بخشی از مقاله
چکیده
هدف غایی نظام های آموزشی، فراهم آوردن زمینه شناسایی، رشد و شکوفایی استعدادها و تعلیم و تربیت افراد به منظور حضور فعال و مؤثر در جامعه و انتقال فرهنگ، ارزشها واصول حاکم بر کشور به آنان است. نظام آموزشی نقش اساسی را در انتقال مفاهیم فرهنگی و ارزش های حاکم در جامعه و نیز در فرایند جامعهپذیری کودکان و نوجوانان و جوانان ایفا مینمایند. هدف از مقاله حاضر چرایی تربیت از نظر سند تحول بنیادین اموزش و پرورش است. در این مقاله برای دستیابی به چرایی تربیت از روش اسنادی استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است تربیت عبارت از سامان یافتگی، قانون مندی، فراگیری نسبت به آحاد جامعه، ملاحظه تفاوت ها بین متربیان، مدرسه مداری و پیش نیاز حضور در حیات بالنده فردی، خانوادگی و اجتماعی است.
کلیدواژه ها: تربیت، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، چرایی، چیستی
مقدمه
فلسفه تعلیم و تربیت که خود چارچوبی نظری است، نقشی اساسی در هدایت و بازاندیشی امور عملی حوزه تعلیم و تربیت دارد .گرچه از دیرباز فلاسفه معروف، در زمینه تعلیم و تربیت آثاری داشته اند، اما فلسفه تعلیم و تربیت به مفهوم امروزی آن در قرن اخیر مورد توجه قر ار گرفته است. این رشته مراحل مختلفی را در سیر تحول خود پشت سر گذاشته است: از مرحله استنتاج آراء تربیتی از مکاتب و نحله های فلسفی تا رویکرد تحلیلی که سر آغاز آن دهه 1960 بود و سر انجام رویکردهای پساتحلیلی که طیف گسترد های همچون پست مدرنیسم، هرمنوتیک و پساساخ تارگرایی و ... را در بر می گیرد - باقری،. - 1387
آموزش و پرورش به عنوان نهاد فرهنگی - اجتماعی، نقش اساسی و سرنوشت ساز در تربیت نیروی انسانی و تولید سرمایه اجتماعی و فرهنگی و در فرایند رشد و تعالی کشور ایفاء می کند به گونه ای که آینده کشور را می توان در آیینه آموزش و پرورش امروز به نظاره نشست - آل حسینی و همکاران، . - 1391در آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران بر تربیت دینی تاکید شده است. در واقع تربیت دینی فرایندی پویاست که در جریان آن مربی و متربی فعالانه درجهت تحقق اهداف تلاش می کنند. وظیفه اصلی مربی هدایت متربی است اما این هدایت تنها به نشان دادن راه نیست، بلکه مربی در طی طریق متربی فعالانه او را همراهی می کند. متربی در تربیت دینی یک هادی است کسی که راه را می رود و مترب ی را به دنبال خود می برد - باقری، . - 1386
در مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران - 1390 - به چرایی تربیتدر این سند اشاره شده است. از طریق تحلیل و آسیب شناسی مسائل اساسی که نظام تربیت کنونی با آن دست به گریبان است، سند وجود یافته است سندتحول بنیادین آموزش و پرورش - نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامیایران درافق چشم انداز - سند تحول راهبردی نظام تربیت رسمیو عمومیدرافق چشم انداز بیست ساله کشور، مجموعهای است در بر دارنده مؤلفههای بیانیه ارزشها - مبانی نظری و اصول - ، مأموریت، چالشها، چشم انداز، هدفهای کلان، هدفهای عملیاتی، راهبردهای اصلی و فرعی - راهکارها - ، و شاخصهای معرف چگونگی تحقق هدفها، که به عنوان پایه، ملاک و راهنمای تصمیم گیریهای اساسی برای، هدایت، راهبری، نظارت و استقرار نظام تربیت رسمیو عمومیکشور در سطح ملی، به منظور تحقق تحولات محتوایی و ساختاری مورد استناد و استفاده قرار می گیرد - امیدیان، . - 1394
در سند تحول راهبردی - شامل فلسفه تربیت درجمهوری اسلامی ایران1، فلسفه تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران 2 و رهنامه نظام تربیت رسمی و عمومی3 در جمهوری اسلامی - منظور از نظام تربیت رسمی و عمومی: نهادی است عمومی و سازمان یافته که به عنوان مهم ترین عامل انتقال، بسط واعتلاء فرهنگ در جامعه اسلامی ایران، مسئولیت آماده سازی متربیان جهت تحقق مرتبه ای از آمادگی رای تحقق حیات طیبه در همه ابعاد را برعهده دارد که تحصیل آن مرتبه برای عموم افراد جامعه لازم یا شایسته باشد . دستیابی به این مرتبه از آمادگی جهت تکوین وتعالی پیوسته هویت متربیان- - با تاکید بر وجوه مشترک انسانی، اسلامی وایرانی - ضمن ملاحظه ویژگی های فردی و غیر مشترک-ونیز در راستای شکل گیری واعتلای مداوم جامعه سالم اسلامی مستلزم آن است که تربیت یافتگان این نظام شایستگی های لازم جهت درک واصلاح مداوم موقعیت خود ودیگران براساس نظام معیار اسلامی را کسب نمایند. این سند به دنبال الگویی برای نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران است. به طور کلی نسبت و رابطه ی الگو ی تر بیت رسم ی و عمومی با الگو های رایج، نسبت وخواهد بود ؛ زیرا این الگو بر مفروضات و مبا نی تفکر اسلامی استوار است - باقری، . - 1384
مفهوم تربیت
فرایند تربیت، اساسی ترین جریان اجتماعی بشری و عامل اساسی تحقق حیات طیبه در ابعاد فردی و اجتماعی آن است که باید توسط نهاد های ذی ربط اجتماعی پشتیبانی و هدایت شود. این فرایند به نحو تجویزی در فلسفه تربیت بر اساس استنتاج و استنباط از مبانی اساسی تصریح شده چنین تعریف شده است:»تربیت عبارت است از فرایند تعاملی زمینه ساز تکوین و تعالی پیوسته هویت متربیان، به صورتی یک پارچه و مبتنی بر نظام معیار اسلامی، به منظور هدایت ایشان در مسیرآماده شدن جهت تحقق آگاهانه واختیاری مراتب حیات طیبه در همه ابعاد« - سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، . - 1391
براین اساس تربیت را بایدعملی جامع و یک پارچه، تدریجی، هماهنگ، فراگیر و همیشگی - مادام العمر - و مشتمل بر تمام فرایندهای زمینه ساز تحول اختیاری و آگاهانه آدمی دانست که به مثابه امری واحد، با تکوین و تعالی پیوسته و یک پارچه تمام ابعاد فردی واجتماعی وجود انسان، به منزله یک کل، سر و کار دارد.آموزه های بنیادی ومعرفتی دینی نباید بصورت تلقینی مورد قبول قرار گیرند. فردی که به دین ایمان می آورد،باید با تامل عقلی در مورد این آموزه ها داوری کند و آن ها را متقاعدکننده بیابد وآنگاه ایمان بیاورد. زبان خود دین نیز در عرضه آموزه های بنیادین خود،زبان عقلانی و اقامه شواهد برای قبول آنهاست - باقری، . - 1388
