بخشی از مقاله
چکیده:
نظام مدیریت روستایی در ایران از دیر باز با چالش های ساختاری و مشکلات کارکردی بسیاری مواجه بوده است.
عملیاتی کردن مدیریت روستایی و هدایت آن در جهت مثبت، نیاز به هماهنگی میان نیروها و عوامل بیرونی و درونی موثر در توسعه روستایی از طریق به کارگیری رویکردی نظام مند و معتبر دارد. این تحقیق بر آن است تا با مراجعه به خبرگان و پژوهشگران حوزه روستایی، مهم ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها، و تهدیدهای فراروی روستاهای شهرستان قزوین را شناسایی کند و در چارچوب برنامه ریزی استراتژیک ، راهبردهای مناسبی را برای هدایت و توسعه نظام مدیریت روستایی تدوین کند.
پژوهش پیش روی از نوع پس کاوی و روش انجام مطالعات در آن با توجه به ماهیت کار مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز با ترکیبی از روش های اسنادی و میدانی گرد آوری شده اند.
نتایج این بررسی نشان داد میبایست از استراتژی تدافعی در روستاها استفاده گردد و استراتژی توانمند سازی و ظرفیت سازی مدیران روستایی و نهادهای محلی و استراتژی سازمان دهی و بازآفرینی ساختاری- نهادی و مدیریتی مدیریت روستایی در اولویت سازمان دهی نظام مدیریت روستاییشهرستان قزوین قرار دارند.
-1 مقدمه
اساساً مناطق روستایی به عنوان قاعده نظام سکونت و فعالیت ملی، نقشی اساسی در توسعه ملی دارند. زیرا توسعه پایدار سرزمین، وابسته به پایداری روستایی در ابعاد مختلف است که می تواند نقش موثری در توسعه منطقهای و ملی داشته باشد.
از زمانی که به توسعه روستایی توجه شد در کنار آن نیز مدیریت روستایی مورد نظر برنامه ریزان و صاحب نظران قرار گرفت. موضوع مدیریت روستایی ، طی چند دهه گذشته و شاید در یکصد سال اخیر در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یکی از مهمترین و حساس ترین چالش های پیش روی برنامه ریزان و کارشناسان بوده است. این مسئله همان قدر که هریک از ابعادش اهمیت بسیاری دارد، برای روستا و روستاییان که اساس حیات اجتماعی ایران بر آن ها استوار است حائز اهمیت است.
بررسی مدیریت روستایی در ایران نشان میدهد که تحولات زیادی در این زمینه رخداده و مدیریت روستایی محلی همواره پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته است. در طول تاریخ، مدیریت روستایی انواع مختلفی داشته و در دوره های مختلف با عناوین متفاوت نمود روشنی در جامعه روستایی داشته است؛ چنانچه در دوره اسلامی و احتمالاٌ از قرن سوم به بعد به تدریج، رییس ده که دهگان نام داشت، به کدخدا تبدیل نام یافت
توسعه فرایندی است که تحولی مداوم در ابزار، قوانین و روابط مادی ، معنوی و اجتماعی ، به منظور دستیابی به تکامل جامعه و تحقق اهداف انسانی ایجاد مینماید .توسعه دارای ابعاد گوناگونیاست ، مثلاٌ توسعه فرهنگی ، توسعه اجتماعی ، توسعه سیاسی ، توسعه اقتصادی و ...
یکی از ابعاد مهم آن به لحاظ کمی و تاثیرگذار، توسعه اقتصادی در هر کشور است. همانطورکه نموداردر مدل اولیه تحقیق نشان میدهد شکل ترسیم شده بیانگرسیستم داخلی و بیرونی توسعه روستا می باشد در سیستم داخلی توسعه روستا : توسعه اقتصادی ، توسعه اجتماعی،توسعه اکولوژی و حفاظت از منابع طبیعی مطرح است . برنامه های توسعه روستایی جزئی از برنامه های توسعه هر کشور می باشند که برای دگرگون کردن ساخت اجتماعی-اقتصادی جامعه روستایی به کار میروند .مدیریت روستایی را میتوان عاملی در بهبود شرایط زندگی افراد متعلق به قشر کم درآمد ساکن روستا و خودکفا ساختن آنان در روند کلی توسعه اقتصادی یک کشور دانست
مدیریت روستا با تغییرات بر عناصر، توابع و ساختار روستایی باعث توسعه اقتصادی می شود. ارتقا سطح درآمد و کیفیت زندگی روستاییان و کشاورزان و رفع فقر، افزایش آموزش و بهداشت، تقویت زیر ساخت های مناسب تولید و تنوع بخشی و گسترش فعالیت های مکمل بویژه صنایع تبدیلی و کوچک و خدمات نوین، با تاکید بر اصلاح نظام قیمت گذاری محصولات جزء توسعه اقتصادی در روستاها بشمار می رود.
این تحقیق در نظر دارد تا تغییرات ایجاد شده در روستاها را بررسی و نقش مدیریت روستایی را در تحولات روستاهای منطقه ارزیابی نماید و به این سوال اساسی پاسخ دهد که مدیریت روستایی تا چه حد در تحولات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی روستاهای بخش الموت شرقی شهرستان قزوین نقش داشته است؟
مهمترین اهداف این تحقیق به شرح زیر است: هدف از تحقیق حاضر توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. این پژوهش به قصد کاربرد نتایج یافته هایش برای حل مشکلات مدیریت روستایی انجام میشود و تلاش برای پاسخ دادن به یک معضل و مشکل عملی است این تحقیق مهم ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای فرا روی مدیریت روستایی را شناسایی کرده ومورد بررسی قرار می دهد.
-ارائه یک راهبرد استراتژیک برای مدیریت توانمند و کارا برای شهرستان قزوین
- تعیین نقش مدیران محلی در تحولات اقتصادی،فرهنگی واجتماعی روستاهای بخش الموت شرقی شهرستان قزوین
- بررسی ساختار های اقتصادی در توسعه اقتصادی روستا
سوال های تحقیق
- وضعیت کنونی مدیریت روستاهای شهرستان قزوین چگونه است؟
- نقاط قوت، ضعف ها، فرصت ها و چالش های مدیریت روستایی کدام اند؟
- آیا مدیریت روستایی بر توسعه اقتصادی روستا تاثیرگذار است؟
- الزامات پیاده سازی نظام نوین و پایدار مدیریت روستایی با توجه به واقعیت های موجود کدام اند؟
- مدیران محلی تا چه حد میتوانند در تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای بخش نقش داشته باشند؟
فرضیه های تحقیق عبارتنداز:
- 1-1 بنظرمی رسد برای فرآیند سازماندهی وهدایت جامعه روستایی نیاز به تشکیل سازمانها و نهادها می باشد.
- 1-2میان مدیریت روستا وسطح آموزش مدیران محلی رابطه معناداری وجود دارد.
- 1-3میان مدیریت روستا و مشارکت مردم در تصمیم گیری رابطه معناداری وجود دارد.
- 1-4 میان توانمند سازی مدیریت روستایی وتوسعه اقتصادی روستا رابطه معناداری وجود دارد
-2 پیشینه تحقیق
مری پارکر فلات - 1998 - در ابتدای کتاب پروژه هنر انجام دادن کارها « مدیریت روستایی،مدیریت را - Pandey - تعریف می کند دراین تعریف برروی پنج موضوع کلیدی : انجام دادن کار با دیگران و از طریق آنها، دستیابی به اهداف سازمانی، موازنه اثربخشی و کارایی، استفاده بهینه از منابع محدود و نهایتاً سازگاری با محیط متغیر تأکید شده است.
در سال 2014 المینوف و همکاران در مقاله ای با عنوان حکمرانی و توسعه روستا در مصر پرداختند. نتایج نشان داد. علاوه بر مشکلات در برنامه ریزی، پیاده سازی، نظارت و ارزیابی ، شکاف قابل توجهی بین برنامه ها و اجرای آنها وجود دارد. بسیاری از سازمان های مورد مطالعه فاقد هماهنگی، منابع مالی، و مشارکت درجامعه هستند ولذا استراتژی های توسعه روستایی در مصر نیاز به ترمیم زیر ساختارها و هماهنگی و یکپارچه سازی بین بخش ها و ذینفعان مختلف ملی و بین المللی دارد .
در سال 2013 نادری و صادقی در مقاله ای با عنوان چالش های عمده توسعه روستایی در ایران با استفاده از روش دلفی پرداختند نتایج نشان داد فقدان یک استراتژی منسجم برای توسعه پایدار روستایی، در دسترس نبودن زیر ساختهای مناسب در مناطق روستایی، عدم هماهنگی برنامه های توسعه روستایی،مدیریت ضعیف ساختارهای دولتی و عدم تنوع در فعالیت های غیر کشاورزی مانند گردشگری مهمترین چالشهای است که میتواند شرایط نامناسب برای توسعه جوامع روستایی ایران ایجاد کنند.
در سال2015 خونجستایت و روتری در مقاله ای با عنوان حکمرانی محلی برای توسعه روستایی تایلند پرداختند .بر اساس تحقیقات ، انجام یافته توسط سازمان - تائوس - ، دولت محلی در مناطق روستایی،نیاز به بودجه کافی دارد تا قادر باشد به طور موثر و در سطح انتظارات، خدمات عمومی به مردم ارائه نماید. سازمان تائوس اعلام میکند برای رسیدن به توسعه محلی، دولت مرکزی نیاز به تعریف مجدد وظایف با حمایت مالی کافی، به طور همزمان افزایش وضعیت نیروی انسانی با مهارت های حرفه ای و مدیریتی دارد.
درسال 2016هوالو لانگ و همکاران در مقاله ای تحت عنوان تخصیص و مدیریت منابع حیاتی در مناطق روستایی تحت بازسازی چین: مشکلات و چشم انداز پرداختند. نتایج نشان داد ساختار روستایی در چین تحت تاثیر مدیریت منابع از جمله منابع انسانی، منابع زمین و سرمایه است.
استدلال این است که دربازسازی و توسعه مناطق روستایی بهینه سازی ساختار و عملکرد، تغییرات در تخصیص منابع حیاتی و مدیریت محلی ،اجرای استراتژیهای ملی در صنعتی شدن اطلاعات ، نوسازی، کشاورزی، صنعت و سازمان اجتماعی روستایی ازمشکلات و چالش برای توسعه آینده از مناطق روستایی چین است ، علاوه بر اینها ، لازم است چگونگی دخالت دولت در جوامع روستایی ، اقتصاد روستا و تخصیص و مدیریت منابع مهم موثر بر توسعه روستایی، از دیدگاه یکپارچه سازی شهری و روستایی مدنظر قرار گیرد.
