بخشی از مقاله
چکیده
تحولات قرن حاضر بر نیازهای درونی و برونی آموزش و پرورش تأثیر گذاشته و در این میان مدارس خردهنظامهایی بودهاند که کیفیت اثربخشی آنها چگونگی پاسخدهی به انتظارات ذینفعان آموزش و پرورش را نشان داده است.
تحقیق حاضر استانداردهای شایستگی مدیران مدارس مقطع متوسطه را بررسی می نماید. برای این کار 142نفر ازکارشناسان اداره آموزش و پرورش و مدیران رسمی شاغل مراکز آموزشی مقطع متوسطه - دوره دوم - در نیشابور انتخاب و داده های مورد نیاز آنها در بهار 1394 بررسی گردید. در این تحقیق سوالاتی به صورت زیر بیان شده است و نتایج زیر بدست آمده است.
برای کمک به بهبود فرایندمدیریت آموزشی در مدارس، شایستگی های موردنیاز مدیرا نجهت ارائه عملکردی برتر وبالاتر از حد متوسط شناسایی گردید و برایناساس 12شاخص توانمندسازی دیگران، تحولگرایی، مدیریت تعارض، سازماندهی و هماهنگی، مشاوره، کارتیمی، پایبندی به اصول اخلاق فردی،یادگیری و توسعهی فردی، دانش مدیریت، تأمین احتیاجات یادگیری، جذب مشارکت والدین و رهبری آموزشی شناسایی واولویت بندی شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد، جذب مشارکت والدین بیشترین بار عاملی و توانمندسازی کمترین بار عاملی را در میان عوامل داراست.
مقدمه
مدارس خردهنظامهایی می باشندکه کیفیت اثربخشی آنها چگونگی پاسخدهی به انتظارات ذینفعان آموزش و پرورش را نشان داده است. بدیهی است که تحقق اهداف، راهبردها و برنامههای آموزشی و درسی و پاسخگویی صحیح به انتظارات مخاطبان آموزش و پرورش بدون وجود مدیران و رهبران مجرب و آفریننده امکانپذیر نیست و با عنایت به ویژگیهای شناختی، عاطفی، روانی و اجتماعی دانش آموزان متوسطه و لزوم ایجاد زمینهی مناسب برای آشنایی دانشآموزان با رشتهها و گرایشهای تحصیلی دانشگاهی، مدیران آموزشی دورهی متوسطه چه شایستگی هایی باید داشته باشند تا از عهده ی انجام دادن وظایف مدیریتی خویش به شیوهی اثربخش برآیند؟
بیان مسئله
امروزه یکی از دغدغههای جدید درحوزه آموزش وپرورش این است که آموزش وپرورش باید منبع و منشأ تحول وتوسعهی کشور در همهی ابعاد باشد و در این راستا، یکی از مهمترین عوامل درتحقق اهداف این سازمان، وجود مدیران آموزشی شایسته میباشد. شایستگی به عنوان مهارت، دانش وتوانایی و بقیه خصوصیاتی که یک نفر برای انجام موفقیت آمیزیک شغل بدان نیازدارد، تعریف میشود. شایستگیها هم برای سازمان و هم برای کارکنان دارای اهمیت است. این شایستگیها مهارتها وخصوصیاتی را که مدیران وکارکنان نیاز دارند تا یک فرهنگ سازمانی جدید را ایجاد کنند وبا چالشهای آینده روبرو شوند، توصیف میکنند وبه سازمان هاکمک میکنند تا انتظارات را مشخص کنند، نیازهای توسعه ای آینده راتعریف کنند و تمرکز بیشتری در برنامهریزیهای توسعه ای و استخدامی داشته باشند
امروزه،مدیریت در نظامهای آموزشی اهمیت و حساسیت ویژهای دارد و نهضتهایمختلف و متعددی در دنیا راه افتاده استکه در خصوص رشد و توسعهی کمی و کیفیکشورها و حرکتبهسمت استانداردها، دستبهتحقیق و بازنگریمیزنند، این امربه خصوصبعد از انقلابیکه در صنعت ایجادشد ازجانبمتخصصان و صاحبنظرانعلوم اجتماعی و اقتصادی رونق گرفت، سپس روانشناسان نیزبه این گروه ملحق شدند و دامنهکار از ابعادصنعتی و خدماتبه آموزش و مدرسه کشیده شد، آنان سعی کردند ، تاعواملی که موجب چنین پیشرفتی گردید را موردبررسیقرار دهند و اهمیت آنها را در این باره معلوم دارندتابه این وسیله بتوانند به دو دسته عواملم هم و تعیین کننده برسند:
-1 عوامل وعلل عقب ماندگی در برخی کشورها
-2 علل و اسباب رشد و توسعه و بالندگیکشورهای دیگر
اماصرفنظر از عواملیکه اینپژوهشگران و صاحبنظرانبرمیشمارند و علیرغم اختلافنظرهایموجود، در این نکته اتفاق نظر وجود دارد که مهم ترین سرمایه های هرکشور،نیروهای متخصص و مدیران لایق و کارآمد آن میباشند.
متاسفانه در آموزش و پرورش ایران تا کنون به صورت حرفه ای استانداردهایی خاص مبنی بر گزینش مبتنی بر شایستگیهای حرفهای مدیران روی آن کار نشده است. فقدان استانداردهای ملی مدیریت آموزشی در مدارس همیشه ذهن محقق را درگیر خود کرده و محقق را وا داشته است تا به آن بپردازد زیراکه مجموعه ای واحد از استانداردهای شایستگی ضمانتی برای بهبود عملکرد مدیراناست.
واقعیت این است که اگر استانداردهای محکم و استواری داشته باشیم در نحوه مدیریت مدیران مدارس بسیار موثر است. البته این استانداردها باید اقلیمی - استانی - باشد. زیرا استانداردهای ملی در کشور ایران با وسعت زیاد و تنوع فرهنگها و اقلیمها نمی تواند راهگشا باشد. بااین تفاسیر پژوهش حاضر با بهره گیری از تجارب ارزشمند و همکاری مدیران ارشد اداره اموزش و پرورش شهرستان نیشابور به عنوان یک ابزارکاربردی در مدلی به دنبال استاندارد سازی شایستگیهای مورد لزوم مدیران مدارس میباشد.
با توجه به اینکه آموزش و پرورش دارای آرمانهایی برای تحقق تربیت اسلامی دانش آموزان میباشد مساله اهمیت دوچندان نیز مییابد و باید برای شایستگی مدیران مدارس ایران استانداردهایی تدوین کرد تا براساس آن صلاحیتها، ظرفیتها، دانش، مهارتها و شایستگیهای مورد نیاز مدیران مدارس به شیوهای علمی و سیستماتیک و نیز برخوردار از صبغه اسلامی، شناسایی گردد. لذا داشتن درک درست از استاندارد سازی برای مدیران و بخصوص مدیران مدارس امری ضروری است. و جای خالی این مهم به شدت در نظام آموزشی ما احساس می شود.
تعریف واژههای کلیدی
شایستگیهای مدیریتی: قابلیت و شایستگی ترکیبی است از ویژگیهای شخصی و شخصیتی، مهارت ها، خصوصیات و رفتار هایی که به طور مستقیم در عملکرد فرد، تأثیر دارد. سازمان ملل دو دسته شایستگی برای مدیران شامل: الف- قابلیتهای محوری، ب- قابلیتهای تکمیلی، ارائه نموده است
شایستگی مدیران آموزشی: منظور از شایستگی مدیران آموزشی میزان انطباق عملکرد و رفتار آنان با نحوه انجام دادن وظایف و رعایت الگوهای رفتاری مورد انتظار آنان است.
تعریف عملیاتی شایستگی:
در این پژوهش منظور از شایستگی - صلاحیت - در اصطلاح خاص برای نشان دادن توانایی بالقوه یک فرد - یا گروه - جهت کنترل موقعیتهای ویژهیا انجام موفقیت آمیزیک کار یا شغل به کارگرفته میشود که توسط پرسشنامه محقق ساخته سنجیده می شود.
اهدف و زمینه اساسی از انجامتحقیق
هدف آرمانی:
تدوین شایستگیهای مورد انتظار مدیران مدارس شهرستان نیشابور
اهداف اختصاصی:
- 1 مطالعه مبانی نظری موجود.
- 2 تعیین شایستگیها برای مدیران مدارس شهرستان نیشابور.
