بخشی از مقاله
چکیده
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش یک سند راهبردی در حوزه تعلیم و تربیت است که به ریشه و اساس فعالیت ها می پردازد تا همه امور بر اساس موازین و آموزه های اسلامی صورت گیرند. سند تحول بنیادین در واقع سند تربیت جامعه است. آنچه که در این پژوهش مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی و همچنین تبیین نقش و جایگاه معلم در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می باشد. روش این پژوهش رویکرد تحلیلی، توصیفی و واکاوی به روش اسنادی و کتابخانه ای است.
یافته ها بر اساس سند تحول بنیادین نشان می دهند تربیت دینی و اخلاقی، تربیت سیاسی-اجتماعی، تربیت زیستی- بدنی، تربیت هنری-زیبایی شناختی، تربیت اقتصادی-حرفه ای و تربیت علمی-فناوری ساحت هایی هستند که تعلیم و تربیت بر اساس آن ها صورت می گیرد.از مهمترین عرصه هایی که در سند تحول بنیادین به آن پرداخته شده است، ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی است که شامل تدابیر و اقداماتی می شود که جهت پرورش ایمان و التزام آگاهانه متربیان نسبت به مجموعه ای از باورها، ارزش ها، اعمال و صفات دینی و اخلاقی و در تکوین و تعالی هویت دینی و اخلاقی ایشان صورت می پذیرد.
واژگان کلیدی: سند تحول بنیادین، تربیت اعتقادی عبادی اخلاقی، ساحت های تعلیم و تربیت
مقدمه
از دیدگاه امام خمینی - ره - پیروزی نهایی انقلاب اسلامی و استقلال کشور درگرو تحول فرهنگی همه جانبه بوده و کدام محیط اجتماعی است که توانایی تاثیرگذاری وسیع تر و عمیق تری نسبت به نظام تعلیم و تربیت، در نیل به جامعه آرمانی داشته باشد. نظام آموزش و پرورش کشور به رغم فعالیت های اصلاحی و تلاشی که برای بهبود اجزاء و عناصر آن در طول سه دهه بعد از انقلاب اسلامی انجام داده است نتوانسته کارکرد مورد انتظار را داشته باشد.
به گونه ای که بتواند تربیت یافتگانی در تراز جمهوری اسلامی پرورش دهد که از شایستگی ها و توانمندی های اعتقادی، عاطفی و رفتاری و هماهنگ با نیازهای جامعه برخوردار باشد. همچنین لزوم هماهنگی با حرکت شتابان و تحولات سریع اجتماعی و بهره گیری از تجارب موفق آموزشی و تربیتی عصرحاضر، تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت کشور را بیش از پیش نمایان می سازد.از این رو تاکیدات حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در این زمینه مبنی برضرورت تحول بنیادی در آموزش و پرورش با تاکید بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ایرانی و تدوین الگوی اسلامی ایرانی برای این تحول و پرهیز از الگوی وارداتی کهنه و تقلیدی محض، باعث تدوین سند ملی آموزش و پرورش شد.
سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش به مثابه نقشه راهی برای تحقق ارزش ها و آرمان های متعالی انقلاب اسلامی مانند احیای تمدن اسلامی، حضور سازنده، فعال و پیشرو در میان ملت ها و کسب آمادگی برای برقراری عدالت و معنویت درجهان و تحقق بخش حیات طیبه، جامعه ی عدل جهانی و متمدن می باشد.
ضرورت و اهمیت مساله
لزوم آشنایی جامعه فرهنگیان با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان نقشه راه تعلیم و تربیت.آشنایی و به کارگیری سند تحول بنیادین به عنوان منشور آموزش و پرورش که همه فعالیت ها و برنامه ها حول محور آن می چرخد.آشنایی و به کارگیری سند تحول در آموزش و پرورش که به عنوان مطالبه ملی قلمداد می شود.
تربیت
تربیت مصدر باب تفعیل ازماده ربی، یربو به معنی رشد است تربیت یعنی رشد دادن. معنای اصطلاحی تربیت عبارت است از رشد دادن یا فراهم کردن زمینه رشد و شکوفایی استعدادها و به فعلیت رساندن قوای نهفته یک موجود.
تعلیم و تربیت
تعلیم و تربیت یعنی پرورش قوای ذهنی همانند قوه ادراک، حافظه، یادآوری، تداعی معانی، دقت، اراده، تخیل و تعقل
پرسش های پژوهش
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش چیست؟ -2ضرورت تدوین سند تحول بنیادین چه بوده است؟ -3منظور از ساحت های تربیتی چیست؟در ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی سند تحول، قرار است دانش آموختگان چه شایستگی هایی کسب کنند؟اهداف پژوهش الف - هدف کلیبررسی تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی بر اسا سند تحول بنیادین آموزش و پرورشب - اهداف جزیی-1بررسی و واکاوی سند تحول بنیادین به طور کلی -2بررسی ضرورت و فرایند تدوین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش-3بررسی و واکاوی ساحت های تربیتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش -4راهکار های اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.
پیشینه پژوهش
در تحقیقی که حمیدرضا حاجی بابایی تحت عنوان مدرسه ای که دوست دارم با توجه به سند تحول بنیادین آموزش پرورش، در تاریخ 91/6/31 انجام داد به این نتیجه رسیدکه چشم انداز 20 ساله، نقشه جامع علمی کشور و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر این مفهوم اساسی تاکید دارد که با مدارس سنتی نمی توان دانش آموختگان را برای زندگی فردا آماده نمود و برای رسیدن به اینکه دانش آموختگانی دانا، توانا و متعهد در عرصه های داخلی و بین المللی داشته باشیم نه تنها نیازمند تحول در تمام عرصه های تعلیم و تربیت هستیم بلکه مفهوم مدرسه نیز نیازمند بازتعریف و تحول اساسی است.
پژوهشی که علی اصغر عیسی پور در بررسی و نقد تربیت دینی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش انجام داده به این نتیجه رسیده است که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان نقشه و قانون اساسی آموزش و پرورش جهت رسیدن به اهداف عالی تعلیم و تربیت براساس آموزه های دینی و اسلامی تهیه شده است.داشتن تصویری جامع از ارتباط بین زیر نظام ها، اولویت بندی کردن مفاد سند تحول بنیادین، توجه به همه انواع تربیت براساس ابعاد و ساحت های وجودی متربیان، برگزاری جلسات آموزش خانواده در خصوص سند تحول بنیادین و تامین مربیان دینی متخصص و دلسوز در حوزه پرورشی از جمله پیشنهادات این پژوهش است.
بیجنوند و باقری در پژوهشی با عنوان تبیین مؤلفه ها و مصادیق عبودیت از منظر نهج البلاغه"؛ به بررسیبُعدی از سند تحول بنیادین در خطبه ها، نامه ها و حکمت های مطرح شده از امام علی - ع - در نهج البلاغه پرداخته و در این زمینه، 31 مؤلفه برای عبودیت از جمله خدامحوری، خودشناسی، عدالت محوری، توکل بر خدا، دعا و استعانت از خدا، ... تبیین کرده، و در ادامه 22 مصداق برای آنها مستخرج نموده اند.
همچنین در پژوهش دیگری با عنوان تبیین مؤلفه ها و مصادیق تربیت مدنی از منظر نهج البلاغه؛ به بررسیبُعدی دیگر از سند تحول بنیادین در خطبه ها، نامه ها و حکمت های مطرح شده از امام علی - ع - در نهج البلاغه پرداخته و در این زمینه، 26 مؤلفه برای تربیت مدنی، ازجمله مردم سالاری، قانونمندی، شایسته سالاری، احترام و محبت، مسئولیت پذیری، حفظ شأن انسانی، وفای به عهد، نظارت و پاسخگویی، ... تبیین شده است، و در ادامه 71 مصداق برای آنها مستخرج شده است.
