشگران است. با آنکه سرمایه گذاری در هتلداری، نوع سرمایگذاری تخصصی به شمار میرود، اما گردشگری، فرآیندی است که میتواند سایر بخش های اقتصادی کشور را نیز فعال کند. با توجه به آنکه اسکان، پذیرایی، حمل و نقل و نیز رسانهها در امر بازاریابی به عنوان چهار بخش اساسی صنعت گردشگری مطرح هستند، بنابراین هنگامی که میان این چهار بخش یک رابطه منطقی برقرار گردد، صنعت گردشگری در هر کشوری شروع به رشد نموده و به یک صنعت فرابخشی با فرصتهای شغلی بیشمار تبدیل میگردد
گردشگری به صورت غیرمستقیم نیز بر رشد تاثیر میگذارد، چرا که اثر پویایی را در کل اقتصاد به شکل اثرات سرریز و یا دیگر اثار خارجی نشان میدهد. به این صورت که اگر گردشگری به دلیل تعامل زیاد با دیگر فعالیتهای اقتصادی، دچار رونق شود، سایر فعالیتهای اقتصادی که به آن کالا یا خدمت ارائه میدهند و یا محصول آنرا مصرف میکنند، همرا با آن حرکت خواهند کرد. یعنی گردشگری میتواند بعنوان موتوری برای رشد اقتصادی عمل نماید که سایر فعالیتها را نیز بدنبال خود رد به جلو براند
اثرات گردشگری بر رشد اقتصادی
نخستین دلیل توسعه صنعت گردشگری در اغلب کشورها، بهرهبرداری از منافع اقتصادی آن است، اگر چه دلایل دیگری نیز در این مورد مطرح میگردد. صنعت گردشگری میتواند تاثیر مهمی بر افزایش اشتغال، درآمدهای مرتبط با مکانهای اقامتی، و نیز درآمدهای دولتی کشورها داشته باشد. از این گردشگری به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم بر رشد اقتصادی تاثیر میگذارد:
اثر مستقیم:
اژ آنجاییکه گردشگری یکی از صنایع خدماتی است، از این رو درآمد حاصل از این صنعت ببخشی از تولید ناخالص داخلی کشور میزبان محسوب شده و مستقیما بر رشد اقتصادی آن کشور تاثیر میگذارد. لازم به دکر است که هرچه تعداد ورود گردشگر بیناللملی در سطح جهان افزایش یابد درآمد حاصل از آن نیز افزایش مییابد.
اثر غیرمستقیم:
ارتباط اقتصاد و گردشگری
نظام اقتصادی جوامع، همواره تابعی از سبک زندگی و الگوهای حاکم بر زندگی انسانها بوده است. به عنوان مثال در عصر کشاورزی تعامل های اقتصادی جوامع بیش از هر چیز از نظام فئودالی، تولید محصولات کشاورزی و ... سرچشمه می گرفت و آرام آرام همراه با تحولات اجتماعی – تکنولوژیک الگوهای اقتصادی نیز تغیر پیدا کرد. بر همین اساس، امروز شاهد آنیم که با گسترش فضاهای ارتباطی و اطلاعاتی، مسافرت در شکل های مختلف آم اعم از تجاری، تفریحی، طبیعت گردی، فرهنگی، ورزشی، صنعتی و ...در جوامع مختلف فراگیر شده است.
از زاویه توسعه، صنعت گردشگری به جهت سلامت و انطباق با محیط زیست نیز قابل توجه است. به طور کلی صنعت جهانگردی، صنعتی است که ضمن انطباق با محیط زیست می تواند درآمد مناسبی ایجاد کند.
